Rekabet Kurulu tarafından kredi kullanan müşterilerinden haksız kazanç elde ettiği tespit edilen 12 bankanın kartel oluşturduğuna yönelik kararı Danıştay tarafından da onandı. Peki şimdi ne olacak? Paranızı nasıl geri alabilirsiniz?
Tazminat davası konusu neyi ve hangi tarihleri kapsıyor? Kimler faydalanabilecek?
12 bankanın birlikte hareket ederek faiz oranlarını yükselttikleri, vatandaşların daha yüksek faiz oranı ile kredi kullanmak zorunda bırakılarak, zarara uğratıldığı tespit edilmişti. Tüketiciler, tacirler ve kamu kurumlarının bu bankalara karşı tazminat davası açma hakkı var. Banka müşterisi, 21 Ağustos 2007 ve 22 Eylül 2011 tarihleri arasında, 12 bankadan (listesi aşağıda) herhangi birisinden mevduat, kredi ve kredi kartı hizmeti almışsa, suni şekilde oluşturulan kartel faizi oranında zararı için 3 katına kadar tazminat davası açma hakkı bulunuyor.
Hangi bankalara karşı dava açılabilir?
Rekabet Kurulu, 12 bankanın 21.08.2007 ve 22.09.2011 tarihleri arasında kartel (uyumlu eylem/uzlaşma) oluşturduğunu tespit etti. Bu bankalar şunlar:
- Akbank
- Denizbank
- Finans Bank
- HSBC Bank
- ING Bank
- Türk Ekonomi Bankası (TEB)
- Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
- Türkiye Halk Bankası
- Türkiye İş Bankası
- Türkiye Vakıflar Bankası
- Yapı ve Kredi Bankası
- Ziraat Bankası
Ne kadar tazminat alınabilecek?
Rekabet Kurulu’nun yaptığı tespite göre;
- Konut kredilerinde 15 baz puanlık (0,15)
- İhtiyaç kredilerinde 10 baz puanlık (0,10)
- Taşıt kredilerinde 5-20 baz puan arasında (0,5-0,20) bir kartel uzlaşması (ortak faiz artırımı) söz konusu.
Tazminat davası nasıl ve nerede açılabilir?
Mağdur olduğunuz miktarın 3 katını alabileceğiniz tazminat davası nasıl açılır? Zararın miktarı mağdur tarafından tam olarak hesaplanamaz. Bu yüzden zararın ancak uzman bilirkişilerce yapılacak kabuller neticesinde ortaya çıkacaktır. Bu durumda “belirsiz alacak davası” olarak açılması gerekiyor. Usulen zor ve dikkat edilmesi gereken bir dava olduğu için, özellikle tüketiciler bu konuda yalnız hareket etmemelidir. Mutlaka bir avukattan yardım ve hukuki danışmanlık talep edilmelidir.
Dava dilekçesinde muhakkak “4054 sayılı Kanun’un 58. maddesi gereğince zararın 3 katı kadar tazminat” talebi olmalıdır. Mahkeme dilekçede belirtilen taleplerle bağlı olduğundan dolayı, bu talebin yer almadığı dilekçelerde sadece zarar miktarına hükmedilecek, zararın 3 katı hesaplanmayacaktır.
Davanın açılacağı yer de, açacak olan kişi veya kuruluşa göre değişmektedir.
Tüketiciler tarafından açılacak davalar, Tüketici Mahkemelerinde,
Tacirler tarafından açılacak davalar, Ticaret Mahkemelerinde,
Kamu Kurumları tarafından açılacak davalar, Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılmalıdır.
Mağdur tazminat davası ile ne talep edebilecek?
Banka müşterileri, 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 58. Maddesi uyarınca açacakları tazminat davalarında, bankaların oluşturduğu kartel karşısında uğradıkları zararın 3 katına kadar maddi tazminat talebinde bulunabilecek.
İlk dava açıldı; sonucunun emsal teşkil etmesi bekleniyor!
İlk davayı açtıklarını belirten Avukat Şule Alagöz Çitil, söz konusu tarihleri arasında bu 12 bankadan kredi kullanan gerçek ve tüzel kişilerin dava açabileceklerini belirtti.
Örnek: 300 Bin TL’lik 120 ay vadeli konut kredisi
Örnek olarak: 21/08/2007 – 22/09/2011 tarihleri arasında 300 bin TL’lik 120 ay vadeli konut kredisi çeken bir kişi yüzde 1.0 faizle (serbest piyasa için kabul edilen faiz oranı) toplamda 516 bin 330 TL ödemesi gerekirken, kartelden dolayı suni faiz oranlarının yüzde 1.15 faiz olarak ayarlanması sonucu 554 bin 638 TL ödemek zorunda kaldı. Bu örnekten yola çıkarsak; ortalama bir konut kredisinde müşteri 38 bin 308 TL zarara uğratılmış oldu. 38 bin 308 TL olarak belirlenen zararın üç katına kadar tazminat talep edilebileceği, yani 300 bin TL kredi çeken bir müşterinin 114 bin 924 TL’ye kadar tazminat hakkı olduğu söylenebilir.
Örnek: 200 Bin TL’lik 120 ay vadeli konut kredisi
Örnek olarak: 200 bin lira 120 ay vadeli konut kredisi çekildiğini varsayalım. 15 baz puan ‘kartel faizi’ kadar zarar hesabı yapılırsa, yüzde 1,0 faizle (serbest piyasa için kabul ettiğimiz faiz oranı) çekilirse 344 bin 330 lira eder. Yüzde 1,15 faizle (kartelden dolayı suni olarak belirlenen faiz oranı) çekilirse 369 bin 759 lira eder. Aradaki fazladan alınan faizin 200 bin liralık 120 ay vadeli konut kredisine krediye yansıyan tutarı, 25 bin 429 lira ediyor. İşte bu kartel faizinin oluşturduğu fark tutarının 3 katı oranında tazminat verileceği hesaplandığında, 200 bin lira kredi çeken bir vatandaşın 76 bin 287 lira tazminat kazanabileceğini ifade edebiliriz.
Örnek: 80 Bin TL’lik 48 ay vadeli taşıt kredisi
Örnek olarak: Taşıt kredisinde ise kartel faizi ortalama 0,12 seviyesinde. 80 bin liralık, 48 ay vadeli kredi kullanılmışsa; kazanılacak tazminat miktarı 10 bin lira civarında olacak.
Hangi dönemi kapsıyor?
Tüketici Hukuku Enstitüsü Başkanı Hakan Tokbaş, Rekabet Kurulu tarafından 12 bankanın kartel oluşturduğuna yönelik verilen kararın, Danıştay tarafından da hukuka uygun bulunduğunu ifade ederek, “Banka müşterisinin, 21 Ağustos 2007 ile 22 Eylül 2011 arasında, 12 bankadan herhangi birisinden mevduat, kredi ve kredi kartı hizmeti almışsa, suni şekilde oluşturulan kartel faizi oranında zararı için 3 kat tazminat davası açma hakkı bulunuyor” açıklamasında bulundu.
Büyük cezalar kesilmiş; vatandaş bir şey alamamıştı
Rekabet Kurulu, 8 Mart 2013’te 12 bankanın mevduat, kredi ve kredi kartı konularında birlikte fiyat tespit etmek amacıyla kartel oluşturduğunu belirlediğini; bu tespit sonucunda Kurulun, 12 bankaya toplam 1 milyar 116 milyon 957 bin 468 lira idari para cezası kesti.
Ankara 2. İdare Mahkemesi, 2015 yılı başında Rekabet Kurulu kararını hukuka uygun buldu. Bankalarca açılan iptal davaları da reddedilmiş oldu. Daha sonra Danıştay 13. Dairesine, İdare Mahkemesinin kararının bozulması ve Kurul kararının hukuka aykırı olduğuna karar verilmesi için temyiz başvuruları yapıldı. Kurul kararı hukuka uygun bulunarak, Ankara 2. İdare Mahkemesinin verdiği karar Danıştay tarafından onanmış oldu. Bu karar, Rekabet Kuruluna tebliğ edildi.
Rekabet Kurulu’nun kartel kararı ve Danıştay’ın kararı onamasının ardından vatandaşa tazminat davası açma yolunun önü açılmış oldu.
Rekabet Kurulu, bu 12 bankanın 21 Ağustos 2007 ve 22 Eylül 2011 tarihleri arasında kartel (uyumlu eylem/uzlaşma) oluşturduğunu tespit etti. 12 bankanın kartel oluşturarak faiz oranlarını birlikte belirlemesi nedeniyle serbest piyasa koşulları bozulmuş, faiz oranları artmıştı. Bu yüzden de o dönemde çekilen krediler ve kredi kartlarına olağandan yüksek faiz, mevduatlara ise olağandan düşük faiz uygulanmıştı. 12 banka haksız kazanç elde ederken, banka müşterileri olan tüketiciler, tacirler ve kamu kurumları mağdur edilmişti.
Tazminat davası açmadan çözüm yolu bulunabilir mi?
Uzmanlar, 33 milyon tüketicinin yüzde 10’unun dava açması halinde hukuk sisteminin tıkanabileceğine dikkat çekiyor. Bu durumda mağduriyetlerin giderilmesi için bankalar ve vatandaş arasında “çözüm kurulu” oluşturulmasını öneriyor. Böylece taleplerin, yargı yoluna gitmeden de çözülebileceğine işaret ediliyor.
Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Genel Başkanı Avukat İbrahim Güllü, kamu otoritesinin 12 bankayla görüşerek ortak akılda birleşip çözüm bulması gerektiğini belirtiyor. Güllü şöyle konuştu:
“Adalet Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, BDDK, TBB, TOBB ile tüketici örgütleri ve konuyla ilgili otorite kurumlardan oluşan bir komisyon teşkil edilir. Komisyon, yaptıracağı yazılım veya programla, tüketicilerin o tarihler aralığında, hangi bankadan ne kadar kredi kullandığını ve aradaki zararı belirleyebilir. Daha sonra bu rakamlar, başvuran tüketicinin hesabına alacak olarak geçirilir. Hiç değilse başvuran tüketicilere yargıya gitmeden, mahkemeleri meşgul etmeden ve hakem heyetlerini tıkamadan çözüm yolu açılmış olur. Bu yapılmadığı takdirde çok yakında yeni mağdurlar ortaya çıkacak.”
