Doğalgaz ve elektrik piyasasında Türkiye tarihinin en büyük krizi yaşanıyor. Arz yetersizliği nedeniyle BOTAŞ elektrik santrallerinin gazını tamamen kesti, tesislerde elektrik üretimi durduruldu.
Doğalgaz krizi nedeniyle elektrik üretilemiyor!
Enerji Enstitüsü‘nden Faik Sönmez’in yayınladığı rapora göre 25 Kasım 2016 tarihi itibariyle mesken gaz tüketimin artmasıyla santrallerin gaz çekişine kısmi olarak kısıtlama getiren BOTAŞ, 14 Aralık’ta tüketimin daha fazla artması sonucu gaz kullanma kısıtını %50’ye çıkarttı.
BOTAŞ santrallere ek bir yazı daha göndererek 21 Aralık itibariyle kısıtlamayı %75’e çıkarttı. Kısıtlamalar yinede yetersiz kalınca, 22 Aralık 2016 itibariyle elektrik santrallerine doğalgaz tedariğinin %90 oranında kesildiğini bildirdi. BOTAŞ santrallerin sadece %10’a kadar gaz kullanmasına izin verdi fakat özel sektör santral yetkilileri, bu kadar düşük gaz tedariği ile teknik açıdan türbinlerin devreye girmesi ve çıkması süresinin çok düştüğünü bu nedenle büyük santrallerin tamamen kapatılması zorunluluğunun doğduğunu bildirdi.
Sektör yetkilileri, BOTAŞ’ın kararını mesken tüketiminin artması sonucu aldığı bildirdi.
Bazı kaynaklara göre ise İran’dan ve Rusya Batı Hattı’ndan gaz akışlarında problem oluştu. Öte yandan, İran ulusal doğalgaz şirketi yetkilileri Türkiye’ye anlaşma gereğince tam kapasitenin tedarik edildiğini hatta Türkiye’nin kendilerinden ek gaz ve elektrik istediğini bildirdi. BOTAŞ’ın doğalgaz akışlarına ve sistemin sağlığına dair verileri gizli tutması nedeniyle alınan bilgiler teyit edilemedi. Sektörü sarsan gelişmeler karşısında ise resmi kaynaklardan hiçbir açıklama yapılmaması dikkat çekti. Bulgaristan ulusal doğalgaz şirketinden alınan bilgilere göre, batı hattından ithal edilen gaz miktarı dün için 45 milyon m3 seviyesinden 42 milyona düştü.
Doğalgaz tüketiminde yeni rekor
Doğalgaz tüketimi geçtiğimiz hafta rekorunu tazeledi. Mesken, ticari ve sanayi toplam elektrik tüketimi 16 Aralık 2016 tarihinde 184 milyon metreküpe çıktı.
Geçtiğimiz kış mevsiminde 26.01.2016 tarihinde en yüksek tüketim 181 milyon metreküp olmuştu. Elektrik santralleri ile birlikte toplam gaz tüketiminde en yüksek tüketim geçen hafta 207 milyon bu hafta 205 milyon metreküp oldu fakat hafta sonunda mesken ve sanayi tarafında tüketiminin 170 milyon metrekübe düşmesiyle toplam gaz tüketimi 189 milyon metreküp seviyesine kadar geriledi. Sektör kaynakları, hafta sonunda yeterli arz kaynağı gözükmesine rağmen elektrik santrallerine gaz tedariği verilmemesini doğalgaz dağıtım altyapısında aksaklıkların olduğu yönünde yorumladı.
Elektrik fiyatları %400’e kadar zıpladı
Doğalgaz enerjisine derinden bağımlı elektrik sektöründe arz kısıntıları ve talebin yüksekliği serbest piyasada elektrik fiyatlarıbı %400’e kadar zıplattı. 22 Aralık 2016 günü saat 17:00 için elektriğin fiyatı rekor düzeyde 1.169 lira olarak belirlendi, günlük ortalamada aynı gün için 380 lira oldu. Aralık ayı ortalama elektrik fiyatları 200 liranın üstüne çıkarak tarihin en yüksek seviyesine ulaştı.
Yüksek maliyetler son tüketiciye 1 Nisan 2017’de yansıyacak
Serbest piyasada her saat değişen elektrik fiyatları son tüketiciye hemen yansımıyor. EPDK, 3 aylık dönemlerde elektrik tarifesini belirliyor. Yüksek maliyetlerin yansıyacağı ilk dönem Nisan 2017-Haziran 2017 tarife dönemi olacak. Piyasa aktörleri, döviz tarafındaki kur baskısı ile birlikte iç piyasada artan maliyetler düşündüldüğünde 1 Nisan 2017 itibariyle son tüketici için hem gaza hem elektriğe zam beklenmesinin çok olası olduğunu belirtti.
Arz açığını Hidroelektrik ve Rüzgar Enerjisi kapatıyor
Elektrik arz ve talebini dengelemekle sorumlu TEİAŞ Yük Tevzi Merkezi, hidroelektrik santrallere son günlerde tam kapasite çalışma talimatı verdi, arzdaki açığın Atatürk, Karakaya, Keban, Birecik ve Deriner gibi dev barajlı santraller ile kapatılmaya çalışıldığı görüldü. 21 ve 22 Aralık tarihleri için rüzgar enerjisi yaklaşık %50 emre amade kapasite ile ortalama 2.500 MW civarında üretim gerçekleştirerek talebin karşılanmasında ayrıca destek sağlıyor. Türkiye’nin güneş enerjisinde kurulu gücü az olduğu için güneş panellerinin sisteme katkısı gündüz saatlerinde 200MW ile 800MW arasında %1-2 düzeyinde sınırlı kalıyor.
Kriz etkisini artırabilir
Elektrik dağıtım şirketleri, Türkiye genelinde elektrik kesintisi uygulamalarına başladı. Gezdirme yöntemiyle aralıklarla ilçelerin elektriği kesilerek elektrik tüketimin düşürülmeye çalışıldığı bildirildi. Kaynaklar, meterolojik verilere göre gelecek hafta ülke genelinde etkili olması beklenen yeni soğuk hava dalgasıyla doğalgaz enerjisindeki açığın piyasayı yeni boyutlara taşıyabileceğini yorumladı. Öte yandan bazı uzmanlar, 23 Aralık itibariyle Kolin enerji şirketine ait yüzer LNG tesisinin (FSRU) gaz arzını desteklemesiyle bir miktar açığın kapatılabileceğini ama yetersiz kalacağını ve problemlerin Ocak ayının en az ilk 2 haftasında devam edeceği yönünde ihtimallerin arttığını belirtti. (Enerji Enstitüsü)
