Sürekli küçülen ekonomisine rağmen, hala Avrupa medeniyeti algısı sağlamlığını koruyor. Çünkü yarattığı ilkeler ve güvenilir kurumları bu bilinci koruyor. Avrupa’nın başarısı; kendini yeniden yaratış düşüncesi ve bağımsız düşünce özgürlüğüdür.
Avrupa’da kendini Avrupa’dan görmeyen halklar hep oldu
İspanyollar iç savaş döneminde Franco’dan kaçarken “Avrupa’ya gitmek” terimini kullanıyorlardı. Yine İngilizler’de de “Avrupa’ya gitmek” ifadesi vardır. Ne kadar tuhaf değil mi sokaktaki insanın top yekün bir isimler adlandırdığı toprakların, orada yaşayanlar tarafından bile farklı düşünülmesi.
Bir de kendini Avrupa görmeyen, Avrupa Birliği güçlendikten sonra bu tanıma kendini yansıtmayan uluslar oldu, mesela Macaristan. Avrupa’nın sınırları bizim tahmin ettiğimiz anlamda o kadar da geniş değildir. Ortak Pazar’ın kurulduğu bölge denebilir.
Peki bu Avrupa’yı Avrupa yapan nedir?
Kestirme yoldan ben cevaplayayım; kurumlarıdır. Örneğin Avrupa Parlamentosu ya da Avrupa Adalet Divanı gibi. Zaten yaşanılan çağ, toprak parçalarının ötesine geçmiş kurumların ağırlığı her yerde hissedildiği bir çağ. Neden bu kurumlar deyince akla gelir parlamenter rejimlerin, demokrasi anlayışının dünyadaki diğer ülkelere göre hep yukarıda bir çıtada olması.
İşin garip tarafı bugün “ulus devlet anlayışının sonunu getiriyor” denilen Avrupa kavramının ya da benzer kavramların önce ulus devletler oluşturmaları sonrasında birkaç yüzyıllık dönüşümler yaşamalarıdır. Buna 16yy İngiltere ve Fransa’sını gösterebiliriz. O zaman birlikteliği sağlayan kavram Avrupa’da Hıristiyanlıktı. İnançsal durum, topluluğu çemberlemişti. Avrupa kendince bir misyon yüklendi; bunun adı uygarlaştırma misyonuydu.
Avrupa’ya Türkiye’deki bakışın temelinde son 150 yıldır bir medeniyet algısı hakim. Aslında bu duygu Osmanlı’nın Karlofça Anlaşması’nın imzalamasından sonra doğan bir aşağılık kompleksinin yansıması olarak zihinlere kazındı. Sonrasında bazı edebiyat akımları bu düşüncenin taşıyıcısı oldular. Avrupa medeniyeti algısı dünya genelinde o kadar kuvvetlendi ki Rusya’da sarayda Fransızca konuşuluyordu. Osmanlı İmparatoluğu’nda da tüm şehzadelerin son dönemlerde Fransızca bildiğini düşünürsek bu algının nasıl köklü bir algı olduğunu anlarız.
Avrupa Medeniyet Algısı kaynağı nedir?
Eskiden kendisini eski Yunan gören Avrupa, kendini artık rönesansın mirası olarak görüyor. Yeni trendlerden biri de Avrupa’nın doğunun eseri ya da doğunun baskın yapısının Avrupa’yı bu hareketlenmeye zorladığı düşüncesi. Fazla milliyetçi ve uzanamadığın ciğere murdar diyen bir anlayış.
[quote]Avrupa’nın başarısı kendini yeniden yaratış düşüncesi ve bağımsız düşünce özgürlüğüdür.[/quote]
Yarattığı ilkeler dolayısıyla Avrupa denilen ya da anlaşılması gereken kurumlarının hala en çok güvenilen kurumlar olmasıdır. Öyle olmasaydı ekonomik büyüklük olarak sürekli gerilemesine rağmen hala medeni göstergelerin pusulası olmazlardı.
