Günümüzde pek çok insan sigara kullanıyor ve ciddi düzeyde bağımlılık yaşaması nedeni ile de bırakamıyor ya da bırakmak istemiyor. Sigarayı bırakma sürecinde psikolojik danışmanlık oldukça etkili oluyor.
Satın almanın da kolay olmasının etkisi ile artık git gide yaş sınırının düşmesi de kişiler açısından tehdit göstermektedir. Kullanan kişilerin sağlığını kötü etkilemesinin yanında hijyen ve maddi olarak da kullanıcıları yıpratmaktadır.
Sigara kullanımı içerisinde bulunan “Nikotin” bağımlılık yaratmaktadır, bu da kişilerin bırakmasını zorlaştırmaktadır. Yeşilay’ın da belirttiği gibi temelinde sigaranın etkisi ile 10 saniyede 1 kişi yaşamını yitirmektedir. Sigarayı direkt veya dolaylı yoldan (pasif içici) solumak demek içindeki zararlı toksin maddelerin akciğere geçmesi ve emilimi anlamına gelmektedir. Başta akciğer kanserinin nedenleri arasında gösterilen sigara daha birçok kanseri de beraberinde getirmektedir.
Sigara bağımlılığı aslında ikiye ayrılır ve bunun fiziksel bağımlılığına “Nikotin” sebep olurken psikolojik bağımlılığı ise kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bazı kişiler sigarayı bıraktıklarında “sinirlilik, uykusuzluk, durgunluk veya aşırı hareket, yemek yeme isteği ve buna bağlı fazla kilo alımı” gibi sorunlarla karşılaşırlar.
Sigaranın neden olduğu ciddi hastalıklar
Sigara kullanımının ileriki zamanlarda ortaya çıkardığı rahatsızlıkların başında “Kanser, Kalp ve Damar Hastalıkları, Damar Tıkanıklığına Bağlı Felç, Ağız Kokusu, Mide Rahatsızlıkları, Cilt Renginde Değişiklik ve Yıpranma, KOAH, Boğazda Gıcık ve Öksürük vb gibi daha birçok hastalıklar gelmektedir. Ayrıca gebelikte sigara kullanımını ayrı olarak incelediğimizde anne karnında bebek ölümü, bebeğin gelişiminde gerilik ve nörolojik problemler, erken doğum veya düşük riski, anne sütünün gelmemesi ya da erken kesilmesi gibi sorunlarda görülmektedir.
Sigarayı bırakma sürecinde psikolojik danışmanlık
Sigaranın bırakılması veya azaltılması konusunda birçok kurumsal firma işyeri çalışanlarına destek verdirmekte ve seminerlere katılımlarını sağlamaktadır. İşyerinde sigara içilmemesi konusunda ciddi önlemler aldırmaktadırlar.
Sigaranın bırakılması konusunda ilaç tedavisi ile birlikte psikolojik destek süreci de bağımlılığın ortadan kalmasına çok büyük destek olmaktadır. Bu aşamada ilaç tedavisi ile kişinin yaşayacağı nikotin yoksunluğunu ortadan kaldırmaktır. Ayrıca psikolojik destek ve bağımlılık çalışmasında ise kişinin duygusal olarak doğru ve sağlıklı odaklanmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
Sigara bırakma konusunda danışmanlık aşamasında size verilen sorumlulukları ve görevler, belirlenen zaman aralıklarında eksiksiz yapmanız sigara bırakma aşamasında planlı ve istikrarlı ilerlemenizi sağlayacaktır.
Ayrıca aile içinde sigara kullanımı ne kadar fazla ise çocuğun da ileri dönemde sigaraya başlayacağını ve bağımlı olacağını unutmayın!
Sigara ve nikotin bağımlılığının tedavisi
Nikotin bağımlılığı ile diğer bağımlılık sendromları birbirine benzerdir. Bu benzerlik “tedavi için de geçerlidir. Tedavide amaç uzun erimde sigara kullanımın bırakılmasıdır. Tedavideki hedefler öncelikle içme davranışını denetleme, miktarını azaltma ve daha sonra bırakmayı içermektedir. Birden bırakma doğru mudur? Olanaklı mıdır? Azaltarak bırakmak mı önerilmelidir? Olanaklı mıdır? Bu sorular nikotin bağımlılığının, diğer bir deyişle sigara bırakma tedavisi açısında her zaman sorulan, yanıtları hastaya göre değişen sorulardır.
Türkiye Psikiyatri Derneği‘ne göre, sigara ve tütün ürünlerini kullananlar bırakmak açısından şu 5 dönemdeler:
1. Dönem: (Bırakmaya niyeti olmayanlar)
Bunlar önümüzdeki 6 ay içinde bu ürünleri bırakmaya niyeti olmayanlardır. Bu gruptakiler, sigara ve tütün ürünlerinin kullanımının yol açtığı risklerin farkında değildir veya bu riskleri önemsemez. Bu grupta olanların, sigara ve tütün ürünlerinin kullanımının yol açtığı sorunlar hakkında bilgisinin artırılmasına çalışılmalıdır.
2. Dönem: (Bu ürünleri bırakmaya niyetlenenler)
Bunlar önümüzdeki 6 ay içinde (ancak 1 ay içinde değil) bu ürünleri bırakmaya niyetli olanlardır. Bunlar sigaranın ve tütün ürünlerinin insanlara verdiği zararları bilir ancak kendisine etkisini iyi değerlendiremez. Bu gruptakilerin sigara ve tütün ürünlerini kullanmaya devam etmesinin ve bırakmasının artı ve eksilerini, kısa ve uzun vadeyi göz önüne alınarak değerlendirmeye çalışmaları gerekir. Bu değerlendirme, sigara bırakma motivasyonunun oluşmasına yardımcı olabilir.
Bu grupta yer alanların bırakma konusunda bazı endişeleri de olabilir;
İradesinin zayıf olduğu düşüncesi: Normal zeka düzeyindeki her bireyin bir iradesi vardır. Ancak depresyon ve anksiyete bozukluğu gibi bazı psikiyatrik bozukluklarda kişinin kendine güveni azalabilir ve iradesinin zayıf olduğunu düşünebilir. Sigarayı bırakma konusunda kendine güvenmeyen kişilerin psikiyatrik açıdan değerlendirilmeleri yararlı olabilir.
Nikotin yoksunluğuna dayanamayacağı düşüncesi: Sigara ve tütün ürünlerinin bırakılmasından sonra bazı bireylerde değişen şiddetlerde nikotin yoksunluk bulguları olur ve 1-2 günden birkaç haftaya kadar sürebilir. Bu durumda çeşitli ilaç tedavileri, nikotin bantları ile davranışsal ve bilişsel müdahaleler yararlı olabilir.
Kilo alacağı endişesi: Sigara ve tütün ürünlerinin bırakılmasıyla mutlaka kilo alınmaz. Düzenli egzersiz ve diyet ile bu risk aşılabilir. Kullanımın yol açtığı risklerin, kilo almaya oranla çok daha ciddi sonuçları olduğu düşünülmelidir.
3. Dönem: (Bırakmaya hazır olanlar).
Bunlar 1 ay içinde bırakmayı düşünenlerdir. Bu gruptakiler, sigaranın ve tütün ürünlerinin hem insanlara hem de kendilerine verdiği zararların farkındadır. Bu ürünleri bıraktıklarında bedensel risklerin azalacağını düşünürler. Nasıl bırakacakları konusunda planlama yaparlar.
4. Dönem: (Sigarayı bırakma eylemi içinde olanlar)
Bunlar bu ürünleri çeşitli yöntemlerle kullanmayı bırakmış ve 6 aydır kullanmamış olanlardır. Bu gruptakiler, kendi kendilerine veya çeşitli yardımlarla veya ilaç kullanarak bu ürünleri bırakmıştır. Bırakmak için bilimsel yöntemlerin tercih edilmesi önerilmelidir..
5. Dönem: (Bırakmış durumda olanlar)
En az 6 aydır bu ürünleri kullanmayanlardır. Bu gruptakiler için en büyük tehlike tekrar başlamaktır.
4. veya 5. dönem içinde olanların tek bir kez bu ürünleri kullanmamaları önerilir. Eğer tek bir kez kullanımları olursa, bunu bir hata olarak değerlendirmeli ve tekrarlamamaya çalışmalıdır.
Sigara ve tütün kullanımı olanlar hayatlarında birkaç kez bırakma girişiminde bulunmuş olabilirler. Her bırakma girişiminin bazı şeyler öğrettiği düşünülmeli ve yeni bırakma girişimlerinde daha başarılı olunacağı pozitif düşüncesi ile hareket edilmelidir.
