Organ bağışı ve naklinin yetersiz oluşunda, organ nakli ile ilgili bazı gerçeklerin bilinmemesinin etkisinin büyük olduğu yadsınamaz bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor. Korkuyoruz, çekiniyoruz ve bilgiden mahrumuz.
İndigo Dergisi olarak en doğru kişileri, yani Organ Nakil Koordinatörlerini ziyaret ettik. En doğru bilgileri onlardan alarak, A’dan Z’ye oluşturacağımız bir yazı dizisiyle hepimiz bu konu hakkında bilgileneceğiz…
Çoğunuzun Organ Bağışı ile ilgili söyleyecek pek çok sözü vardır. Son birkaç aydır bu konu hakkında pek çok kişi ile yaptığım görüşmelerde, ben de dâhil birçoğumuzun yetersiz veya eksik bilgilere sahip olduğumuzu görüyorum. Organ bağışının yetersiz oluşunda, organ nakli ile ilgili bazı gerçeklerin bilinmemesinin etkisinin büyük olduğu yadsınamaz bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor. Korkuyoruz, çekiniyoruz ve bilgiden mahrumuz.
Korkunun kaynağı, bilgisizliktir. – Emerson
Dünyada her şey için uygarlık için yaşam için başarı için en hakiki mürşit ilimdir fendir. İlim ve fen haricinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir, delalettir. – Mustafa Kemal Atatürk
İyi düşünün! Bir gün siz de sevdikleriniz için bekleyebilirsiniz.
Bilmeyenler için öğrenmek, bilenler için hatırlama vaktidir. Ve ilk olarak Organ Nakli Koordinatörlüğü hakkında bilgilenelim. Sevgiyle, yaşamda ve yaşatmakta kalın…
Organ Nakli Koordinatörlüğü
Organ ve Doku alımını koordine eden ve koordinatörlük biriminin sorumluluğunu taşıyan sağlık çalışanıdır. Ayrıca koordinasyon içinde çalışacak olan klinisyenler ve cerrahlarda organ ve doku nakli koordinatörü ile yakın işbirliği içinde olmalıdır (Buzkıran, 2012, 79).
Organ ve doku nakli koordinatörü 1. Derece transplantasyon ekip sorumlusuna bağlıdır ve cerrahi ekipten, alıcı listelerini oluşturan dahili kliniklerden bağımsız bir hekimdir. Koordinatörlük disiplinler arası bir çalışma anlayışı içerisindedir. Koordinatör, Ulusal Koordinasyon Merkezi bünyesinde çalışan organ ve doku dağıtım koordinatörlerinden aldığı doku ya da organ kabulü durumunda organ ve doku nakli koordinatörü idari düzenlemeleri başhekimliğe bağlı diğer birimlerle iletişim kurarak düzenler. Organ ve doku nakli merkezlerine örnek oluşturabilecek organ ve doku nakli koordinasyonu organizasyon şeması Şekil 3′ de gösterilmektedir (Buzkıran, 2012, 79).
Şekil – 3: Organ ve Doku Nakli Koordinasyonu Organizasyon Şeması
(Kaynak: Buzkıran, B.Ö., Veri Zarflama Analizi İle Türkiye’de Organ Nakli Merkezlerinin Performans Kıyaslaması, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, Antalya, 2012, S:80)
Organ ve Doku Nakli Koordinatörü görev tanımı
- Halkın ve sağlık personelinin eğitimi,
- Organ bağışı ile ilgili dokümanların ( Organ bağışı kartı, Broşür, Anket vb. ) hazırlanması,
- Konu ile ilgili bilimsel araştırmalar ve yayınlar yapmak, ilgili kongrelerde sunmak,
- Kendi bölgelerindeki hastaneler, yoğun bakım ve acil üniteler, beyin cerrahisi klinikleri ve çalışan görevliler ile temas,
- Potansiyel organ donörünün belirlenmesi,
- Beyin ölümü raporunun düzenlenmesi,
- Donör ailesi ile temas ve onların rızasının alınması,
- Gerekli durumlarda adli makamlarla temas,
- Donör multipl organ sistemlerinin ve geçmiş medikal hikayesinin değerlendirilmesi,
- Transplant yapacak merkez ile temasa geçmek,
- Zaman ayarlaması ve donör organının alıcı hastanesi transportunun koordinasyonu, ulaşım için karayolu, uçak veya helikopter kullanabilir. Bu durum donör hastanesinin lokalizasyonuna, zaman gereksinimine ve hava durumuna göre ayarlanır.
- Donör organının hızlı ve korunmuş transportunun temini,
- Alıcı hastayı hastaneye davet ve kabul etmek,
- Transplant operasyonu sırasında ve sonrasında organ alıcı ailesine destek ve ameliyat sonucundan ailesinin haberdar edilmesi,
- Ülke içindeki diğer transplantasyon merkezleri ile temas halinde olmak,
- Avrupa transplantasyon merkezleri ile ilişki,
- Ambulans servisleri, helikopter ve uçak temini için özel ve resmi kurumlarla temas halinde olunması, polis ve askeri kuvvetlerden yararlanabilecek imkanların araştırılması,
- Donör ve potansiyel alıcıların kaydedilmesi, çevre diyaliz merkezleri ile irtibata geçip potansiyel alıcıların tespiti ve alıcı listesine eklenmesi,
- Transplantasyon bekleme listelerinin hazırlanması ve güncel tutulması,
- Bölgesel ve ülkedeki transplantasyon istatistiklerinin hazırlanması,
- Transplantasyonun alıcı hastaya ve ülkeye maliyetinin hesaplanması,
- Canlı donörü olan hastaların ve vericilerinin transplantasyon ile ilgili bölümle birlikte yapmak,
- Nakil sonrası hastaların poliklinik ve yatan hasta takiplerinin ilgili bölümle birlikte yapmak,
- Hastaların hastanedeki sorunları ile ilgili sosyal destek vermek,
- Hastalara hastalıkları, olabilecek durumlar ve bu durumlarda yapacakları hakkında eğitim vermek,
- Organ bağışı kampanyaları düzenlemek,
- Organ bağışı konusunu gündemde tutmak için medya ile iletişim kurmak,
- Donörün transplantasyon sonrası işlemlerinde aileye destek ve yardımcı olmak, cenaze işlemlerini, yasal ve sosyal prosedürlerini organize etmektir (Buzkıran, 2012, 81-82).
Klinik Koordinatörü görev tanımı
Bekleme listesini oluşturup doku ya da organ alacak olan hastaları hazırlayan hekimdir.
Görev tanımları ise;
- Bekleme listelerini oluşturur ve güncelleştirir.
- Alıcının yerini tespit eder ve hastaneye naklini sağlar.
- Transplantasyon öncesi alıcıyı değerlendirir ve hazırlar.
- Klinik değerlendirmede rol alır ve transplantasyon sonrası hastanın izlemini sürdürür.
- Transplantasyon için organ ve doku gereksinimi kavramını geliştirme çalışmalarına katılır (Buzkıran, 2012, 82).
Cerrahi Koordinatör görev tanımı
Organ ve dokunun belirlenen hastaya organ ve doku nakli merkezinde naklinin gerçekleştirilmesini koordine eder.
Görev tanımları ise;
- Organ ve doku nakli koordinatörü kabul edilen greftin cerrahi olarak çıkarılma işlemlerini gerçekleştirir.
- Klinik koordinatör tarafından değerlendirilen ve hazırlanan alıcıyı ilgili klinisyenlerle beraber izler ve transplantasyon cerrahisine hazır tutar.
- Organ ve doku nakli koordinatörü tarafından kabul edilen greftin naklini cerrahi olarak gerçekleştirir.
- Transplantasyon için organ ve doku gereksinimi kavramını geliştirme çalışmalarına katılır (Buzkıran, 2012, 82).
Türkiye’de Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezindeki hizmet birimleri
Türkiye Organ Nakli Koordinasyon Merkezi Ofisinin yeri Ankara olarak seçilmiştir. Ofis yerinin seçiminde kriter olarak, organ nakli merkezlerinin Türkiye coğrafyasındaki dağılımı kullanılmıştır. Bu merkez, yapısında oluşturulan bölümler aracılığıyla organ nakli merkezlerine, bölge koordinasyon merkezlerine ve doku tipleme laboratuvarlarına servis sağlar. Merkez, personel, finans, bilgi işlem ve istatistik olmak üzere fonksiyonel olarak dört bölüme ayrılmıştır. Bölümlerde çalışan uzmanlar yönetim kurulu tarafından atanır. Türkiye organ nakli koordinasyon merkezinin yönetim sorumluluğu yönetim kurulu tarafından atanan başkana aittir (Evirgen, 2002, 77).
93. Sayımızda Organ Bağışı ile ilgili yaptığım röportaja Lütfen Beni Bağışlayın! Organ Nakli Olmam Gerek vesile olan; Türkiye ve dünyanın pek çok ülkesi ile yaptığı ortak çalışmalarla muhteşem bir dayanışma ve yardımseverlik örneği sergileyen Umut Treni Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Burhanettin Güler’e (İstanbul) bize bu yolu açtığı için teşekkür ediyoruz.
Ve yine bu röportaj vesilesi ile tanıştığımız Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Organ Nakli Koordinatörü Fadime Yıldız’ a, bizi İstanbul Organ Nakli Koordinatörleri toplantısına davet ederek toplumsal bir fayda üzerine çalışmamıza olanak sağladığı için teşekkür ediyoruz. Toplantılarına katılmamıza büyük bir nezaketle müsade eden, destek çağrımızı ilgi ve sevgiyle dinleyerek, bundan sonraki tüm çalışmalarda bizlere gerçek bilgileri sağlamak konusunda destek vereceklerini bildiren tüm İstanbul Organ Nakli Koordinatörlerine teşekkür ediyor, sevgi ve saygılarımızı gönderiyoruz.
Fotoğraftaki kişilerin isimleri:
1. İl Sağlık Müdürlüğü; Dr. Ali DEMİREL
2. İl Sağlık Müdürlüğü; Dilek KASAPYAKIN
3. İl Sağlık Müdürlüğü; Sevgi GECEGÖRMEZ
4. İl Sağlık Müdürlüğü; Muharrem GÜNLÜ
5. İl Sağlık Müdürlüğü; Hanım Seyhan KOYUN
6. Bilim Üniversitesi: Ata BOZOKLAR
7. Özel Aile Hast: Ahmet ÇAKIROĞLU
8. Ümraniye EAH: Aykut AKSU
9. Yeditepe Üniversitesi: Tülay ÖZGEZER
10. Siyami Ersek Kalp Damar Cer. EAH: Derya TÜRKOĞLU
11. Medicalpark Göztepe EAH: Hüseyin SEPETÇİOĞLU
12. Bezmialem Vakıf Üniv.: Cemile KESGİN TOKA
13. Gata Haydarpaşa EAH: Güzide ÖZDEMİR
14. Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH: Fadime YILDIZ
15. Kartal Yavuz Selim EAH: Meltem YILDI
16. Arnavutköy D.H: Özlem GÜNDÜZ
17. Şişli Etfal EAH: Hanife YAVUZ
18. Şişli Florence Nightingale Hast: Vicdan CEYLAN
19. Kadıköy Florence Nightingale Hast: Bircan ALAKAŞ
20. Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas EAH: Belma ERDOĞAN
21. Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas EAH: Özlem OTÇU
22. Marmara Pendik EAH: Deniz BİRTAN
23. Başkent Üniversitesi Hastanesi: Dilek ÖZDEMİR OKUTUR
24. Haydarpaşa Numune EAH: Nilgün DAŞKIN
25. Haydarpaşa Numune EAH: Sevcan Egüz
26. Yedikule Göğüs Hast EAH Sezgin ULUSOY
27. Haseki EAH: Yeşim Kanipek DÖKER
28. Tuzla Dev Hast: Fevziye ÇILĞIN
29. İstanbul EAH: Didem Gürsoy
30. Maltepe CİK Devlet Hast: Çiğdem KARA
31. Ataşehir Memorial Hast: Tülin Kesim Türkan
32. Beykoz Devlet Hast: İmran Demiralp
33. Sultanbeyli Devlet Hast: Nezahat Köroğlu
34. Yakacık Kadın Doğum Hast: Zeynep Kurtar
35. Fatih Sultan Mehmet EAH: Nilgün Canser Akçalar
36. Eyüp Devlet Hast: Fadime YILDIZ
37. Bayrampaşa Devlet Hast: Sündüz ÜN
38. İstinye Devlet Hast: Hayriye Yılmaz
39. Bahçelievler ADSM: Fatma Demirtaş
40. Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hast: Funda Çalışkan
41. Süleymaniye Kadın Doğum EAH: Gülşen ATİK
42. Göztepe EAH: Ayfer Yaman
43. Göztepe EAH: Betül Akbulak
44. Göztepe EAH : Ayşegül Aksu
