Yedi yirmi dört bebeğinizle temas halinde olan bebek bezlerinin ne kadar doğal olduğunu sorguladınız mı?
Tükettiğimiz birçok ürünün sağlık açısından zararlı olup olmadığını sorguladığımız ve çoğu konuda eskilerin yöntemlerini benimsemeye başladığımız bir döneme girdik. En çok önem verdiğimiz konulardan birisi elbette bebeklerimizin sağlığı. Her şeyden çok sevdiğimiz bebeklerimizin yediği ve giydiği her şeyin yüzde yüz doğal olmasına dikkat ediyoruz. Peki yedi yirmi dört bebeğinizle temas halinde olan bebek bezlerinin ne kadar doğal olduğunu sorguladınız mı?
Hazır bezler ülkemizde yaygınlaşmadan önce içi pamuk dışı muşambadan oluşan kumaş bezler kullanılırmış. Annelerimiz bu bezleri her gün özenle kaynamış suda yıkar sonra da kuruturmuş. Eskilerin, ‘’Aman yavrum şimdi çocuk yetiştirmekte ne var? Alıyorsun hazır bezi kirlenince çöpe atıyorsun.” dediklerini duyar gibisiniz değil mi? Kuşkusuz artık hayat eskisinden daha kolay. Ancak daha sağlıklı mı? Bebeğimizin yemesi için en hakiki köy tavuğu, kıyafetleri için de yüzde yüz doğal pamuk kumaş arayan bizler hazır bezlerin zararlarından ne kadar haberdarız?
Bebeği için en doğalını düşünenler için yeni nesil kumaş bezler de üretilmeye başlanıldı. Ana gövde, değiştirilebilen ara bezler ve hatta arıtmaktan kurtaran atılabilen ince bezlere kadar birçok şey düşünülmüş. Yabancı ülkelerde daha yaygın olan kumaş bezlerin tanesi hazır bezin tanesine göre çok daha pahalı. Ancak tekrar kullanılabilir olduğu için başlangıçta yatırılan parayı çıkarıyor ve hazır beze göre aile ekonomisine çok daha az zarar veriyor.
Hazır bebek bezleri içerdiği maddeler açısından hem bebeğinize hem de çevreye zarar veriyor. Ayrıca bebeğiniz altının ıslak olduğunu anlamadığı için tuvalet eğitimi de gecikiyor.
Bez içeriklerinin sağlığa etkileri:
Öncelikle hazır bezlerin organikleri de var organik olmayanları da. Çoğumuzun marketlerden aldığı bezler organik değil. Hatta bazı markalar içeriklerini saklıyor. Organik hazır bezler de kumaş bezler gibi her yerde satılmıyor. Ufak bir araştırmayla organik bebek bezi satan internet adreslerini bulmak mümkün. Organik bebek bezi fiyatlarının cep yaktığını söylemekte fayda var. Organik bebek bezlerinin aslında yüzde yüz organik olmadığından da bahsetmek gerekiyor. Çoğu organik bebek bezinde bebeğinize değen iç kısım organikken dış kısmı geçirmezlik düşünülerek organik olmayan maddelerle karıştırılmış. Bu durum bebeğimize değen kısımlar düşünüldüğünde içimizi rahatlatıyor olabilir. Ancak çevre açısından çok iç açıcı olmadığı kesin.
Hazır bezlerin içeriğini anlamamız için katmanlarını bilmemiz gerekir. Hazır bezler üç katmandan oluşur. Bebeğinizin cildiyle direkt temas halinde olan iç katman, sıvıyı emen ve sıvı sayesinde yine bebeğinizin cildiyle temas halinde olan orta katman, sıvı geçirmez dış katman. Orta katman sıvıyı dağıtıcı havdan ve sıvıyı absorbe edici bir kimyasal olan süper absorbe edici polimerden oluşur. Dış katman ise petrol bazlı üründen yapılır. Ancak bazı organik bezlerinin dış katmanı biyoplastikten yapılmaktadır.
Huffington Post’a göre bazı toksik materyaller parfüm adı altında kullanılmaktadır. Hazır bezlerin içeriğinde olabilecek toksik materyallerin bazıları; parfüm, boya, klor, fitalat vb…
SAP bezleri
Süper absorbe edici polimer (SAP) hazır bezlerin tamamında bulunan bir ürün. Çoğunlukla petrol bazlı maddelerden üretiliyor. Bazı organik hazır bezler bitkilerden üretilen polimerleri kullanıyorlar. Bitkisel ya da değil, süper absorbe edici polimerlerin toksik olup olmadığıyla ilgili yeterli çalışma yok. Bez üreticisi firmalar bu maddenin insan sağlığına zararlı olmadığını savunuyorlar. 1980’lerde kadın tamponlarında SAP kullanımı toksik şok sendromuna sebep olmuş ve böylece tampon üretiminde SAP kullanımına son verilmiş. Ancak bez üreticileri SAP’ın temas ettiği bölge farklı olduğu için bu durumun bebekler için risk oluşturmadığını söylüyor. Toksik şok sendromunun sebebi bölgede bakteri üremesini hızlandırmasına bağlanmış. Bebeklerde toksik şok sendromunun oluştuğu herhangi bir vaka rapor edilmemiş.
Sıvıyı dağıtıcı havları beyazlatmak için kullanılan klorun üreme sistemine, bağışıklık sistemine, hormonlara zararlı etkileri bulunmaktadır. Ayrıca klor kansere sebep olmaktadır. O yüzden ailelerin klor içermeyen bez seçmeleri sağlık açısından çok önemlidir. Ayrıca kötü kokuyu bastırmak amacıyla kullanılan parfümlerin çoğunluğu zararlı kimyasal maddeler içeriyor. Bezlerde kullanılan boyalar bebeğin cildini tahriş edebiliyor. Plastik bazlı bir materyal olan fitalatlar da üreme ve endokrin sistemine zarar veriyor. Bunların haricinde hazır bez içeriğinde bulunabilen tribütiltin ve uçucu organik bileşenler bebeğinizin organlarına zarar verebiliyor, vücudunda birikim yapabiliyor hatta obeziteye yol açabiliyor. Bebeğin sağlığı açısından kullandığınız bebek bezlerinin içeriğini kontrol etmek ve zararsız maddelerden oluşan bezleri tercih etmek çok önemlidir. Çoğu organik hazır bez ve kumaş bezlerde bunlar gibi zararlı maddeler kullanılmamaktadır.
Bebek bezlerinin çevreye etkileri
Bir bebek kendi başına tuvalete gitmeye hazır olana kadar yaklaşık 6,000 hazır bebek bezi kullanır. Doğaya atılan bir bebek bezinin kaybolması için gereken süre neredeyse 400-500 yıl civarında. Bebek bezleri en çok tüketilen evsel atık listesinde üçüncü sırada. Doğada çözünmeyen çöplerin %30’unu bebek bezleri oluşturuyor. Bir bebeğin yıllık ihtiyacı olan bebek bezi malzemelerini, 130 kilo odun, 20 kiloluk petrol stoğu, 10 kilo klor sağlıyor. Masum çocuk bezlerinin yarattığı sonuçlar iklim değişikliğinden, doğal kaynakların kirlenmesine kadar uzayıp gidiyor.
Organik bebek bezleri genellikle biyodönüşümlü maddelerden yapılıyor. Bazı organik bebek bezi üreticileri bezlerin dış katmanlarının çıkarılınca bitkilere gübre olarak bile kullanılabileceğini söylüyor. Ancak bir taraftan da bitkilerinizin sağlığı için gübre olarak kullanılmasını önermiyor. Hazır bebek bezleri ne kadar organik olursa olsun bebeğinizin hayatı boyunca doğada çözünmüyor ancak organik olmayan bebek bezlerine göre çok daha hızlı doğaya karışıyor. Ayrıca insan pisliğinin çöplere oradan da toprağa karışması da çevre için tehlike oluşturuyor. İnsan pisliğinin çöpe değil tuvalete atılması gerekiyor. Bu durum, daha kolay arıtmak için kumaş bezlerde kullandığımız liner adı verilen ince kumaş bezler de çöpe atıldığından dolayı kumaş bezler açısından avantajlı olmuyor. Yabancı markalarda tuvalette çözünebilen linerler var ancak Türkiye’de yabancı marka kumaş bez bulması oldukça zor.
Son yıllarda yapılan araştırmalara göre, pamuk üretiminin yol açtığı çevre kirliliğine kumaş bezlerin yanlış kullanımı da eklenince kumaş bezlerin çevreye verdiği zarar hazır bezlerin verdiği zarara eşit olabiliyor. Kullanıcıdan kaynaklanan en büyük sorun kumaş bezlerin temizlenmesi sırasında ortaya çıkıyor. Kullanılan elektrik ve su hem ev giderlerini hem de çevre kirliliğini arttırıyor. Ancak doğru kullanımla bunu aşmak mümkün. Kumaş bezleri yeni nesil, enerji dostu ve tam olarak doldurulmuş makinelerde, maksimum 60°C’de yıkamalı. Enerji tasarrufu sağlamak için kumaş bezleri çamaşır kurutma makinesinde değil, ipe asarak kurutmalı. Kumaş bezler mümkünse sonraki çocuklarda da kullanılmalı. Kumaş bezler organik çamaşır deterjanlarıyla yıkanmalı.
Bebek bezlerinin tuvalet eğitimine etkileri
1950’lerde bebeklerin %95’i 18 ay civarında tuvalet eğitimini tamamlamış oluyorlardı. Şimdiyse sadece %10 kadarı 18 ay civarı tuvalet eğitimini tamamlıyor. Hazır bezler, bebek ıslaklığı hissetmediği için tuvalet eğitimini zorlaştırıyor. Çalışmalar kumaş bez kullanımının tuvalet eğitiminin daha erken yaşlarda gerçekleşmesine katkıda bulunduğunu gösteriyor.
Bütün bunları göz önünde bulundurarak, hayatımızı kolaylaştıran bebek ürünleri konusunda daha fazla araştırmalı ve daha titiz davranmalıyız. Hem bebeğimizin sağlığını korumak hem de çevre dostu bir tüketim gerçekleştirmek bizim elimizde.
