M.S. 336 yılından itibaren, yüzyıllardır Hasat Tanrısı Saturnus adına yapılan kış dönümü eğlenceleri artık Hz. İsa’nın doğum gününün kutlandığı eğlencelere yani Noel Kutlamalarına dönüştü. Aslında Noel kutlamalarının Hıristiyan diniyle hiç bir alakası yoktu.
Ne Noel’in Noel olduğu ne de yılbaşının yılbaşı olduğu günlerdi, hatta Hz. İsa bile henüz doğmamıştı. M.Ö. 300’lerde Roma İmparatorluğu’nda Pagan inancına sahip Romalılar kış gün dönümünü bir hafta boyunca kutlamaya başlamışlardı.
Hasat Tanrısı Saturnus adına yapılan bu eğlencelerde içkiler içilir, eğlencenin sınırları zorlanırdı. Öyle ki bu eğlenceler kimi zaman Roma İmparatorluğu’nda asayiş sorunlarına sebep olurdu. Bu nedenle bazı Roma imparatorlarının, özellikle Roma İmparatorluğu’nun Hıristiyanlığı resmi din kabul etmesinden sonra, kış gün dönümlerinde Hasat Tanrısı Saturnus adına yapılan bu eğlenceleri kısıtlama, hatta yasaklama girişimleri olduysa da bunda başarılı olamadılar.
M.S. 336 yılında İmparator Constantin, Roma halkının yüzyıllardır kutladığı ve vazgeçemediği bu Pagan geleneğini Hristiyanlık inancıyla bağdaştırmak istedi.
İmparator Constantin, eğlencelerin yapıldığı yılın aynı tarihlerinde artık Hz. İsa’nın doğum günün kutlanması fikrini ortaya attı. İmparator Constantin’in bu fikri başta İznik Konsülü olmak üzere diğer Hıristiyan din adamlarınca da desteklenmesi üzerine, M.S. 336 yılından itibaren, yüzyıllardır Hasat Tanrısı Saturnus adına yapılan kış dönümü eğlenceleri artık Hz. İsa’nın doğum gününün kutlandığı eğlencelere yani Noel Kutlamalarına dönüştü. Aslında Noel kutlamalarının Hıristiyan diniyle hiçbir alakası yoktu. İmparator Constantin’in bundaki asıl amacı Roma halkını eski Pagan inançlarından uzaklaştırarak onları Hıristiyanlığa daha fazla ısındırmaktı.
“Noel Baba” hikayesi nasıl ortaya çıktı?
Bizim gibi doğu toplumlarının, Hıristiyanlığı temsil eden bir sembol gözüyle baktıkları oysa temelinde Hıristiyanlık inancıyla alakası bulunmayan, Noel ve Yılbaşı günlerinin vazgeçilmez karakteri Noel Baba nasıl ortaya çıkış hikayesine bakılacak olursa…
Noel Baba, Hıristiyanlık inancının ortaya çıkışından çok daha öncelere İskandinav mitolojisindeki ve Paganizmdeki en büyük tanrı olan Odin’e dayanmaktadır.
İskandinav efsaneye göre
Odin’in Sleipnir adında uçan bir atı vardı, çocuklar Odin’in uçan atı için, çoraplarının içine havuç ve şeker koyup duvara ve kapıya asarlardı. Odin de çocukların bu iyiliği karşılığında onlara hediyeler, tatlılar ve şekerlemeler verirdi.
Yüzyıllar sonra Hıristiyan dünyası, İskandinav mitolojisindeki Odin’i de kendi kültürlerine göre şekillendirdiler. Artık İskandinavların yardımsever hayali karakterinin yerine, Hıristiyan dünyasından, çocukları seven, yardımsever ve mümkünse Hıristiyan din adamı aradılar.
Aziz Nikola kimdir?
Neticede buldular da M.S.4.yüzyılda Likya’nın Myra yöresinde (günümüzde Demre – Antalya) yaşamış, iyi kalpliliği ve cömertliği ile meşhur olan Hıristiyan azizi Nikola, yıllar sonra İskandinavların Odin’inin yerini almaya başladı. Sonuç olarak günümüzün Noel Babası, İskandinav ülkelerindeki iyiliksever, çocukların koruyucusu ve sevindiricisi olan Tanrı Odin efsanesi ile Myra’lı Aziz Nicholaos’ın kişiliklerinin birleştirilmesiyle, yarı dini ve yarı hayali bir karakter olarak ortaya çıkmış oldu.
Yeni Yıl Ağacı ve Noel Ağacı süslemesi
Yeni Yıl Ağacı, Noel Ağacı süslemesinin de kökeni antik çağlara kadar gitmektedir. Öyle ki antik Mısır uygarlığından, Roma imparatorluğuna, Kuzey Avrupa’dan, Orta Asya uygarlıklarına kadar antik dönemin büyük bir bölümünde kış dönümlerinde yeni yılın bereket getirmesi dileğiyle yeşil ağaçlar süslerlerdi.
Özellikle Kuzey Avrupalılar yeşil ağaç dallarını evlerine getirip süslerlerdi. Hıristiyanlık öncesi geleneklere dayanan bu uygulama Hıristiyanlığın ortaya çıkmasından sonra da devam etmiştir.
Fakat ilk Hıristiyan din adamları, Hıristiyanlık öncesi inançlardan gelen ağaç süsleme uygulamasına şiddetle karşı çıktılar hatta ağaç süsleyen Hıristiyanların, cehennemde yanacaklarını söylüyorlardı.
Dini baskılara rağmen yeni yılda ağaç süsleme geleneği yaygınlık kazanamasa da varlığını sürdürmeye devam etti.
Almanya’da Martin Luther öncülüğünde Katolik Hıristiyanlığa eleştiriler getirilmesi ve Protestanlığın doğuşuyla Yeni Yılda ağaç süslemenin önündeki dini ön yargılar kalkmış ve ağaç süsleme geleneği Almanya’da hızla yayılmıştır.
Fakat Noel ağacı için asıl dönüm noktası, 19. yüzyılda çok sevilen İngiltere Kraliçesi Victoria ve onun Alman kocası Prens Albert’ı Noel ağacı başında gösteren resmin, İngiliz gazetelerinde yayınlanması olmuştur. Böylece İngiltere ve İngiltere’ye bağlı sömürgeleri sayesinde Noel ağacı geleneği dünyanın büyük bir bölümüne yayılmıştır.
Yılbaşında hindi yeme geleneği
Yılbaşında hindi yeme geleneğine gelecek olur isek yılbaşı sofralarında hindi bulunması ile ilgili hiçbir kültürde, hiçbir dini inançta herhangi bir ifade bulunmamaktadır.
Yılbaşı günlerinde hindi pişirme geleneği hakkında yaygın ve en çok kabul gören görüş, bu geleneğin Amerika’da, Kasım ayının son Perşembe günü başlayan “Şükran Günü” kutlamalarının ana yemeği olan hindinin, zamanla yeni yılda da pişirilmeye başlanması ve bunun yeni yıl geleneği halini almasıdır.
Amerika kıtasında başlayan bu gelenek Avrupa’ya ve Avrupa’dan da dünyanın diğer bölgelerine yayılmıştır.
Şükran Günü nedir? Şükran Günü Hristiyanlar için dini bir gün müdür?
Tabii ki hayır, Şükran Günü’nün de Hristiyanlık inancıyla hiçbir alakası bulunmamaktadır.
(Konu bütünlüğünü ve yazıyı daha fazla uzatmamak adına Şükran Günü’nü burada anlatmıyorum)
Kaynaklar:
- Galip ATASAĞUN, İlâhî Dinlerde (Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâm’da) Dinî Semboller, Sebat Ofset Matbaacılık, Konya 2002.
- Ali ERBAŞ, Hıristiyanlıkta İbadet, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2003.
- Günay TÜMER – Abdurrahman KÜÇÜK , Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, 3.baskı, Ankara 1997.
- İSLAMİYET-HIRİSTİYANLIK KAVRAMLARI SÖZLÜĞÜ (İHKS), , Ankara Üniversitesi Yayınevi, 1. Basım, Ankara 2013.
