Neolitik dönemde yerleşimi başlayan Sivas kenti bugünlerde olumsuz görünüşü ile tepki çekmeye başladı. Mevlana Meydanı’nın düzenleme sonrası geçirdiği değişim, meydandaki kesilmiş yemyeşil ağaçların yerinin beton bir görünüme dönüşmesi bir nevi çölleşme olarak görülüyor.
Sivas kentinin yerleşim tarihi
Şehrin ilk kuruluş yerinin seçiminde topografya ve akarsular belirleyici olmuş. Sivas şehri halk tarafından Topraktepe olarak adlandırılan 30 m. yüksekliğindeki yatay duruşlu ya da bir yana doğru hafifçe eğimli monoklinal yapılı tabakalardan ibaret platoların akarsularla parçalanmasından sonra arta kalan jips anıt tepeden başlamış ve burada bir kale inşa edilmiştir.
1175 yılında Kılıçaslan tarafından Selçuklu devletine kesin olarak bağlanmıştır. Bu dönemde Sivas Kalesi tamir edilerek yıkılmış olan surlar tekrar inşa edilmiştir. Böylece Bizans egemenliğinde kent surlarından taşarak açık kent konumuna gelen Sivas, yeniden Selçuklu egemenliğinde kapalı kent konumuna getirilmiştir. Şehrin dışarıyla olan ilgisi ise batıda Kayseri, doğuda Palas, Tokmak, kuzeyde Cancun ve Yıldız tarafında Selpur kapılarıyla sağlanmıştır.
Sivas kent meydanı Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet döneminden taşıdığı eserleriyle etrafı çevrelenmiş bir merkez hüviyetindedir. Önemli tarihi dokularının bulunduğu, şehrin bütün yollarının toplandığı ve dağıldığı geniş bir meydan örneğidir.
Sivas Cumhuriyet Meydanı
Cumhuriyet Meydanı ismi verilen bu meydan tarihi olaylara tanıklık etmiş ve ‘Hükümet Meydanı’, ‘Saray Önü’ olarak ta adlandırılmıştır. Çeşitli tarihi dönemlerde yapılan binalar meydanı şekillendirmiş ve yapılan Tarihi Süreç İçerisinde Sivas Kent Meydanı’nın İrdelenmesi 357 değişikliklerle meydana kimlik kazandırılmıştır.
Sivas Hükümet Meydanı güneybatıda en önemli yol aksı olan İstasyon Caddesi’ne, kuzeyde Mevlana Caddesi’ne, doğuda Atatürk Caddesi’ne bağlanmaktadır. Düzgün ışınsal bir kent tipine sahip olan kentin tam merkezine Sivas Hükümet Meydanı yerleşmiştir..
Cumhuriyet döneminde İstasyon Caddesiyle beraber geniş arterlerin açılmasıyla dairesel kapalı kent değişime uğramıştır ve ışınsal yol aksları oluşmuştur. Işınsal kent dokusunun beraberinde merkezi aks etrafında salkım şeklinde bir gelişme görünmektedir. (Şekil 1)
Sivas kent meydanı ve yakın çevresinde bulunan yapıların tamamı ve birbirleriyle olan yakınlıkları görünmektedir. Kent yaşamını şekillendiren tarihi, sosyal, kamusal ve askeri tüm yapılar meydan çevresinde şekillenmiştir.
Sivas kent meydanına dikilen ağaçlar
Kent meydanına dikilen ağaçlar, Cumhuriyet dönemine kadar büyüme gösterip bu yıllarda tarihi binaların algılanmasını zorlaştırmıştır ve Selçuklu Parkı diye adlandırılan bu tarihi mekân kent meydanından tamamen soyutlanmıştır.
İstasyon caddesinin açılmasıyla beraber, medreseler ve Kale Cami’nin görünebilir duruma getirilmesi için tarihi yapıların çevresi istimlak edilerek parka dönüştürülmüştür ve bu alanın ortasına yapılan bir havuzla ‘Selçuk Parkı’ adını almıştır. Değişime uğrayan kent meydanının tam ortasına 1950’li yıllarda bir havuz inşa edilmiştir.
Sivas’ın tarihi kent meydanı sit alanı kapsamındadır. Bu tarihi mekanda bulunan eserlerin incelenmesi geçmiş dönemlerle günümüz arasında bağlantı kurmamızı sağlamaktadır. 4000 yıllık bir tarihi geçmişiyle Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi eserlerinin bulunduğu açık hava müzesi niteliğindeki kültür ve sanat şehri olan Sivas’ta tarihin izlerini taşıyan çok önemli eserler bulunmaktadır.
Kaynak
- Akbulut, G. 2009. Sivas Şehrinin Tarihi Coğrafyası. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı:2.
- Aydın, A. 2006. Kent Merkezlerinde Meydanların Gelişimi Sivas Hükümet Meydanı Örneği. Yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi, Kayseri
