Almanya’da futbolda altyapı ve üstyapı işleyiş modelinde oyuncu gelişimi ve seçimi nasıl? Alman Milli Futbol takımı havuzu nasıl oluşturuluyor?
Almanya modeline ilişkin ilk önce söylenmesi gereken asıl işleyiş şudur; İlgili ve istekli tüm çocukların “toplumcu yaklaşım modeli” temelinde istediği spor dalının temel eğitimini alması sağlanmıştır. Yani ülke spor modeli öncelikle “kulüp spor modeli” olarak belirlenmiş ve ulusal anlamda asıl iş neredeyse tüm çocukların spor ile buluşmaları hedeflenmiştir.
Okullar ise genel olarak sağlıklı gelişim amaçlı beden eğitimi faaliyetleri çerçevesinde ama daha çok da rekreasyonel olarak cimnastik, yüzme, atletizm ve oyunları kapsayan ve bunlar ile ilgili gün/zaman dilimleri ayrılmış şekilde yürütülmektedir.
Sportif gelişim, yarışma ve performans sporu bağlamında iş ve işlerin yürütülmesi ise ilgili federasyon ve kulüpler işbirliği ile yerelden/tabandan ulusala/tavana doğru bir süreç kurumsallaştırılacak şekilde organize edilmiştir.
Almanya modeli sadece futbolda değil, tüm spor dallarında yerel ve mahalli spor kulüplerini önemli ve işlevsel kılmış, bu anlamdaki yasal düzenlemeler kulüplerin örgütlenmesi bu amaçla görev ve sorumluluklar ile düzenlemiştir.
Bu yazı Almanya Modeline övgüler düzmek ve bu anlamda Almanya’ya bir kutsiyet atfetmekten ziyade bir model oluşturarak o modeli doğru ve düzgün bir şekilde işletmenin sonuçlarına dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.
Spor ve eğitim kurumlarının hem “toplumcu” bir anlayışın mutlak olduğu bir modelden hareket ederek, hem de sporun ve özellikle ticarileştirilmiş futbolun gereklerini yerine getirmede karar verilmiş bir eğitim ve işletim modelinin eksiksiz, olabildiğince eşitlikçi ve sistematik olarak hayata geçirmenin önemi büyüktür.
Sondan başlayarak modelin işleyişi:
Aşağıda Almanya’nın bir eyaleti (bölgesi) olan Bavyera eyaletinin haritasını görmektesiniz.
Sadece Bavyera haritası üzerinden bakarak tüm Almanya’daki futbol organizasyonunun nasıl kurgulandığı ve çalıştırıldığı düşünüldüğünde ortaya ne kadar muhteşem bir işleyişin çıktığını anlamak hiç zor olmasa gerek.
Bavyera bölgesi haritasında yeşil, kırmızı ve mavi renk ile belirlenmiş futbol ile ilgili eğitim merkezleri görülmektedir.
Öncelikle söz konusu yeşil kırmızı ve mavi renkler ile işaretlenen merkezlerin özetle ne olduklarına bakalım.
1- Yeşil renk ile gösterilen merkezler: “Belirli ölçüde beceri sahibi olan ve gelişime açık olarak değerlendirilen çocukların davet edildiği ilk merkezler” olarak ifade edebileceğimiz eğitim merkezleridir.
Futbol Federasyonun görev ve sorumluluk alanına giren semt takımlarındaki çocukların yine federasyon ilgili kurum ve kişilerince seçilenlerin haftada bir kez federasyon himayesi ve gözetiminde eğitime tabi tutuldukları daha doğrusu izlendikleri ve takibe alındıkları merkezlerdir.
Bu merkezlerde U12 – U17 yaş arası tüm yaş guruplarından ortalama 20 kişi seçilerek merkeze çağrılmaktadır.
Bir anlamda bu eğitim merkezleri yetenek taramaları sonucu belirlenenlerin diğer daha üst merkezlere yönlendirileceği yerlerdir.
2- Kırmızı renk ile gösterilen merkezler: “Performans yönelik eğitim merkezleri”
Futbol Federasyonun görev ve sorumluk alanına giren “Performans Eğitim Merkezleri” semt takımlarından ilk geçiş yapılmış olan yeşil renk ile gösterilen “becerikliler” arasından en iyilerinin davet edildiği ya da geçiş yaptığı eğitim merkezleridir.
Çocuklar bu merkezlerde daha fazla çalışmaya ve gelişmeye yönelik eğitime tabi tutulmaktadırlar. Çocuklar performans eğitim merkezlerinden tekrar geriye yani becerikliler merkezine dönebilirler. Bu iki merkez arasında gösterilen gelişmeye göre değerlendirmeler ışığında geçişler devam etmektedir. Bu merkezlerde haftalık çalışma sayısı fazladır.
3- Mavi renk ile gösterilen merkezler; “Akademiler”
Akademiler Bundesliga kulüpleri tarafından yönetilmektedirler. Amatör takımların akademi açması veya eğitimi vermesi mümkün değildir. Tam gün mesai yapılan kurum olan akademiler, yatılı birimleri olan, okul eğitimi ve okul sonrası futbol çalışmalarının planlandığı ve organize edildiği niteliğe sahiptirler. Akademilere giren ya da seçilen çocukların profesyonel futbolcu olma ihtimalleri neredeyse yüzde yüz demektir.
Akademiye seçilen çocukların U12 – U19 a kadar tüm verileri, test sonuçları ve diğer istatistik bilgileri federasyon tarafından kayıt altına alınarak 16 eyalet arasında değerlendirilmektedir.
Sonunda milli takım havuzu oluşturulmuş oluyor.
Özetle Federasyon ve Bundesliga iki ayrı koldan, en alttan en üste kadar birbiri ile hem paralel hem de beraber aynı modeli uygulamaktadırlar.
Federasyon tüm Alman çocuklarını futbol ile buluştururken, Bundesliga takımları da öncelikle özel çocuklara yönelik yatırıma yani akademilere yatırım yapmaktadırlar.
Bundesliga takımları ise hem kendileri hem de doğal olarak mili takım için çalışmış olmaktadırlar.
Federasyon daha çok katılımı sağlarken, Kulüp daha çok eliti yakalama peşinde.
Bu arada alış verişler havuza oyuncu akışları sürekli kılınmış olmaktadır.
Almanya futbolunda altyapılardan üst yapılara organizasyon ve işleyiş modelinde asıl önemli iş, olabildiğince çok sayıda çocuğa ulaşan bir sistem kurulmuş olmasıdır.
Bu sistemin ilk ve en önemli halkası semt takımlarıdır.
Almanya’da semt takımları:
- Hem yasa gereği sosyal devlet anlayışının bir ilkesi olarak “her çocuğun spora katılma ve spor yapma hakkını” sağlamak açısından düşünülmüş ve programlanmış bir yapılardır.
- Hem de çocukları futbol ile buluşturmanın yanı sıra üst yapılara doğru planlanmış olan federasyon kontrolündeki eğitim merkezlerine ve kulüp akademilerine yönlendirildikleri yerlerdir.
Semt takımları her semtte mevcut olup, o semtte ikamet eden her ailenin çocuğunu kabul etmek zorunda olan takımlardır. Üyelik sistemi ile çalışan bu takımlara çok az oranda bir aidat ödenmekte olup, üye kabul edilmemesi gibi bir durum asla söz konusu değildir.
Burada ilerleyen süreçlerde tüm yaş gruplarında eğitime kesintisiz sonuna kadar devam edilmektedir. Gerektiğinde aynı yaş gruplarında seviye grupları yapılmaktadır. Hiç bir başka merkeze gidememek veya gitmemek sizin amatör bir futbol eğimi almanıza ve semt takımının en üst kategorisinde oynamanıza engel değildir.
Semt takımlarından birinci bölümde sözünü ettiğimiz federasyon kontrolündeki “yeteneklilerin davet edildiği ilk eğitim merkezlerine” veya oradan da “performans merkezlerine” ya da kulüp “akademilerine” geçişler gerçekleşmektedir.
Özetle semt takımları futbol pramidinin en altında yer alan çok geniş bir futbolcu adayı havuzudur. ilkokul çağındaki çocuklardan başlayarak her yaş kategorisinde futbol eğitimleri ve futbol ile buluşmalarını sağlayan bu sistem pramidin en altı ama ulusal modelde pramidin diğer aşamaları için tarama ve seçme merkezleri gibi de önemli bir işlevi de yerine getiriyor.
Semt takımları yine federasyon ile bağlantılı olarak futbolda altyapılardan üstyapılara doğru işleyişin en stratejik basamağını oluşturuyor.
Semt takımlarında, ilerleyen süreçlerde diğer eğitim merkezlerine yönlendirmede 12 yaş kritik derecede önemli bir yaş. Bu yaşlarda federasyon yetkileri eğitim süreci boyunca gerçekleştirdikleri taramalarında uygun gördükleri çocukları “ilk seçim merkezleri”ne yönlendiriyorlar.
Bu eğitim ve yönlendirme merkezlerinde uygun görülenlerin daha zor bir üst eğitim merkezlerine geçip geçemeyeceği bir süreç başlıyor. Haftada bir kez semt takımlarından bu merkeze gelen çocuklar, ayda bir kez federasyon tarafından denetlenerek her türlü testleri, gözlemleri yapılarak kayıt altına alınıyorlar.
Bu merkezlerde çalışan eğitimcilerin gelişmiş düzeyde federasyon çalıştırıcılık belgesi sahibi olmaları şart.
Uygun görülenler veya süreç içinde uygun düzeye ulaşanlar “perfomans merkezlerine” çıkarılıyor. Performans merkezleri zor bir aşama. Eğitim son derece önemli. Seviye yüksek. Bu merkezlerde eğitmenlerin UEFA A lisans belgesine sahip olmaları ön koşulu var.
12 yaş sonrasında çağrılan “ilk belirleme ve eğitim” merkezinden performans merkezine geçme başarısı gösterenler eğer gelişimini sürdüremezse tekrar geri gönderilme ve tekrar geri çağrılması mümkün olabiliyor. Çünkü performans merkezleri akademilerin eşiti olan federasyon eğitim merkezleri Bundan sonrası üst yapı aşaması.
Semt takımı, ilk seçim merkezleri, performans merkezlerinden bundesliga kulüp akademilerine geçişler de mümkün. Ama akademiler 12 yaş sonrası eğitimlerini üstyapı aşamasına kadar kendileri veriyorlar.
Bu bakımdan semt takımları hem akademiler hem de federasyon eğitim merkezleri için özkaynak oluşturuyor ve sağlıyorlar.
12 yaş sonrasında tüm yaş kategorilerinde performans yaşına kadar eğitimlerine kendileri devam eden akademiler gençler ve yetişkinlerde düzeyi oldukça yüksek kalite düzeyine sahiptirler.
Burada eğitimci antrenörlerin UEFA prolisans sahibi olmaları gibi bir zorunluluk söz konusudur.
Aşağıdaki görselde bir semt takımının ne anlama geldiği ve nasıl bir öneme sahip olduğunun anlaşılması bakımından önemlidir:
Bir semt takımının tesisi
Söz konusu tesis Bavyera bölgesinde yer alan bir şehrin bir semtinde yer almakta ve ilgili bakanlığın ve Federasyonun katkıları ile işleyişini ve varlığını sürdürmektedir.
Söz konusu tesis bir spor kompleksi olup içinde futbol ile doğrudan ilgili 2 çim saha, 1 yapay çim saha, 1 tane küçük yaş grupları sahası ve 2 tane spor salonu bulunmaktadır.
Yukarıda Almanya futbol modelini ifade ederken “akademilerin” sadece Bundesliga kulüpleri tarafından açılabiliyor ve sorumlulukların da bu kulüpler tarafından üstleniliyor olduğuna değinmiştik.
İşte bu kulüplerden birisi ve en önemlisi de bilindiği üzere Bayern Münih’tir. İşte Bayern Münih akademilerine yenilerini eklemeye devam ederken, var olanlarını güncelleyerek geliştirmeye de devam ediyor.
Bayern bundan kısa bir süre önce 2017 yılı için altyapılara tam 70 milyon Euro tahsis ettiğini açıklamış. Bu rakam Bayern’in yıllık gelirinin neredeyse yüzde 15’ine tekabül etmektedir ve altyapı için oldukça önemli bir rakamdır. Dahası bu tür kaynak aktarımları bir defaya mahsus gerçekleştirilen kalemler değildir.
Akademilerin önemini ve ne anlama geldiğini yine Almanya eğitim sisteminden örnekle açıklayalım; Almanya’da üniversiteye gidecek olan çocuklar/gençler genel olarak Gymnasium denilen okullara yönlendirilir. Bu okullara gidenlerin tamamı yükseköğrenime geçecek demektir. Çünkü bu okulların amacı tamamen yükseköğrenimdir. Öyle planlanmış ve bu tür çocukların kabul edildiği ve yönlendirildiği okullardır. Bizdeki fen liseleri ile ilişkilendirebiliriz. Ama bizdeki işleyişte yönlendirme işi yoktur. Sınav ile seçme vardır.
İşte altyapılarda akademiler de böyle bir işleve sahiptir.
Akademilere alınan veya seçilen ya da yönlendirilen bir çocuğun profesyonel futbolcu olmasına neredeyse kesin gözüyle bakılmaktadır. Çünkü tarama, seçim ve çalışma programları bu amaç doğrultusunda planlanmakta ve programlanmaktadır.
Son söz: Başlangıçlar önemlidir. Sonraki aşamalar, organizasyonlar ve işleyişler ise buna bağlı olarak doğru kurgulanır ve iyi işletilirse sonuçlar elbette mükemmel olmaktadır.
