Türkiye’nin basın özgürlüğü karnesi neden zayıf? İyileştirilmesi mümkün mü? Bunun için neler yapılmalı?
Medyaya yönelik darbe uygulamaları geçmişte olduğu gibi günümüzde de sürmektedir.
Türkiye’nin basın özgürlüğü karnesi neden zayıf?
Medyaya yönelik baskının her geçen gün şiddetle artması ile beraber kamuoyunun haber alma hakkı resmen çiğnenmekte ve habere erişim zorlaştırılmaktadır. Ayrıca internet yasaklarının mantar misali artması ile yayın yasakları resmen bir kural haline gelmiştir.
İktidar ile medya patronları arasındaki çıkar ilişkileri medya özgürlüğünün zayıflamasına neden olmuş ve medya patronları siyasilerin görüşlerini dikkate alarak otosansür kültürünü günümüz medyasına taşımıştır.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) gibi kurumlar ne yazık ki iktidar araçlarına dönüşmüş, medya organlarının kim tarafından sahiplenileceğini belirlenmiştir.
Basın özgürlüğü olmadığı için etik kurallar da yok!
Gerçek anlamda basın özgürlüğü olmayan ülkelerde gazetecilik mesleği açısından etik kurallardan da bahsedilemez. Bu yüzden ki günümüz Türkiye’sinde gazetecilik mesleği etik anlamda kuralların çiğnendiği bir meslek haline gelmiştir.
Peki, Türkiye’nin basın özgürlüğü karnesi nasıl iyileştirilebilir?
Öncelikle medya ile ilgili uygulamalarda Avrupa Konseyi’nin tavsiyeleri ve Avrupa Birliği’nin 2020 stratejisi kesinlikle dikkate alınmalıdır.
Türkiye’deki kutuplaşmanın sebebi gazeteler değil Türkiye’deki siyasi ortamdır
Medya örgütleri siyasal baskılara karşı bir tavır sergilemeli ve siyasal ortamın getirdiği kutuplaşmalardan kurtularak demokrasi, özgürlükler ve mesleki ilkeler çerçevesinde faaliyet göstermelidir. Ayrıca demokratik değerleri yalnızca dönemsel olarak savunmamalı aksine ilke olarak benimsemelidir.
Sivil toplum kuruluşlarına sorumluluk düşüyor
Sivil toplum kuruluşu demek demokrasinin ve özgürlüğün güvencesi demektir. Bu bağlamda sivil toplum kuruluşları düşünce özgürlüğünü göz önünde bulundurarak medyanın bağımsızlığının ve özgürlüğünün savunulması adına gerçek anlamda sağlıklı bir zemin oluşturmalı ve özellikle siyasal ortamın yarattığı tekelleşmeleri engellemelidir.
Medya patronları bağımsızlığa zarar veren politikalardan vazgeçmelidir
Basın özgürlüğünün ve bağımsızlığın savunulmasında sivil toplum kuruluşları önemli bir yer tutmaktır. Bu açıdan medya patronları çalışanlarının sivil toplum kuruluşlarına üye olmasına imkân sağlamalı, aksine işten çıkarma gibi politikalardan vazgeçmelidir.
Gazeteciler ‘gazeteciliği nasıl kurtarabiliriz’ diye düşünmeli
Gazeteciler medyayı nasıl kurtarabiliriz diye değil gazeteciliği nasıl kurtarabiliriz diye düşünmelidirler. Kimin gazeteci olduğuna gazeteciler karar vermeli, hükümetler değil. Örnekle; bugünkü iktidar “Cezaevindeki gazeteciler için gazeteci değiller” diyor. İşte buna iktidar karar vermemelidir. Gazeteciler kendi mesleklerini iktidarın eline teslim etmemeliler, önce mesleklerini kurtarmalılar.
*
Her zaman dediğim gibi kimsenin düşünce ve ifadelerinden dolayı yargılanmadığı, hapishanelerde özgürlüğünün kısıtlanmadığı, her türlü baskı ve sansürden uzak, sesimizi daha özgürce duyuracağımız bir dünya dileği ile…
***
Bakınız: Türkiye’nin yıllara göre basın özgürlüğü karnesi
1985 yılında kurulmakla beraber basın özgürlüğünü savunan uluslararası sivil toplum kuruluşu Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) raporuna göre Türkiye’nin yıllara göre basın özgürlüğü sıralaması:
Yıl Sıralama
2017 155/180
2016 151/181
2015 149/179
2014 154/179
2013 154/177
2012 154/177
2010 138/172
2009 122/169
2008 102/167
2007 101/163
2006 98/160
2005 98/160
2004 113/157
2003 115/158
2002 99/134
*
1941 yılında kurulmakla beraber özgürlüğün yayılmasını destekleyen sivil toplum kuruluşu Freedom House (Özgürlük Evi) raporuna göre Türkiye’nin yıllara göre basın özgürlüğü puanı:
(0 = En iyi, 100 = En kötü olarak değerlendirilir.)
2014, 2015 ve 2016 yıllarında Türkiye’nin Basın Özgürlük Durumu: “Özgür Değil”
- 2016 Basın Özgürlük Puanı: 71
- 2015 Basın Özgürlük Puanı: 65
- 2014 Basın Özgürlük Puanı: 62
2002 ve 2013 yılları arasında Türkiye’nin Basın Özgürlük Durumu: “Kısmen Özgür”
- 2013 Basın Özgürlük Puanı: 56
- 2012 Basın Özgürlük Puanı: 55
- 2011 Basın Özgürlük Puanı: 54
- 2010 Basın Özgürlük Puanı: 51
- 2009 Basın Özgürlük Puanı: 50
- 2008 Basın Özgürlük Puanı: 51
- 2007 Basın Özgürlük Puanı: 49
- 2006 Basın Özgürlük Puanı: 48
- 2005 Basın Özgürlük Puanı: 48
- 2004 Basın Özgürlük Puanı: 52
- 2003 Basın Özgürlük Puanı: 55
- 2002 Basın Özgürlük Puanı: 58
