Cari açık Türkiye’de bir süredir petrol başta olmak üzere düşen emtia fiyatlarının etkisiyle azalmaya başlamıştı. Ancak petrol fiyatlarının yeniden yükselmeye başlaması ve turizm gelirlerinin azalmasıyla cari açık yeniden yükselişe geçebilir.
Uzmanlar cari açığın azalmasında bir diğer önemli konunun tasarruf oranlarının arttırılması olduğunu kaydediyor. Destek Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Kutay Gözgör analiz etti.
Türkiye’nin cari açığı petrol fiyatlarının 2014 yılının Haziran ayından bu yana yaklaşık % 60 değer kaybetmesi ve emtia fiyatlarının rekor dip seviyelerine ulaşmasıyla daralmaya devam ediyor. Ancak, petrol fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi, azalan turizm gelirleri ve artan yurtiçi tüketim sonrası cari açık yeniden yükselişe geçebilir.
Yükselen Petrol, Azalan Turizm Geliri Cari Açığı Etkileyecek
Cari açığın gerilemesinde emtia fiyatlarının düşmesinin yanı sıra geçtiğimiz yılın üçüncü çeyreğinden itibaren zayıflayan iç tüketim de etkili olmuştu. Cari açık 2016 yılının Mart ayında yıllık bazda 29,421 milyar dolara gerilerken bir önceki yılın aynı ayına göre yaklaşık %43 azalış gösterdi. Aynı dönem içinde ithalat miktarı %13 gerileme gösterdi. Cari açığın finansmanın büyük bir çoğunluğunu “sıcak para” olarak tabir edilen portföy yatırımları sağlıyor. Bu kalemin dışında turizm gelirleri yine önemli bir gelir kaynağı olarak dikkat çekiyor.
Turizm sektörü GSYİH’nın yüzde 6’sı
Aynı zamanda Turizm sektörü Gayrisafi Yurt içi Hasılanın yaklaşık %6’sını oluşturuyor. Turizm gelirleri, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre 2016 yılının ilk çeyreğinde geçtiğimiz yılın aynı çeyreğine göre yaklaşık 4 milyar dolar azaldı. Turizm gelirlerin azalmasında Rus ve Alman turist sayısında yaşanan azalma etkili oldu. Turizm gelirlerinin azalması cari açığın finansmanını olumsuz etkileyebilecektir.
Cari Açıkta Kalıcı Finansman İçin Tasarruf Oranları Yükseltilmeli
Turizm gelirlerinin yanı sıra petrol fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi Türkiye gibi emtia ithal eden ülkelerin maliyetini yükseltiyor. Brent Petrol fiyatları 27 Dolar seviyesine gerilemesi sonrası yaklaşık % 80 yükseliş gösterdi.
Nikel, Platin, Bakır gibi diğer önemli sert emtiaların da yılbaşından bu yana ortalama %10 değer kazandığını görüyoruz. Bu durum cari açığın bir miktar yükselmesinde etkili olabilir. Artan emtialar, azalan turizm gelirleri, asgari ücretin artmasıyla yükselen iç talep ile birlikte yıl sonunda yıllık 32 milyar dolara yakın cari açık ile sonlandırabiliriz. Cari açığın kalıcı olarak finansmanını sağlanabilmesi için yurt içi tasarruf oranlarının yükselmesi önemli olabilecektir. Düşük tasarruf oranı yatırımları olumsuz etkiliyor. Yatırımların zayıf artması ise istihdam yaratan bir büyüyememe problemine neden oluyor. Hane halkının, işletmelerin ve özel tasarrufların önemli ölçüde azalmaya devam ettiğini görüyoruz. Son zamanlarda tasarruf oranlarının yükseltilmesine yönelik reformların başladığını görüyoruz. Başta, yeni işe giren ve halihazırda çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemine dahil edileceğiyle ilgili yapılan çalışmalar dikkat çekiyor. Küresel piyasalarda yaşanan gelişmeler cari açığı doğrudan etkileyip kırılganlığı yükseltebiliyor. Önümüzdeki süreçte tekrardan cari açığın TL varlıkları üzerindeki etkisini görebiliriz.
Kutay Gözgör / Destek Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzmanı
