Çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıklarındaki değişimler, kolon kanseri riskini arttırıyor. Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi Gastroenteroloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Çağlıkülekçi, beslenme alışkanlıklarındaki değişimler ve çevresel faktörler nedeniyle, kolon rektum kanserlerinde bir artış olduğuna dikkati çekerek, “kolon rektum kanserleri hastalığın başında teşhis edilirse, iyi bir cerrahi ile çıkarıldığında kişinin yaşama şansının çok yüksek” olduğunu söylüyor.
“Kolon kanserinin erken teşhisinde tedavide başarı oranı yüksek”
Röportaj: Prof. Dr. Mehmet Çağlıkülekçi
Kolon kanseri nedir ve nasıl bir hastalıktır?
Kolon kanserleri her iki cinste de sık görülür ve tüm kanserler içinde ikinci üçüncü sıklıkta görülür. ABD’de yılda ortalana 140 bin kişi kolon kanserine yakalanıyor ve yine yılda 50–60 bin kişi kolon kanserine bağlı nedenlerle hayatını kaybediyor. Diyet, çevresel faktörler, genetik faktörler gibi nedenlerle de görülme sıklığı sürekli artmaktadır.
Hastalık kimler için risklidir?
Diğer kanser türlerinde olduğu gibi kolon kanseri de özellikle 50 yaşın üstünde daha çok görülüyor. Özellikle anne babada, ailede kolon kanseri varsa risk artıyor. Ayrıca ülseratif kolit, krohn gibi iltihabi bağırsak hastalıkları olanlarda da risk artmaktadır.
Kolon-rektum kanserlerinin belirtileri nelerdir?
Hastalar bize rektumdaki kanama şikâyetiyle geliyor. Bazen bu kanama hemoroid sanılarak önemsenmeyebilir ancak, “hemoroid olduğunda kanama dışkılamadan sonra “damlama” şeklindedir. Burada ise”makattan gelen kan “pelte” gibidir ve “gaitanın gitgide “inceldiği”görülür. Ayrıca ishal ve kabızlık şikâyetlerinin artması, kansızlık ve artan karın ağrıları diğer belirtilerdir.
Nasıl teşhis ediliyor?
Özellikle kolon kanserlerinin yüzde 5-10’u arasını makattan parmakla muayene ile önceden tespit ediyoruz. Her kalın bağırsak kanseri kanama belirtisi göstermeyeceği için birtakım testler yapıyoruz. Bu konuda en önemli test gaitadan bakılan gizli kan testidir. Ayrıca bu kanser türü akciğere ve karaciğere sıçrayabileceği için mutlaka akciğer grafisi ve karaciğer tomografisi çekilir. Bütün bunların dışında en altın değerindeki test kolonoskopidir. Kolonoskopi ile hem tümör görülür hem de tümörden biyopsi alınarak tanı konulur.
Tedavi yönteminden bahseder misiniz?
Kolon-rektum kanseri teşhisi konmuşsa en önemli tedavi cerrahi tedavidir. Eğer kolon rektum kanserleri daha başta yakalanmışsa ve iyi bir cerrahi ile çıkarılırsa, kişinin yaşam şansı çok yüksektir.
Doğru beslenme kolon kanseri riskini azaltıyor!
Bu hastalığa yakalanmamak için nasıl beslenmeliyiz?
- Yeşil sebzelerin, lifli besinlerin kolon kanseri riskini azalttığını göstermiştir. Bu nedenle günde en az 5 kez meyve sebze yemek gerekiyor.
- Özellikle katı, doymuş hayvansal yağ kullanımını azaltmak gerekiyor.
- Yine ağır yağlar içeren süt, peynirleri daha az tüketmek gerekiyor.
- Alkol kullanımı azaltılmalı. Alkolün tüm sindirim sistemi kanserlerinde olumsuz rol oynadığı saptanmıştır.
- Sigaradan uzak durulmalı.
- Hareketsiz bir yaşam tarzı da risk faktörü; o nedenle fiziksel egzersiz önem taşıyor.
Kolon kanserini erkenden teşhis edebilmek için ne yapılması gerekir?
- Özellikle 45–50 yaş üstündekiler bir kez makattan muayene edilmeli,
- 50 yaş üstündekiler yılda bir kez gaita’da gizli kan testi yaptırmalı,
- 50 yaş üstündekiler 5 yılda bir kolonoskopi yaptırmalı. Eğer ailede kolon kanseri varsa, kolonoskopi daha da erken yaşta ve 3 yılda bir yapılmalıdır.
