Sigarayı içmediğim zaman herkesi kırıyorum, konsantre olamıyorum, kilo alıyorum, düşünemiyorum, bağırsaklarım çalışmıyor gibi cümleler sigarayı bırakmak istemeyenlerden duyulan en sık bahanelerdir. Doktortakvimi.com üyelerinden Uzman Psikolog A. Dilek Yılmaz, sigarayı bırakmamak adına üretilen bu bahaneleri değerlendirdi.
Günümüzde sigaranın zararlı olduğu herkes tarafından kabul edilmesine rağmen, Dünya Sağlık Örgütü’nün istatistiklerine göre her 3 yetişkinden biri sigara kullanmaktadır. Sigara içildikten 10-20 saniye sonra nikotin beyne ulaşıp haz duyulmasını sağlayan dopamin adlı bir madde salgılanmasına neden olur. Her sigara içildiğinde nikotin beyinde aynı yolu tetiklediğinden haz hissedilmesini sağlar. Vücut bir süre sonra bu nikotin miktarına alışır ve her seferinde aynı hazzı hissedebilmek için daha çok sigara içilmesi gerekir. Sigara içimi sırasında içen kişi bir yandan haz alırken diğer yandan da sigaranın zarar veren etkileri ile sağlığını kaybetmeye başlıyor. Sebepleri çok tartışılan bu konu için doktortakvimi. com üyesi Uzman Psikolog A. Dilek Yılmaz yorumlarını aktardı.
Sigara içmeye başlamak için kişilerin farklı nedenleri olabildiğini, genellikle sigara kullanmaya başlamanın erken ergenlik dönemlerinde gerçekleştiğini ve psikososyal etmenlerin önemli rol oynadığını belirten Yılmaz, olumsuz sonuçlarına karşın takıntılı bir biçimde sürekli sigarayı arama ve içme şeklinde kendini gösteren kronik bir davranış bozukluğu olan sigara bağımlılığı ile ilgili olarak şu yorumlarda bulundu.
Sigara içen ebeveynlerin çocuklarında sigara içme oranı daha yüksek
Sigaraya başlayan gençler bu yolla bir yandan çevresine “büyüme” mesajı verirken diğer yandan da karşı cinse cinsel kimliğini ifade ettiği hissini yaşamaktadır. Sigara içmenin içen kişiye popülarite ve çekicilik kazandırdığı düşüncesi de oldukça yaygındır. Anne babanın sigara içtiği evlerde büyüyen çocukların da sigara içme oranı oldukça yüksektir. Sigaranın kullanım sonrasında ortaya çıkan haz ve keyif alma vb. sonuçlar sigaranın ödüllendirici etkileri olarak pekiştirici etki yapar. Pekiştiricilerin her zaman haz vermesi şart değildir.
Birkaç haftada sigara isteği yok oluyor
Sigara kullanan kişi bıraktığında yoksunluk belirtileri yaşıyorsa o kişi sigaraya fiziksel bağımlılık geliştirmiş demektir. Tütün içinde bulunan karbonmonoksit, nikotin, katran gibi zararlı maddeler akciğerlerin doğal savunma sistemini bozarak bir yandan sigara içen kişinin sıklıkla akciğer enfeksiyonuna yakalanmasına sebep olurken diğer yandan da akciğer kanseri, KOAH (Kronik obstrüktif akciğer hastalıkları) ve kalp damar hastalıklarında önemli artışa yol açmaktadır. Bu hastalıklar kişilerin yaşam kalitesini ciddi olarak bozmakta ve ölümcül sonuçlar doğurmaktadır.
Bunca sağlık riski bilinmesine rağmen içiciler sigarayı bırakmak istedikleri halde bırakamadıklarından yakınırlar ve içmeye devam etmek için kendilerine birçok gerekçe sıralarlar.
Sigaranın zararlı sonuçlarıyla karşılaşmak istemeyen içiciler ise sigarayı bırakmak için çeşitli yollar denemektedirler. Bazı insanlar sigarayı kendi başına, diğerlerinin yardımı veya ilaç kullanımı olmadan bırakabilirler. Fakat çoğu sigara kullanıcısı için, sigara bağımlılığı ile başa çıkmak zor olabilir. Sigara bırakmayı takiben nikotin ihtiyacı birkaç haftada kaybolmaktadır. Fiziksel yoksunluk belirtileri olmadan, takıntılı bir şekilde sürekli sigarayı arama ve kullanma davranışı ise psikolojik bağımlılıktır. Psikolojik bağımlılık fiziksel bağımlılıktan daha önemlidir. Sigarayı arama ve içmeye iten uyarıcılar (özendirici uyarı; alkol vb.) tetikleyicidirler ve kişinin uyarılmışlık düzeyini artırırlar. Bu belirtiler; şiddetli sigara içme isteği, anksiyete (kaygı), konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk, baş ağrısı, sersemlik, sindirim sistemine ait sıkıntılar (kabızlık), öfke, kalp atım hızında değişiklikler, uyku bozuklukları, iştah artması ve kilo almadır. Bu nedenle bırakma sürecinde sigarayı bırakan kişiye psikolojik destek verilmesi yararlı olmaktadır. Sigarayı bırakan kişi ile psikoterapistin işbirliği önemlidir. Sigarayı bırakmak için farklı yollar vardır ilaç kullanımı, bantlar, psikoterapi, hipnoterapi. Sigarayı bırakmak isteyen kişiler kendilerine en uygun yolu seçerek bırakmayı deneyebilirler.
İlgili yazılar
Sigara yaşamınızdan 5 yıl çalıyor!
Nikotin bağımlılık yapar: Sigara mı Sağlık mı?
