Sarhoş Atlar Zamanı gerçek hikâye ve gerçek oyuncularıyla insanların hayvan kadar değerli olmayışını, çocukların bile çocuk olma hakkının olmadığı bir dünyayı tasvir ediyor.
[divider]
ZAMANI BARAYÉ MASTI ASBHA / A TIME FOR DRUNKEN HORSES / Sarhoş Atlar Zamanı
YÖNETMEN: Bahman Ghobadi
SENARYO: Bahman Ghobadi
YAPIMCI: Bahman Ghobadi
GÖRÜNTÜ YÖNETMENİ: Saed Nikzat
MÜZİK: Hossein Alizadeh
YAPIM YILI: 2000
ÜLKE: İran
OYUNCULAR: Ayoub Ahmadi, Rojin Younessi, Amaneh Ekhtiar-Dini, Madi Ekhtiar-Dini
[divider]
İran-Irak sınırında yaşamını kaçakçılık yaparak sürdüren beş kişilik ailede anne baba ölmüş, bir kardeşleri de engelli ve hastadır. Babanın sınırda kaçakçılık yaparken vurulup ölmesi sebebiyle Ayoub okulu bırakır. Engelli kardeşi Madi’nin ameliyatı için çalışır.
Ayoub’un para kazanamaması nedeniyle ablası kendinden yaşça büyük biriyle Madi’nin tedavisi karşılığında evlenmeyi kabul eder. Damadın annesi Madi’yi görünce Madi’yi istemez.
Ayoub amcasının haberi olmadan katırını alır. Madi’yi de yanına alıp kaçakçılarla beraber Irak’a gidecektir. Orada Madi’yi ameliyat ettirebileceğini düşünür.
Film, Kürt Sineması‘na ait birçok özelliği içinde barındırması açısından önem arz ediyor. Bu özellikler de göz önünde bulundurulduğunda film incelemesiyle beraber ufak çapta bir Kürt Sineması incelemesinden de söz edilebilir.
Filmin açılışında jenerik akarken fonda bir diyalog vardır. Bu diyalog “İsmin ne” sorusuyla başlar. Bahman Ghobadi, filmi özellikle bu soruyla başlatır. Kürtlerin uzun yıllar resmi bir kimliğe sahip olamadığına dikkat çeker. Aynı zamanda bu sahnedeki diyaloglarla bir dakika içerisinde filmdeki çoğu karakter başarıyla tanıtılır.
Dondurucu soğukta katırların ölmemesi, vücut ısısının dengesinin bozulmaması adına katırlara alkol içirilir. Filmin ismi de buradan gelir. İnsanlara içirilecek alkol yoktur. İnsanlar her şeye rağmen umutludur. İnsanca yaşayabilmenin kaygısını taşırlar. Fakat katırlar kadar değerleri yoktur. Çocuklar bile çocuk görünümlü olmasına rağmen çocuk adam ya da çocuk kadın gibidir.
Kürt Sineması‘nda sıkça görülen dağ ve kar metaforu Sarhoş Atlar Zamanı‘nda da kullanılır. Bu metaforlar hayatı zorlaştıran, aşılması zor engeller olarak beyazperdeye yansır. Kürtlerin acılarını ve masumiyetini de simgeler. Bir diğer sahnede hasta Madi’nin ilacını içmesi gerekir. Ayoub, kız kardeşiyle beraber Madi’ye hap verir. Madi bu hapı yutmak için kar yemek zorundadır. Çünkü etrafında kardan başka bir şey yoktur. Ghobadi bu sahneyle Kürtler için karın ne kadar önemli olduğuna dair vurgu yapar.
Filmde coğrafyayı gösteren genel planlar kadar bol miktarda ayrıntı plan mevcuttur. Kürtlerin gündelik hayatları belgesele yaklaşan bir gerçekçilikle işlenir. Filmin konusu ve oyuncuları da gerçektir.
Sarhoş Atlar Zamanı ve Ghobadi‘nin diğer filmlerinde sınır olgusu kullanılan metaforlardan biridir. Ayoub ve kız kardeşi İran’da ikamet eder. Fakat Irak’ta çalışırlar. Bu sebeple sık sık sınırı geçmek zorundadırlar. Ghobadi, filmdeki diğer olaylarda da sınırın öte tarafıyla olan ilişkilerin yoğunluğunun altını çizer. Ghobadi için sınırın her iki tarafı da aynıdır.
Filmde kaçakçılığı vurgulayan birçok sahne vardır. Kaçakçılık Kürtler için vazgeçilmez bir geçim kaynağı ve kader olmasının yanında Kürtlerin içinde bulunduğu trajediyi yansıtan bir metafordur. Filmde yaşanan gerçekleri insanların görmezden gelmesi gibi Uludere’de yaşananlarda da benzer durum söz konusu. “Orada ne işleri vardı” gibi insanlık dışı, çoğunun bilinçaltında ırkçılık yatan tepkilerle yaşanılan trajediyi insanlar gerçekçi bulmadı. Bulmak istemedi. Ya da bildiği halde bilmezden geldi. Bu insanların, Holywood‘un 100 yıldır dayattığı “Her Amerikalı zeki, yakışıklı, karizma ve on kaplan gücünde olup mutlaka dünyayı ya da uzayı kurtarır” temalı filmleri daha gerçekçi bulması incelenmesi gereken sosyolojik bir vakadır.
Ghobadi, Kürt kadınının içinde bulunduğu dramı yansıtır. Ailelerini desteklemek için çocuk yaşta çalışmak zorunda kalırlar. Tanımadıkları erkeklerle evlendirilirler. Hem Ghobadi‘nin filmografisinde hem de Kürt Sineması‘nda kadınların kaderi ve Kürtlerin her zaman yok sayılmış kültürel kimliğinin kaderi arasında benzerlik olduğu söylenebilir.
Filmin ucu açık finali ise filmin özeti niteliğindedir. Ayoub ve Madi katırla beraber sınırı geçer. Madi ameliyat ettirilirse en fazla bir seneye yakın yaşayabilecektir. Katırın yaşaması daha önemlidir. Çünkü Ayoub, kardeşleri ve 10 çocuklu amcasının ailesinin tek geçim kaynağı katırdır.
53. Cannes Film Festivali‘nde Altın Kamera Ödülü alan Sarhoş Atlar Zamanı, sıradan insanları sıradan olmayan bir şekilde belgesel gerçekçiliğinde ele alırken Ghobadi‘nin filmografisinde en üst noktada duruyor.
Fragman
