Montessori eğitim yöntemi: Her sınıfta farklı yaşta çocuklar, iki öğretmen ve bir sürü oyuncak. Hatta yemek pişiren öğretmen, çiçek sulayan öğrenci. Nasıl, ilk anda çok sağlıklı gelmiyor değil mi? Peki bu yöntemin, üstünde yıllarca çalışılmış bir eğitim sistemi olduğunu söylesek?
Gitgide daha aşina olduğumuz Montessori eğitimi, İtalya’nın ilk kadın doktoru olan Dr. Maria Montessori tarafından geliştirilmiş. 1870 yılında doğan Dr. Maria Montessori, çeşitli ülkelerin eğitim sistemini ve çocuklarını incelemiş ve yaptığı çalışmalarla 1900′lü yıllarda etkisini gösterecek olan yöntemi geliştirmiş.
Avrupa ama özellikle Amerika’da yaygın olan Montessori eğitim yöntemi – klasik eğitimden farklı olarak – sözlü eğitimden ziyade özel tasarlanmış araçların ve oyuncakların eğitimde daha etkin olduğuna inanır. Klasik sistemle tek ortak yanı okul öncesi eğitimin önemli olduğunu savunması.
‘Bir insanın en iyi konuşabildiği dil çocukluğunda öğrendiği dildir üstelik kimse ona öğretmemişken!’ diyerek çocuklukta alınan doğru eğitimin hayatta nasıl etkin olduğunu anlatıyor.
Montessori Yöntemi nedir?
“Today is the tomorrow we worried about yesterday” (Bugün endişe duyduğumuz dünün yarınıdır)
Eğer bugün kendimizi iyi hissedersek, yarına iyi başlayacağız. Dolayısıyla çocukluğunda mutlu olan çocuk bu mutluluğu gençliğine, ergenliğine ve olgunluğuna taşıyacaktır. O yüzden çocuklarımıza bir yandan eğitim verirken bir yandan da mutluluklarını sağlamalıyız.
Bu anlamda yöntem sadece akademik eğitimi değil çocuğun tüm gelişiminde etkin her unsuru ele alıyor. Çocuğun ihtiyacı olan gerçek bir özgüven, sağlıklı bir hayal gücü, öğrenme isteği, bağımsızlık, muhakeme gücü ve karar alma yeteneklerinin gelişmesidir. Böylece gerçek hayatı daha donanımlı karşılayacaktır. Bu yüzden de bu eğitim sisteminde sınıf düzeni ve materyalleri ilk anda farklı gelebilir.
Kişilleştirilmiş eğitim: Sınıf düzeni ile her çocuğa aynı seviyede eğitimden ziyade her çocuğun kapasitesinin ve ilgisinin şekillendirdiği eğitimi öngörmektedir. Konsantrasyonu yüksek olan çocukla ilgisi dağınık çocuğa verilecek ortak eğitim ikisini de yoracağı gibi başarılı bir sonuç da getiremez. Kişileştirilmiş eğitim çocukta özgüvenin artmasına olanak verir.
Çok dilli eğitim: Türkçenin yanında İngilizceyi, ana dili İngilizce olan başka bir öğretmenle pratik yapması çocuğun ‘gerçek’ dil eğitimi alıyor olmasını sağlar. Kaldı ki iki kültürü ayni anda yaşıyor olması özellikle günümüzün global dünyasında çok önemli. Çok dilli eğitim, çocuğa değişik bakış açılarını, saygıyı ve toleransı öğrenmesini amaçlıyor.
Değişik yaş aralıklarındaki sınıflar: 1 – 3 yaş arası çocukların aynı sınıfta olması ilk anda garip geliyor olsa da esasen bu sınıflar çocuğu pratik hayata hazırlıyor. Montessori eğitimi gören 4 yaşındaki Rosario’nun annesi çocuğunun okula başladıktan sonra küçüklerini daha fazla kollamaya başladığını söyledi. Önceden bebeklere vuran Rosario artık küçük bir çocuğa daha anlayışla yaklaşmaya başlamış… Montessori’nin en fazla sorgulandığı araç olan bu sınıf sistemi çocuğa dayanışmayı ve değişik ortamlarla baş etmeyi öğretiyor. Empati, sosyalleşme gibi diğer becerilerin de gelişmesine yardımcı oluyor.
Öğretmenlerin tutumu: Çocuğa seçme şansı veren, sadece kendisine değil diğer insanlara ve çevreye/doğaya önem vermesini isteyen eğitim sistemi öğretmenlerini de ona göre seçmeye özen gösteriyor. “Bir eğitimin başarı kriteri, çocuğun ne kadar mutlu olduğudur’ şeklinde özetliyor Montessori.
Çocuk aileden çok öğretmenle vakit geçiriyor. Dolayısıyla da öğretmenin, yargılayıcı olmaması, çocuğa gereksiz şartlandırmalar vermemesi gerekiyor ki çocuk ileride sağlıklı muhakeme gücüne sahip olabilsin. Bu dogrultuda Montessori öğretmeni olabilmek için bir dizi eğitimden geçmeli ve sertifikaya sahip olmalısınız.
Röportaj: Samantha T. Gan
Samantha T. Gan. İlk ve orta ögretimini Montessori’de tamamlamış. Amerika’dan sonra Brüksel’de Montessori ögretmeni olarak calışıyor. 1.5 – 4 yaş arası sınıfta İngilizce konuşan öğretmen olarak görevini sürdürüyor.
Bu eğitim sisteminden sonra klasik eğitim sistemine geçen çocuk zorlanmıyor mu?
S.T.Gan: Biz çocuklara sadece özgürlük değil onlara hayatta karşılacakları değişimle baş etmeyi de öğretiyoruz. Bu yüzden çocuk kendini değişen ortama adapte edebilmekte yeterli yetiye sahip oluyor. Ben 16 yaşıma kadar bu sistemde eğitim gördükten sonra sıkı bir Katolik Kız Okuluna gittim ve hiçbir problem yaşamadım. Sahip olduğum esneklik benim her ortamda rahat olmamı sağladı.
Montessori eğitim sisteminin yaygınlaşacağına inanıyor musunuz?
S.T.Gan: Elbette. Özellikle Amerika ve Kanada’da yaygınlaşıyor hatta devlet okullarında bile uygulama başladılar. İngiltere’de bir süre sonra tamamen bu eğitime geçileceği konusunda söylentiler mevcut. Zaten bu sistemin çocuklar üstündeki pozitif etkisini görüp de dikkate almamak mümkün değil.
Patricia Niederberger, 2 yıldır Montessori öğretmeni olarak çalışıyor. Grafik eğitimi almış olmasına rağmen gönüllü olarak çocuklarla ilgilenmeye başlamış ve öğretmen olmaya karar vermiş. 1,5 – 4 yaş arası sınıfta Fransızca konuşan öğretmen olarak görevini sürdürüyor.
4 yaşındaki bir çocukla 1.5 yaşındaki bir çocugun aynı sınıfta olması, öğretmenin yemek pişiriyor olması alışık olunan bir durum değil. Bunu velilere nasıl açıklıyorsunuz?
P. Niederberger: Önyargıyı yıkmak kolay olmuyor ama gerçekten çocuğunun eğitimiyle ilgilenip araştırma yapanlara anlatmamıza gerek kalmıyor. Sonuçta bu bir tercih, ikna etmek için fazla çabalamamızın anlamı yok. Fakat sınıfı soluyan, sınıftaki her eşyanın çocuğun sadece akademik değil davranışsal gelişimine de hizmet ettiğini gören veli bu sisteme kayıtsız kalamıyor.
Sınıfın ortasında beyaz bir daire gözümüze çarptı. Nedir bu?
Patricia: İsteyen çocuğa bu daire üstünde yürüyerek tur atmalarını önerdik. Böylece denge kavramı gelişiyor, vücudunu nasıl yönetmesi gerektiğini öğreniyor. Özellikle sinirlenmiş çocukta çok işe yarıyor. Böylece hem sakinleşiyor hem de konsantrasyonunu sağlıyor. Bu amaca yönelik eğlenceli bir oyunumuz da var. Doğum günü olan çocuğu dairenin merkezine alıyoruz. Diğer çocuklar, daire üzerinde çocuğun yaşı kadar dans ederek tur atıyor. Çok eğleniyorlar…
Montessori sisteminden birkaç ipucu:
- Dayatmayın, seçenek sunun. ‘Bunu yemelisin!’ cümlesinden de ‘yemeğini çatalla mı yemek istersin yoksa kaşıkla mı?’ sorusu daha etkili olabilir.
- Çocuğunuzla fiziksel olarak eşit seviyede konuşun. Siz daha yüksekteyken gerçekleştirdiğiniz diyalog bir sahip – kedi ilişkisini andırabilir. Seviyeleriniz eşitken kelimelerinize daha önem verdiğini hissedeceksiniz.
- Harfleri yeni öğrenen çocuğunuzla sahilde kum oyunu harika bir pratik olabilir. Sahilde gördüğünüz geminin g’sini büyük parmak hareketleriyle kuma yazarsanız hem öğrenmesine yardımcı olursunuz hem de elini yazıya hazırlamış olursunuz.
- 3 parçalı yap – bozlar iki yaşındaki çocuğunuzun muhakeme gücü için güzel bir başlangıç olabilir.
- Konsantrasyonundan şikayet ediyorsanız beraber bulaşık yıkamayı deneyin. Süngeri köpürtmek, kirli tabağı dikkatlice temizlemek, kontrol etmek ve durulamak üç yaşındaki bir çocuk için konsantrasyon idmanıdır.
