Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bolca örneklerinin olduğu Felsefe Kahvesi artık İstanbul’daki bir lisede geleceğin aydın ve aydınlık gençlerinin en favori mekanı olmuş durumda.
Doğrudur bir kahvenin kırk yıl hatırı vardır; hatta acı kahvenin. Kuşkusuz kahve burada gönülleri bağlayan muhabbetin bağlantı noktasıdır. Peki size bu kahvenin yanında felsefi bir konunun tartışıldığı entelektüel bir ortamdan söz etsem, ne dersiniz?
Gözlerinizi kapatın ve şöyle bir sınıf düşünün: Tamamen gönüllü öğrencilerden oluşan, kahvelerin içildiği, “neden ve niçin’iyle” tartışılan bir felsefi sorunun olduğu, konuşmak kadar dinlemenin de önemsendiği demokratik, eleştirel ve entelektüel bir yer. Evet, belki bu sınıfta kahvesever olmak gerekiyor ama en önemlisi “bilgiyi sevmeniz”.
Hadi felsefe bilgilerimizi gözden geçirelim
Felsefe kelimesinin kökeni Yunanca philosophia’dan gelir. Philo sevgi, aşk; sophia ise bilgi, bilgelik demektir. Yani philosophia bilgi ve bilgelik sevgisi anlamındadır.
Felsefede soru sorarak (merak) hayatı anlamaya, anlamlandırmaya, çözmeye çalışırız. Neden ve niçin felsefenin başlangıç sorularıdır. Bu sorularla insanı, evreni ve doğayı anlamaya çalışırız.
Örneğin, “Gerçek nedir?” sorusu felsefi bir sorudur; ancak hemen anlaşılacağı gibi bu sorunun kesin ve genel geçer bir yanıtı yoktur. Burada önemli olan bilgiyi aramaktan vazgeçmeyip gerçekleri eleştirerek irdelememiz, doğruya ulaşmak için düşünmeye devam etmemizdir.
Düşünen ve sorgulayan insanların buluşma noktası
Dünyadaki ilk Felsefe Kahvesi (Café Philosophique ya da kısaca Café Philo) 1992 yılında Paris, Place de la Bastille’deki Café des Phares’te, filozof Marc Sautet (1947-1998) ve arkadaşlarının kendi aralarında felsefi bir tartışma yaparken kafedeki diğer insanların bu ilgi çekici tartışmaya katılmalarıyla gerçekleşmiş.
Her pazar 11:00’de olan bu buluşmalara kimi zaman iki yüz kişi katılmış. Kuşkusuz bu felsefi tartışmalardaki amaç, halkın ortak bir alanda, birbirine saygı çerçevesi içerisinde felsefi tartışmalar yapması olmuş. Bugün Fransa’da yüzden fazla felsefe kahvesi var; ve aynı zamanda İngiltere, Almanya, Belçika, Avusturya, İsviçre, Finlandiya, Kanada, Güney Amerika, Yunanistan, Avustralya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde felsefe kahvelerinin sayısı gün geçtikçe artmakta.
Ve ülkemizdeki yegane Felsefe Kahvesi
Demokratik, eleştirel ve entelektüel bir sınıfta felsefi sorunları tartışmanın hayal olmadığı okul, İstanbul’daki Özel Sainte Pulchérie Fransız Lisesi. Özel Sainte Pulchérie Fransız Lisesi 2013’ten, yani tam üç yıldır doktoralı felsefe öğretmenlerinin moderatörlüğünde, öğrencileri için Felsefe Kahvesi düzenliyor. Tamamen gönüllü öğrencilerin katılımıyla her hafta gerçekleştirilen etkinlikte kahveler içilirken temellendirmeye dayalı düşünerek, eleştiri ve tartışma yapılıyor; herkes birbirini dinliyor ve ders saati sonunda da o günkü konuyla ilgili düşüncelerini yazıyorlar. Her haftalık konu ve öğrencilerin konuyla ilgili yazıları okulun sitesinde arşivleniyor.
Özel Sainte Pulchérie Fransız Lisesi’nde ilk Felsefe Kahvesi fikri, yurtdışında gittiği ülkelerdeki felsefe kahvelerine katılan Dr. Nimet Küçük’ün okul müdürü Alexandre Abellan’a Felsefe Kahvesi’ni anlatması ve okullarında da böyle bir etkinliği teklif etmesiyle gündeme gelmiş. Düşünmeye ve tartışmaya dayalı Felsefe Kahvesi’nin okullarının eğitim, öğretim anlayışına son derece uyduğunu fark eden Alexandre Abellan bu etkinliğe hemen onay vermiş. Nisan ayı içerisinde 170. kuruluş yılını kutlayan Özel Sainte Pulchérie Fransız Lisesi’nin böyle örnek bir çalışma yapmasına doğrusu şaşırmamak gerekir.
Bir kahvenin kırk yıl hatırı var ya Felsefe Kahvesi’nin?
Evet, başlığa dönersek; bugün Felsefe Kahvesi’ne katılan tüm gönüllü öğrenciler yarının entelektüel, tartışmayı ve dinlemeyi bilen yetişkinleri. Bu öğrencilerin ne okullarını ne öğretmenlerini ne de Felsefe Kahvesi’ni unutacaklarını sanmıyorum. Evet, bir kahvenin hatırı kırk yıl ama Felsefe Kahvesi’nin hatırı bütün bir ömür boyu.
