Kızıl saçlı ve tip 1 (açık renk) cilt rengine sahip insanlar güneş ışınlarına karşı çok daha duyarlı ve cilt kanseri geliştirme riskleri oldukça yüksektir. Kısa zaman önce yayımlanan bir çalışmaya göre sadece kızıl saçlılar değil, kızıl saçlı olmadığı halde ilgili geni taşıyan bireyler de risk grubundadır.
Doğal kızıl saça sahip insanlar dünya nüfusunun yüzde 1-2’ sini oluştururken bu oran İngiltere’de yüzde 6’ ya çıkmaktadır. Çoğumuzun sevimli bulduğu kızıl saç-soluk ten-çil kombinasyonunun, genomda bulunan MC1R gen varyantından (formu) kaynaklandığı bilinmektedir. Bu gen varyantının çift kopyalı olarak bulunması kızıl saç rengi oluşumuna sebep olmaktadır.
MC1R geninin kanserle ilişkisi
MC1R gen varyantı aynı zamanda cilt kanserine zemin hazırlayan birçok mutasyonla bağlantılıdır. Bu genin bulunması bireyi güneş ışınlarına karşı daha duyarlı yapar. Bunun sebebi bu bireylerde farklı tip bir melanin pigmentinin üretilmesidir. Melanin bilindiği gibi deride, saçlarda ve vücudun çeşitli bölgelerinde bulunan, renk oluşumu ve UV ışınlarının zararlı etkilerini önleyici görevi olan bir pigmenttir. Bu pigmentin kızıl saçlılarda bulunan formu, UV ışınlarının deri ve altındaki tabakalara vereceği zararı önlemede yetersiz kalmaktadır. UV ışınları deri altındaki hücrelere ve DNA’ya daha kolay ulaşabilmekte ve mutasyon oluşumuna sebep olmaktadır. Mutasyon, DNA’nın yapısında meydana gelen kalıtsal değişikliklerdir. Birçok kanser tipinin temelinde genomdaki bu değişiklikler yatmaktadır.
Kızıl saçlı olmayan ancak açık ten rengine sahip herkes dikkat etmeli
12 Temmuzda Nature Communications‘ ta yayımlanan bir çalışmaya göre söz konusu genin en az bir kopyasının bulunması cilt kanserinin en ciddi tipi olan melanom ile ilişkili mutasyonların sayısını artırmaktadır. Kızıl saçlı olmadığı halde bu genin varyantını taşıyan her birey güneş ışınlarından korunmalıdır. Yani hepimiz bu geni taşıyor ve güneş ışınlarının zararlı etkilerine sandığımızdan daha fazla maruz kalıyor olabiliriz.
Bu çalışmada araştırmacılar 400’ den fazla melanom hastasından tümör örnekleri almış ve tümör hücrelerinin DNA dizilerini analiz etmiştir. MC1R gen varyantını taşıyan bireylerde güneşin sebep olduğu mutasyonların yüzde 42 daha fazla olduğu görülmüştür. Hatta sadece güneş ışınlarının sebep olduğu mutasyonlar değil farklı sebeplerle oluşan mutasyonların sayısında da artış gözlenmiştir. Bu sonuçlar da gen varyantını taşıyan bireylerin güneş ışınlarına karşı çok daha duyarlı ve mutasyon oluşumuna açık olduğunu göstermektedir.
Uzmanlar özellikle bu aylarda herkesi güneşin zararlı etkilerine karşı uyarıyor. Bugüne kadar kızıl saçlı bireylerin cilt kanseri olma ihtimalinin yüksek olduğu biliniyordu. Ancak son çalışmalar ilgili genin tek bir kopyasının bulunmasının bile cilt kanserine sebep olan mutasyonların sayısını artırdığını göstermiştir.
Güneşten korunmanın yolları
Ailesinde kızıl saçlı birey bulunan veya bulunmayan herkes güneş ışınlarının etkilerine karşı önlem almalıdır. Öğle saatlerinde, 11:00-15:00 arası güneş ışınlarına direk maruz kalınmamalı, özellikle yaz aylarında koruma faktörlü ve uzun süre etkili güneş kremi, şapka, güneş gözlüğü kullanımına özen gösterilmelidir.
