Hastalığa merkezi sinir sisteminin birden çok yerinde hasar görülmesinden dolayı Multipl (çoklu), hasar gören dokunun sertleşmesinden dolayı da Skleroz (sertleşme) adı verilmekte.
MedAmerikan Tıp Merkezi Nöroloji Bölümü doktorlarından Doç. Dr. Demet Yandım Kuşcu, etkisini merkezi sinir sisteminde gösteren bir bağışıklık sistemi hastalığı olan Multipl Skleroz (MS)’un, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemine bağlı bir hastalık olduğuna dikkat çekiyor.
Belirtilerin genellikle 20-40 yaş arası genç erişkinlerde ortaya çıktığına dikkat çeken Kuşçu, kadınlarda yaklaşık 2 kat daha fazla görüldüğünü ve Türkiye’de yaklaşık 35.000 ile 40.000 arası MS’li kişinin olduğunu anlattı.
MS hastalığında hem sinir hücresinin uyarılarını ileten sinir lifleri (akson) hem de bu sinir lifini çevreleyerek koruyan ve görevini yapmasına yardımcı olan yağdan zengin kılıf (miyelin) hasar görmektedir. Bunun sonucu olarak da sinirsel uyarılar düzgün iletilememekte ve hastalığın belirtileri ortaya çıkmaktadır.
MS kadınlarda daha fazla görülüyor
Belirtilerin genellikle 20-40 yaş arası genç erişkinlerde ortaya çıktığını anlatan Kuşçu, kadınlarda yaklaşık 2 kat daha fazla görüldüğüne ve Türkiye’de yaklaşık 35.000 ile 40.000 arası MS’li kişinin olduğuna dikkat çekti. Doç. Dr. Demet Yandım Kuşcu,
“MS’e neyin sebep olduğu kesin olarak bilinmemekle beraber normalde vücudumuzu yabancı maddelere karşı koruyan bağışıklık sisteminde, anormal bir tetiklenme sonucunda vücudun kendi akson ve miyelin dokusuna zarar verdiği gözlenmektedir.
Bu tetiklenmenin birden fazla faktöre bağlı olduğuna, genetik bir yatkınlık zemininde enfeksiyonlar, yaşanan coğrafi bölge, iklim gibi bazı çevresel faktörlerin etkili olabileceğine inanılmaktadır. D vitamini eksikliği, sigara ve fazla tuz alımının da bu hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştırabileceği ve seyrini kötüleştirebileceği yönünde çalışmalar bulunmaktadır” dedi.
Doç. Dr. Demet Yandım Kuşcu, MS, merkezi sinir sisteminde etkilediği bölgeye göre, çok farklı bir veya birden fazla belirtiyle ortaya çıkabileceğini vurgulayarak, “MS’e bağlı belirtiler, “atak” sırasında ortaya çıkıp daha sonra iyileşebileceği gibi, bir kısmı uzun dönem kalıcı olabilmekte, bazı kişilerdeyse yıllar içinde sinsi bir ilerleme görülebilmektedir” dedi.
Doç. Dr. Demet Yandım Kuşcu sıklıkla görülen belirtileri şöyle sıraladı:
- Duysal (yüzde, kollarda ya da bacaklarda uyuşma, karıncalanma, keçeleşme, ağrı vb.),
- Görsel (ağrılı göz hareketleriyle beraber kısmi görme kaybı, görmede bulanıklaşma, puslanma, renklerde solma vb.),
- Kuvvetsizlik (kolda, bacakta kuvvet kaybı, ince hareketlerde beceri kaybı),
- Baş dönmesi, dengesizlik, çift görme, peltek konuşma, yürümede bozulma, kısa süreli gelip geçici yakınmalar (yüzde şiddetli saplanıcı ağrı, bir elde kasılma/ağrı, başı öne eğmekle omurilikte elektriklenme vb.),
- İdrar/bağırsak sorunları (idrar kaçırma, idrar boşaltma sorunu ve kabızlık vb.),
- Dikkat bozuklukları ve yorgunluktur.
Belirtiler 24 saati geçecek şekilde ortaya çıkıyorsa, bir nöroloji uzmanıyla görüşülmesi gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Demet Yandım Kuşcu
“Yapılacak nörolojik muayene sonrasında, şikayetlerle uyumlu bulguların saptanması durumunda bir beyin ve/veya omurilik manyetik rezonans (MR) incelemesinde, hasarlı bölgelerde “plak” denilen görüntüler görülebilmektedir.
MS hastalığını önleyici veya tamamen ortadan kaldıran tedaviler henüz bulunmamakla beraber, son dönemde geliştirilen ilaçlarla hastalık oldukça iyi şekilde kontrol altında tutulabilmektedir. MS hastalığı seyrine etkili enjeksiyon şeklinde tedaviler ve ağızdan alınabilen haplar vardır. Bunun dışında, ataklar ortaya çıktığında uygulanan yüksek doz kortizon tedavisi ve hastalığın belirtilerine yönelik tedaviler bulunmaktadır.”
MS bireye özgü bir hastalıktır
MS’li kişilerin MS konusunda tecrübeli bir nöroloji uzmanı tarafından düzenli olarak izlenmesi, hastalığın seyrinin takibi ve duruma göre tedavi değişimleri açısından çok önemlidir. Bunun dışında, sağlıklı beslenme, özellikle doymuş yağlardan fakir diyet, stresten uzak, düzenli bir hayat, kaliteli uyku, yüzme, yoga, yürüyüş gibi düzenli egzersiz, sabah ve öğleden sonraki saatlerde güneşlenme MS’li kişilere önerilmektedir.
