Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanlarınca geliştirilen fibula tekniği, osteonekrozlu hastalara umut oldu.
Üç hasta üzerinde başarı ile uygulanan tekniği Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu, bir ağacı fide olarak ekmekle, ağacı canlı olarak nakil etmeye benzeterek hastalar, beklemesine gerek kalmadan canlı kemikle yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirecek dedi. Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu ile röportajımıza devam ediyoruz…
Röportaj: Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu
“Canlı kemik nakli protez ihtiyacını ortadan kaldırıyor”
Diz protezi ameliyatı ile fibula tekniği arasında ne fark var?
Diz protezi hastanın kendi eklemini korumayan bir ameliyattır ve protezin ömrünün sonunda yenisiyle değiştirilmesi gerekir. Oysa damarlı kemik nakli, hastanın kendi eklemini korur ve başarılı olması durumunda protez ihtiyacını ortadan kaldırır. Osteonekroz da problem kemiğin kanlanmamasıdır. Damarlı kemik bu bölgeye kanlı ve canlı kemiği getirdiği için, hastalığın en mantıklı çözümlerinden biridir. Bunun yanında damarlı kemik nakli, protezden çok daha zor ve uzun süren bir ameliyattır.
Fibula nakli tekniği kimlere uygulanabilir?
Genç, aktif, eklem yüzeyi henüz tahrip olmamış, yaşam beklentisi uzun olan, protez ameliyatı olmak istemeyen, bu ameliyatın yapılmasına engel olacak derecede ağır hastalığı bulunmayan, kalça ve dizlerinde yaygın osteonekrozu bulunan hastalara yapılabilir.
Ancak kemiğin daha küçük alanını tutmuş olan osteonekrozlularda diğer basit cerrahi yöntemlerin uygulanmasını tercih ediyoruz. Şu da unutulmamalıdır ki, damarlı kemik ameliyatı sadece osteonekroz da değil, çok büyük uzun kemik kaybına yol açan travmalarda, kemiğin başka yöntemlerle tedavi edilemeyen iltihabında, kemik tümörü cerrahisinde ve omurga ameliyatlarında da uygulanabilmektedir.
Osteonekroz tedavisinde ameliyat son çare mi?
Çok erken evrelerde yakalanan ve kemiğin küçük bölümünü tutmuş olan osteonekrozlar da ameliyat dışı tedaviler yeterli olabilir. Ancak ilerlemiş evrelerde ve geniş alanı kapsayan hastalık durumunda cerrahi tedavi tek seçenektir.
Peki ameliyat yapılamayacak hasta var mı?
Doç. Dr. Tahsin Beyzadeoğlu: Hiçbiri kesin kural olmamakla beraber, 50 yaş üstü, aşırı şişman, ağır hastalığı bulunan ve ameliyatın çok riskli olduğu hastalarda yapılamayabilir. Eklem yüzünün bozulduğu, çökme ve deformasyonun oluştuğu durumlarda ise uygulanmamalıdır.
Hastaların ameliyat öncesi yapması gereken bir şey var mı?
Ameliyat öncesi hastalarınçok ayrıntılı muayene ve görüntüleme yöntemleriyle değerlendirilmesi gerekiyor. Ayrıca eşlik eden başka hastalıkları varsa, ilgili branş hekimlerinin yakın takibinde olmaları, ameliyatı yapacak cerrahi ekibin de bu meslektaşlarıyla ayrıntılı konsültasyonda bulunması gerekmektedir. Yani bu ameliyat bir ekip işidir.
Ameliyat sonrası hastalarda ağrı oluyor mu? Ağrı varsa nedeni ne olabilir ve ağrıyı gidermek için ne yapılması gerekir?
Yapılan cerrahiye bağlı ilk 24-48 saatte ağrı olmaktadır, ancak modern, gelişmiş ağrıyı önleyici yöntemlerle bu en az düzeye indirilebilmektedir. Anesteziyoloji ekibi bu konuda bize çok yardımcı oluyor.
“Sigara ve Alkol” hastalığın gelişimini tetikliyor…
Hastalar ameliyattan sonra ne zaman taburcu ediliyorlar ve ne kadar süre sonra yürüyebiliyorlar?
Toplam 4-5 gün hastanede yattıktan sonra taburcu ediyoruz. Ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırıp, ameliyatlı bacaklarının üzerine basmadan (koltuk altı değneği yardımıyla) yürütüyoruz.
Fibuladan alınan canlı kemiğin eksikliği, ameliyat sonrasında kişilerde bir rahatsızlık oluşturuyor mu?
Bununla ilgili pek çok araştırma mevcut. Bazı hastalarda ayakbileği ağrısı olabiliyor. Ancak damarlı kemiğin kazandırdıkları yanında son derece ihmal edilebilecek yan etkiler bunlar.
Hastalara ameliyat sonrasında bir egzersiz programı uygulanıyor mu?
Hastalar yaklaşık 2 ay, ameliyat olmuş sahaya yük vermeden yürüyorlar. Bu sırada eklem hareket açıklığını koruyucu fizik tedavi ve rehabilitasyon görmeleri gerekiyor. İkinci aydan sonra da egzersiz programı 6. aya kadar devam ediyor.
Hastaların ameliyattan sonra nelere dikkat etmesi gerekir?
Sigara ve alkol kullanmamaları, varsa diğer hastalıklarının kontrollerini düzenli yaptırmaları ve rehabilitasyon programına uyum göstermeleri gerekiyor.
Hastaların vücutlarının, bu tekniği reddetme ihtimali var mı? Varsa nedeni nedir? Bu durumda nasıl bir yol izlemek gerekir?
Kalça osteonekrozunda damarlı kemik naklinin 10 yıllık sürede başarı oranı %85 olarak bildiren bilimsel makaleler mevcuttur. Kemik hastanın kendisinin kemiği olduğundan ve damarıyla nakledilip, hastalıklı bölgeye besleyici kan getirdiğinden reddedilme ihtimali bildirilmemiştir.
Diz protezi ameliyatı olan kişiler 15-20 sene sonra tekrar ameliyat geçirmek zorunda kalabiliyorlar. Fibula tekniğin de böyle bir şey olma ihtimali var mı?
Kalçada son derece (%85) başarılı olan bu tekniğin dizdeki geç dönem sonuçlarını vermek için henüz erken. Zira bizim (her geçen gün sayıları artmakla beraber) 3 hastamızın 4 dizine bu tekniği uyguladık. İki yıllık takiplerinde hastaların sonuçları beklediğimizin üstünde iyi oldu.
Kalçadaki başarı oranının dizde de olmasını beklemek mantıklı görünüyor. Yani her 100 hastadan 85’i protezden kurtulurken, 15’ine tekrar protez gerekli olabilir. Damarlı kemik nakli başarısızlığı halinde, protez ameliyatı yapılmasına engel bir durum bulunmamaktadır.
Tekniğin başarısını neye bağlıyorsunuz?
Eklemi korumasına, kişinin kendi kemiğinin kullanılmasına ve hastalığın altta yatan nedeni olan kanla beslenmemeyi ortadan kaldırmasına bağlıyorum.
Bu tip bir rahatsızlığa yakalanmamak için ne yapılması gerekir?
Travmadan korunmalı, sigara ve alkol kullanmamalılar. Eklem ağrısı şikayetleri için Ortopedi ve Travmatoloji uzmanlarına gitmeyi ihmal etmemelidirler. Ancak sistemik başka hastalıkları var ve bir takım ilaçları bu hastalıkları yüzünden kullanmak zorunda kalırlarsa, kanıtlanmış bir korunma yöntemi yok.
Dünyada bir ilke imza attınız, makaleniz yurtdışında bilimsel dergilerde yayınlanacak. Makalenizin yayınlanmasının ülkemize bir getirisi olabilir mi? Nasıl tepkiler bekliyorsunuz?
Açıkçası, vaka sayımızı kısa sürede arttırabilir ve hastalarımızı iyi takip edersek, bu yöntemin diz osteonekrozunun tedavi seçeneklerinden biri olarak dünya çapındaki klasik eğitim kitaplarında yerini almasını umuyorum.
Eklemek istedikleriniz?
Biz osteonekrozlu hastalara ulaşmak ve özellikle diz osteonekrozunda bahsedilen tedavi yönteminin olduğunu duyurmak istiyoruz. Kendi meslektaşlarımıza zaten kongre ve toplantılarda bahsederek, uygun hastaları bize sevk etmelerini veya kendilerinin de bu yöntemle tedavi etmelerini öneriyoruz.
Siz basın aracılığıyla da özellikle bu tedaviden haberi olmayan osteonekroz hastalarına ulaşmak en büyük amacımız. İlginiz ve güzel sorularınız için de teşekkür ederiz.
