Ülkemizde ve tüm dünyada önemli bir halk sağlığı problemi haline gelen melanom deri kanserlerinin % 5’ini oluşturmakla birlikte, ölümlerin % 75’inden sorumlu, en tehlikeli olanıdır.
Türk Dermatoloji Derneği Dermoskopi Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Fezal Özdemir “Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her saat başı 1 kişi melanom yüzünden hayatını kaybediyor ama melanom bir ayna yardımıyla bile fark edilebilir” dedi.
Derimizin en üst tabakasında bulunan “melanosit” adı verilen renk hücrelerinin, kötü huylu çoğalması sonucu oluşan en tehlikeli deri kanseri melanom hakkında Türk Dermatoloji Derneği Dermoskopi Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Fezal Özdemir önemli uyarılarda bulundu.
Nedir bu melanom?
Melanom, derimizin en üst tabakasında bulunan “melanosit” adı verilen renk hücrelerinin kötü huylu çoğalması sonucu oluşan en tehlikeli deri kanseridir.
Hastalık görüme sıklığı nedir?
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yılda 250.000’den fazla kişiye melanom tanısı konuyor. Tüm dünyada görülme sıklığı 100.000’de 3’dür ve her saat başı 1 kişinin melanom nedeniyle ölmektedir.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de görülme sıklığı giderek artmaktadır. 2014 yılında, Türkiye kanser istatistiklerine geçen görülme sıklığı 100.000’de 1.5 olarak bildirilmiştir.
Ege Üniversitesi Kanser Araştırma ve Uygulama Merkezi Kanser Kayıt Birimi verilerine göre, son 10 yılda sadece bu bölgede görülen melanom hasta sayısı 1283’dür. Bu veri gerçek görülme sıklığının, dünyadaki sıklığından az olmadığına işaret etmektedir.
Erken tanı hayat kurtarır
Ancak erken dönemde, derinlere inmeden tanı konursa, %100 şifa sağlanabilir. Burada en büyük öncelik hastaların bilinçlendirilmesi ve hekime erken başvurularını sağlayabilmektir.
Melanom belirtileri nelerdir?
Melanom; bir ben üzerinden veya normal derideki bir leke üzerinde gelişen ve koyu kahverengi ya da siyah renkte, 3-4 mm genişlikte, yuvarlak, kenarları muntazam bene benzeyen bir leke veya kabartı olarak başlar ve hızla değişir.
Nadiren renksiz veya pembe renkli de olabilir. Bu yüzden hızla büyüyen ten rengi ya da pembemsi kabartılara çok dikkat etmek gerekir. Erken tanınmazsa büyüdükçe, kabarır, sürtünme ile kanayabilir.
Melanomun bir leke halindeyken kabarık hale dönüşmesi, kanserin derinlere indiğini yani vücuda yayılır hale geldiğini gösteren kötü bir işarettir. Tanıda ışıklı bir büyüteç olan dermoskop ile bakılırsa, derinin içini görebilen dermatolog, %90-95 duyarlılıkla doğru tanıya ulaşacaktır
Leke ve benden ne zaman şüphelenmeliyiz?
- Yuvarlak değil asimetrik olması, yani 2 eşit parçaya bölünememesi.
- Değişim renk, şekil, büyüklük, kaşınma, kanama olması.
- Kenarlarının düzensiz, girintili çıkıntılı olması.
- Farklı renk tonları içermesi.
- Çapının 5 mm’den büyük olması.
Bu belirtilerden en önemlisi değişimdir. Melanomu erken yakalama konusunda en güçlü işaret bu lekenin veya kabartının çapının büyümesi, şeklinin ve renginin değişmesidir. Bu durumda hemen hekime gitmelidir.
Melanom vücudun hangi bölümlerinde görülür?
Melanomun çocuklar dahil her yaşta ve derinin her yerinde yüz, gövde, kol, bacak, taban, avuç içi, saçlı deri, tırnaklar hatta ağız içi ve genital bölge dahil görülebileceği unutulmamalıdır.
Kimler risk altındadır?
- Açık tenli, güneşe duyarlı, hemen yanıp ama bronzlaşamayan kişiler, sarı veya kızıl saçlı, renkli gözlü kişiler.
- Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler.
- Özellikle çocukluğunda şiddetli güneş yanığı geçirmiş olanlar.
- Tüm hayatı boyunca yoğun güneşe maruz kalmış kişiler.
- Kendisinde veya ailesinde melanom hikayesi olanlar.
- Çok sayıda beni olan kişiler.
- Şekil, renk ve büyüklük açısından şüpheli özellikler gösteren benlere sahip kişiler.
- Doğumsal benleri olan kişiler.
- Melanom dışı deri kanseri geçirmiş kişiler.
Güneş ve Solaryum etkisi nedir?
Melanom genellikle ileri yaşlarda, 50-55 yaş sonrasında görülürken son yıllarda çocuk, ergen ve genç erişkinlerde melanom hızla artmaktadır. Korunmasız aşırı güneş maruziyeti ve solaryumlar gençlerde melanomun artışına yol açmaktadır.
Hastalığın tedavisi mümkün müdür?
Melanom tedavisi mümkündür. Hele erken dönemde henüz kanser üst tabakayı aşmamışsa tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıyla %100 şifa sağlanır; başka ek tedavi de gerekmez. Yani melanomun ana tedavisi en kısa sürede tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Tanı konulan iyi huylu bir leke veya ben ise gereksiz cerrahiden uzaklaşılacaktır. Melanom görülürse, tüm vücut için kanser tarama testleri yapılarak hastalığın derecesini ve yaygınlığını saptanacak ek tedaviler buna göre planlanacaktır.
Unutulmaması gereken en önemli husus da hastalığın derecesi ne olursa olsun melanom tanısı almış bir hastanın ömür boyu izlenmesi gerekliliğidir. Vücudunuzdaki diğer kanserleri gözünüz göremeyebilir ama melanom gözünüzün önündedir.
