Kısa çalışma 1 ay uzatıldı, işten çıkarma yasağı 3 aydan 1 aya indirildi! 17 Temmuz’da sona eren işten çıkarma kısıtlaması Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararıyla 1 ay daha uzatıldı. Çalışma Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk daha önce yaptığı açıklamada kısa çalışma ödeneğine son verilip kısıtlamanın 3 ay daha uzatılacağı bilgisi verilmişti.
Kısa çalışma 1 ay uzatıldı, işten çıkarma yasağı 3 aydan 1 aya indirildi!
2019 yılının Aralık ayında ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüsü salgını sonrası milyonlarca çalışan işsiz kalma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı. Bu durumun önüne geçmek için hükümet, 17 Nisan tarihinde aldığı kararla 3 ay boyunca işten çıkarmaları yasaklamıştı.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 9 Haziran tarihinde NTV canlı yayınında yaptığı açıklamada işten çıkarmayı engelleyen düzenlemeye ilişkin, “Fesih kısıtını 3 ay daha uzatacağız.” ifadelerini kullanmıştı.
Bakan daha sonra bir toplantıda yaptığı açıklamada, “Fesih kısıtı uzatılacak. Şu an yeni normale alışırken işverenimizi desteklemek ve işçimizi korumak anlamında bir 3 ay daha uzatacağız inşallah Cumhurbaşkanımızın tensipleriyle.” ifadesini kullanmıştı.
Uzatma hakkı Cumhurbaşkanı’nda
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın işten çıkarma kısıtlamasını 3 ay daha uzatma yetkisi bulunuyordu. Bakan Selçuk’un yaptığı açıklama da alınan kararın bu yönde olduğunu düşündürdü.
Ancak işten çıkarma kısıtlaması beklendiği gibi 3 ay uzatılmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açılamada 17 Temmuz’da sona eren sürenin sadece 1 ay uzatıldığını belirtti.
Yeni paket bekleniyordu
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk normalleşme desteği olarak düşünülen pakete ilişkin daha önce bir takım açıklamalarda bulunmuştu.
Selçuk, kısa çalışmaya başvurmuş ya da ücretsiz izin desteği almış çalışanların normal çalışma sürelerine geçebilmesi için, Ocak 2019-Nisan 2020 arasında bir şekilde işinden ayrılmış, işini kaybetmiş olan çalışanların tekrar işe dönmesi için, kayıt dışı istihdamı kazanmak için, işverenlere prim desteği sunulacağını belirtmişti.
Ekstra işe alım yapan işverene de “İlave İstihdam Desteği” adı altında Normalleşme Desteği destek verileceğini belirten Selçuk, işsizlerden üç ay içinde çalışmaya geri dönenlerin, bu üç aylık süreçte kayıp sigortalarının da devlet tarafından ödeneceğini belirtmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan işten çıkarma yasağı ile birlikte, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinin de 1 ay daha devam edeceğini belirtti.
Nisan ayında aktif sigortalı sayısı 638 bin azaldı
Salgının istihdam üzerindeki olumsuz etkisi SGK verilerine yansıdı. 17 Nisan’da işten çıkarma yasaklanmasına rağmen, martta 22 milyon 21 bin olan aktif sigortalı sayısı, nisanda tam 638 bin kişi azalarak 21 milyon 383 bine geriledi. 638 bin kişi, emeklilik, işten çıkarma, işten kendisi ayrılma ve benzeri nedenlerle aktif sigorta kapsamından düştü. Aktif sigortalı sayısında 2016 yılı rakamlarına yaklaşıldı.
Corona virüsü salgını istihdamı vurdu. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, martta 22 milyon 21 bin olan aktif sigortalı sayısı, nisanda tam 638 bin kişi azalarak 21 milyon 383 bine geriledi.
Böylece, aktif sigortalı sayısı, son üç yılda nüfustaki yaklaşık 3 milyonluk artışa rağmen 2016 seviyelerine gerilemiş oldu.
Nisanda 4/a kapsamında zorunlu sigortalı çalışan sayısı, bir önceki aya göre 491 bin azalarak 13 milyon 847 bine geriledi. Bu dönemde 4/b’li, yani kendi hesabına çalışan sigortalı sayısı 18 bin artarak 2 milyon 784 bin oldu. Kamuda 4/c kapsamında zorunlu sigortalı çalışan sayısı da bu dönemde 11 bin artışa 3 milyon 120 bine ulaştı.
Aktif/pasif oranındaki bozulma devam ediyor
SGK’nın mali sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşıyan aktif/pasif oranı da, martta 1,79 iken nisanda 1,73’e geriledi. Bu oran 2017’de 1,95 idi.
Aktif/pasif oranı, aktif olarak sosyal güvenlik sistemine katkı sağlayan sigortalıların sayısının, sistemden aylık alanların (emekliler, malullük veya ölüm aylığı alanlar) sayısına bölünmesi ile hesaplanıyor. Bu oran bir emekliyi kaç çalışanın finanse ettiğini ortaya koyuyor.
Aktif/pasif oranındaki bozulma, emekli maaşlarını ve sağlık harcamalarını karşılayan SGK’nın mali yapısının bozulduğunu gösteriyor.
Nitekim, SGK’nın gelirleri ile giderleri arasındaki fark, yani açık, nisanda 7,9 milyar TL, 2020’nin ocak-nisan döneminde 16,4 milyar TL oldu. 2019’un tamamında bu açık rakamı 39,9 milyar TL olmuştu.
17 Nisan’da işten çıkarma yasağı getirilmişti
17 Nisan’da yürürlüğe giren düzenlemeyle 3 ay boyunca belirli istisnalar dışında işten çıkarma yasaklanmış, işverene işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı tanınmış ve ücretsiz izne çıkarılanlara İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39 TL’lik nakdi ücret desteği sağlanmaya başlanmıştı.
17 Temmuz’da sona erecek uygulama, dün açıklanan kararla bir ay daha uzatıldı.
Yasağa rağmen nisanda aktif sigortalı sayısının 638 bin azalması, nisanın ilk 17 gününde yüksek sayıda işten çıkarma olduğunu gösteriyor. 17 Nisan’dan sonra da ceza ödemek ve istisna maddelerini gerekçe göstererek de işten çıkarmalar oldu.
