Besin zehirlenmesi vakaları en çok ‘et, tavuk, balık, yumurta, süt’ gibi besinlerde görülüyor. Dondurulmuş besinler nasıl çözülmeli? Yumurta yıkanmalı mı? Etin rengi nasıl olmalı? Taze balığın gözü nasıl olmalı? Tavuk buzdolabında ne kadar süre bekletilebilir? Kıyma ne kadar dayanır? Günlük süt kaç günde tüketilmeli?
Besin zehirlenmesi belirtileri neler?
Yorgunluk, üşüme, baş ağrısı, baş dönmesi, mide sorunları, ishal, kramplar, görme sorunları, şiddetli durumlarda bağırsak problemlerine kadar gidebilen, hatta zamanında müdahale edilmezse hayata bile mal olabiliyor. Peki besin zehirlenmesinden korunmak için nelere dikkat etmek gerekiyor?
Besinler içerdikleri su, protein ve karbonhidrat miktarlarıyla bakterilere üremeleri için oldukça uygun ortam oluşturuyorlar. Besinlerde üreyen bakteriler de sağlığımızı ciddi boyutlarda tehdit eden besin kaynaklı zehirlenmelere yol açıyor.
Üstelik bazı bakteriler besinin tadını, kokusunu ve görüntüsünü değiştirdikleri için anlaşılabilirken bazılarını fark etmek ise mümkün olmuyor.
Besin zehirlenmesi durumunda en önemli sorumlu, besinleri ideal ısıda soğutmamak. Besinlerin tüketim sürelerinin geçmesi, hijyenik olmayan ortamlarda hazırlanmamaları ve yetersiz ısıda pişirmek diğer önemli nedenlerini oluşturuyor.
Dolayısıyla besinleri satın alırken, hazırlarken ve saklarken bazı noktalara çok dikkat etmek gerekiyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan besin zehirlenmesi rahatsızlığından korunmak için alınması gereken önlemleri anlattı.
Besin zehirlenmesi durumunda alınması gereken önlemler
Et parlak kırmızı renkte olmalı
Etlerin üzerinde kontrol damgası mutlaka olmalı. Etin derisinde parçalanma, kan birikimi, çürüme belirtileri olmamalı, dokusu çok taze, parlak kırmızı renkte olmalı. Dikkat etmeniz gereken bir başka nokta da etin hoş kokması.
Tavuk buzdolabında en fazla ne kadar bekletilebilir?
Tavuk bütün olarak mı parça halinde mi alınmalı?
Tavuğun eti diri olmalı, parmağınızı bastırdığınızda oluşan çukur, parmağınızı kaldırınca hemen düzelmeli. Tavuğu çok parçalı almak yerine bütün almayı tercih edin. Bütün olarak alınan tavukların tazeliğini kontrol etmek çok daha kolay oluyor. Taze tavuğu buzdolabında 1-2 günden fazla bekletmeyin, dondurmuş tavuk etini ise -18 ºC’de 1 yıl saklayabilirsiniz.
Taze balığın gözleri nasıl olmalı?
Balığın gözlerinin parlak ve lekesiz, solungaç kısımlarının kırmızımsı pembe, pullar ve yüzgeçlerinin diri olmasına dikkat edin. Ayrıca kasları sert ve esnek durumda, kokusuz, kasa basıldığı zaman parmak izi hemen düzelecek şekilde olmalı. Balığı temizlendikten sonra kağıda sarararak saklayın. Buzdolabında bir günden fazla bekletmemeye özen gösterin.
Etleri saklarken dikkat edilmesi gerekenler:
Kıymayı bir günden fazla bekletirseniz…
Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan büyük parçalı etleri buzdolabında 2 günden, kıymayı da 1 günden fazla bekletmemeniz gerektiğine işaret ederek sözlerine şöyle devam ediyor: “Etler derin dondurucuda ise tazeliğini 6 ay koruyabiliyorlar.
Etler porsiyon şeklinde saklanırsa çözdürme işlemi için kolaylık sağlanmış ve etin hijyeni bozulmamış oluyor. Bu nedenle derin dondurucuda saklayacağınız etleri tüketeceğiniz miktarlara ayrın”
Donmuş eti oda sıcaklığında çözdürmeyin!
Dondurduktan sonra kullanacağınız etleri oda sıcaklığında değil, buzdolabının alt kısmında bekleterek çözdürmeye özen gösterin. Oda sıcaklığında çözdürülen etlerde hızla bakteri ürüyor ve pişirme zamanına kadar sizi zehirleyecek kadar bakteri üremiş oluyor. Dolayısıyla eti kullanmadan bir gün önce dondurucu kısımdan alın ve dolap kısmında 4 derecede çözdürün. Çözdürdüğünüz etleri de hemen kullanmalı ve tekrar dondurmamalısınız.
Etleri pişirmek için hazırlık aşamasında dikkat edilmesi gerekenler:
150 derecenin üzerinde pişirin
Büyük parça etleri pişirirken etin iç ısısının yükselmesine dikkat etmeniz gerekiyor. Bunun nedeni ise uzun süre ve düşük ısıda pişirilen etlerde bakteri üremesi. Dolayısıyla etleri 150 derecenin üzerinde pişirmeli ve az pişmiş yerine en azından orta pişmiş olanları tercih etmelisiniz.
Oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletmeyin
Pişirilmiş hiçbir yemeği oda sıcaklığında 2 saatten fazla bırakmayın. Piştikten sonra hızlıca oda sıcaklığına gelmesini sağlayıp, buzdolabında saklayın. Büyük porsiyonlarda bir yemek ise küçük porsiyonlara ayırarak soğumasını sağlayın.
Yiyebileceğiniz kadarını ısıtın
Eğer birkaç porsiyonluk bir yemek hazırladıysanız sadece yiyeceğiniz kadarını ısıtın. Her seferinde yemeğin tümünü ısıtırsanız ikinci ısıtmanızdan sonra yemek bozulacaktır.
Yumurtayı dolapta yıkayarak saklamayın!
Yumurtayı pişirmeden önce yıkanmalı mı?
Yumurta yıkanmadan, kuru olarak, buzdolabında 2-3 hafta tazeliğini yitirmeden saklanabiliyor, yıkanarak konması halinde daha çabuk bayatlıyor ve bozuluyor. Kullanmadan önce ise mutlaka yıkayın, böylece kirli yumurtadaki mikropların yumurtanın içine girmesi önleyebilirsiniz. Yumurtayla temas ettikten sonra ise ellerinizi yıkamayı ihmal etmeyin.
Dondurulmuş sebzeleri hemen pişirin!
Sebzeleri hafif haşlayarak veya temizledikten sonra tüketilecek kadar porsiyonlara ayırıp öyle dondurun. Kullanacağınız zaman dışarıda çözdürmeden hemen pişirmeye özen gösterin.
Kesme tahtası nasıl kullanılmalı?
Kesme tahtası için en uygun materyal aslında camdır. Fakat çoğunlukla ahşap ve plastik kesme tahtaları kullanıyoruz. Kesme tahtalarını işlemin ardından hemen yıkayıp sirkeyle temizledikten sonra zaman kaybetmeden kurumaya bırakın.
Çünkü özellikle ahşap kesme tahtaları nemli kaldıklarında bakterilerin oluşmaları için oldukça iyi bir ortam oluşturuyorlar. Tahtanızın üzerinde çok çizik varsa mutlaka zımparalamanız gerekiyor.
Özelikle çiğ etlerde yararlandığınız mutfak araç gereçlerini ise çok iyi yıkamadan diğer besinleri hazırlamak için kullanmayın, hatta çiğ et için farklı bir kesme tahtası seçmenizde fayda var.
Besinleri tüketirken dikkat edilmesi gerekenler
Hava almış konserve besinleri yemeyin
Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, “Konserve kutularının şişmiş, bombe yapmış olanlarını kullanmayın” diyor.
Paslı, içindeki sıvıyı sızdıran ezik kutulardan kaçının” diyen Ertan, evde yapılmış konservelerde de dikkatli olmanız gerektiğini belirterek şu uyarılarda bulunuyor: “Hava almış konserveler tat, koku ve görüntüde herhangi bir değişiklik göstermiyorlarsa bile kesinlikle tüketmeyin. Kapağını açtıktan sonra içindeki yiyecek fışkıran konserveleri de hemen atın”.
Hazır mayonezden uzak durun!
Mayonez veya onun gibi içerisinde çiğ yumurta bulunan sosların çok dikkatli tüketilmeleri, hatta yenilmemeleri gerekiyor.
Özellikle dışarıda yemek yiyeceğiniz zaman içine mayonez eklenmiş besinleri tercih etmemeniz, besin zehirlenmelerinden korunmanız adına çok önemli bir adım olacaktır.
Açık sütü kaç dakika kaynatmalı?
Pastörize sütler kaç günde tüketilmeli?
Sütün pastörize olmasına dikkat edin ve paketini açtıktan sonra 2-3 günde bitirin. Uzun ömürlü sütleri tetra-pak kutularda ve açılmadan, oda sıcaklığında 1.5 ay, buzdolabında 3 ay; yoğurtları kapalı olarak 1 hafta buzdolabında saklayabilirsiniz. Sütü açık olarak almışsanız 5 dakika kaynatmalı ve hemen soğutmalısınız. Soğuttuktan sonra buzdolabında en fazla 3 gün bekletebilirsiniz.
