Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Burçin Ünlü ve ekibi ışıkla sesin birleştiği “Foto-Akustik” mikroskop geliştirdi.
Tamamen yerli “Foto-Akustik” mikroskop sayesinde kanser, şeker, eklem ve kas hastalıklarının erken tanısı ses ile sağlanabilecek. Ünlü ve ekibi ayrıca, radyoterapi esnasında X ışınları yerine sağlıklı hücrelerin daha az zarar görmesi için protonları kullanan yeni bir kanser tedavi yönteminin etkinliğinin arttırılması üzerine de çalıştıklarını kaydetti.
Foto-Akustik mikroskop
Burçin Ünlü, Boğaziçi Üniversitesi’nde Esra Aytaç, Aytaç Demirkıran ve Nazire Uluç adlı doktora öğrencilerinden oluşan ekibiyle birlikte geliştirdiği, BAP ve TÜBİTAK destekli “Foto-Akustik Mikroskop” ile özellikle kanserli doku ve hücrelerin tanısında ve erken teşhisinde önemli gelişmelere imza atmaya hazırlanıyor.
Medikal biyofizik ve biyo-görüntüleme alanlarında öncü çalışmalara imza atan Doç. Dr. Burçin Ünlü, konu hakkında şu açıklamayı yaptı: “Biz lazer ile sıcaklığı artırarak dokuda ses dalgaları oluşmasını sağlıyoruz. Bir başka deyişle ışığı sese dönüştürüyoruz. Işığı dokuya gönderdiğinizde ışık dokuda düz bir çizgi halinde gidemiyor ve dağılıyor. Ancak ses dalgası doku üzerinde daha uzun mesafeler kat edebiliyor. Bu nedenle sesi kullanmak mikroskopta daha derinlikli sonuçlar almamızı sağlıyor. Ayrıca herhangi bir boyama veya işaretlemeye de gerek kalmıyor. Biz bu yöntemle Türkiye’de bu alanda çalışan tek ve öncü grup olarak dünyada kimsenin kullanmadığı özel lazerler kullanıyoruz. Bilkent Üniversitesi’nden birlikte çalıştığımız bir ekiple birlikte tamamen yerli fiber lazerli foto-akustik mikroskop teknolojisi geliştirdik”.
Foto-Akustik mikroskop hangi alanlarda kullanılacak?
Ünlü, Foto-Akustik Mikroskop’un hangi alanlarda kullanılacağı hakkında da şu bilgileri verdi: “Herhangi bir yerimize çimdik atıldığında irkiliriz. Biz bu çalışmada biyolojik dokulara yani normal veya kanserli hücrelere dokunuyor, çimdik atıyor ve bir anlamda bu dokulara çığlık attırıyoruz. Bildiğiniz gibi, insan kulağı normal sesleri frekans olarak duyabilir ancak dokuların ve hücrelerin sesini duymanız imkânsızdır. Biz dokunun sesini duyabilmek için özel bir mikroskop geliştirdik. Geliştirdiğimiz mikroskopta kısa atımlarla enerji gönderen bir lazer var. Lazeri gönderdiğimiz doku, lazer etkisiyle oluşan ani sıcaklık artışı nedeniyle genişliyor ve işte tam bu anda bir ses dalgası oluşuyor. Oluşan bu ses dalgası ile biz kanserli hücre ile kanserli olmayan hücrenin sesini duymak ve ikisini birbirinden ayırt etmek istiyoruz.”
Foto-Akustik Mikroskop teknolojisini Türkiye’de geliştiren tek grup olduklarını belirten Ünlü, hali hazırda Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden doktorlarla yürüttükleri bu çalışmaya ilişkin makalenin kısa bir süre sonra Nature Scientific Reports dergisinde yayımlanmasını beklediklerini söyledi.
Radyoterapide X ışınları yerine proton dönemi
Doç. Dr. Burçin Ünlü, ekibi ile ayrıca Foto-Akustik Mikroskop teknolojisinde uyguladıkları yöntemin bir benzerini yeni bir radyoterapi yönteminde denemek üzere çalışmalara başladıklarını aktardı.
Radyoterapi tedavisinde bugüne dek kullanılmaya devam eden X ışınları yerine kanserli hücrelere proton gönderilmesini ve diğer sağlıklı hücrelerin zarar görmemesini sağlayan bu yeni tedavi yöntemi dünyada sadece 50 civarı merkezde hastalar üzerinde uygulanıyor.
Ünlü, geliştirmekte oldukları bu proje kapsamında X ışınları yerine kullanılan protonların kanserli dokuyu nasıl etkilediğini ölçmek üzere akustik görüntüleme teknolojisinden yararlanacaklarını kaydetti.
Ünlü, bu kapsamda bir sonraki hedeflerinin dünyanın en önemli araştırma üniversitelerinden birinin tıp fakültesiyle bu yeni teknolojiyle donanmış görüntüleme cihazı geliştirmek olduğunu sözlerine ekledi.
Doç. Dr. Burçin Ünlü’nün çalışmalarında yer alan doktora ve yüksek lisans öğrencileri: Esra Aytaç, Aytaç Demirkıran, Nasire Uluç, Şirin Yonucu, Defne Yılmaz, İrem Demirkan, Ayşegül Tümer, Mert Tüzer, Çağrı Şenel, Serhat Kaya, Canberk Şanlı, Alican Kartal’dır.
