İster anne karnında olsun, ister doğduktan sonra olsun bir çocuğun beyin gelişimini tek başına artıracak bir yöntem, ilaç veya besin maddesi olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
“Aksi takdirde insanlarda boyut ve gelişim olarak çok farklı düzeyde beyin yapılarıyla karşılaşırdık” diyen Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Nörolojisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Ayvaz, anne karnındaki bebeklerin beyin gelişimini etkileyen faktörleri açıkladı.
Beyin; Hem Gerçek, Hem Mecazi Anlamda İyi Beslenmelidir
“Bireysel farklılıklar ve istisnai durumlar hariç insanların beyin yapıları ve gelişimi genel bir benzerlik gösterir. Sağlıklı yaşam, iyi bir bakım, yeterli bir eğitim, bireysel deneyimlerin arttırılması çevresel faktörler kişilerin bilgi birikimi ve donanımını yükseltir.
Zekâ ise bütün bu saydıklarımızla ilişkili olarak kişinin eğilimlerinden ve beklentilerinden de etkilenerek farklı alanlarda belirgin olarak geliştirilebilir. Yani tek bir zekâ türü yoktur.
Örneğin müzik zekâsı, matematik zekâsı veya sosyal zekâ ve bunun gibi türlerden bahsetmek mümkündür” diyen Çocuk Nörolojisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Ayvaz, “Zekânın kendini gösterebilmesi ve ortaya çıkabilmesi için sağlıklı bir beyin yapısı ve gelişimine ihtiyaç duyduğunu unutmamak gerekir.
Beyin; kendi sağlıklı gelişimini tamamlayabilmesi için yapısal, fizyolojik ve fonksiyonel olarak korunmalı ve hem gerçek hem mecazi anlamda iyi beslenmelidir” şeklinde konuştu.
Anne Karnında Bebeğin Beyin Gelişiminde “Folik Asit”in Rolü Büyük!
Bebeğin beyni, anne yumurtasının döllenmesinden sonra çoğalan hücrelerin oluşturduğu tüp şeklindeki yapının (nöral tüp) 21-28. gününde kapanmasından sonra oluşmaya başlar. Hücreler farklılaşarak, beyin hücresi haline gelir ve zaman içinde büyüyerek olgunlaşır. “Tam bu dönemde bir vitamin olan ‘folik asit’ çok önemli bir rol oynar.
Folik asidin eksikliği olan annelerin bebeklerinde beyin ve sinir sisteminde ‘nöral tüp defektleri’ adı verilen beyin yapısal anomalileri, eksik oluşma, omurga kemiklerinin oluşmaması veya eksik oluşması yüzünden omuriliğin açıkta kalmasına veya bir kese içinde dışarıda kalmasına yol açan ‘spina bifida’ (halk arasında bebeğin sırtında açıklık şeklinde ifade edilir) dediğimiz anormallikler meydana gelebilir.
Bu anormalliklerden bazılarıyla bebek yaşayamaz, bazılarında ise acil ameliyat gerekebilir” açıklamasında bulunan Ayvaz, bu hastalıkları önlemek için yapılması gerekenleri şu şekilde sıraladı:
- Üreme çağındaki kadınların folik asit ile nöral tüp defektleri ilişkisi konusunda bilgilendirilmesi
- Beslenme alışkanlıkları konusunda toplumun bilgilendirilmesi
- Üreme çağındaki tüm anne adaylarının günlük dozda folik asit kullanması
- Tüm gebeliklerin 16.-20. haftalar arasında anne serum alfa fetoprotein (AFP) düzeyleri ve ultrasound ile değerlendirilmesi
- Yüksek riskli anne adaylarına (ailesinde anormallik görülen) gebelik öncesinden başlamak üzere yüksek doz folik asit kullanımı önerilmesi gerekir.
“Tek bir besinin, beyin gelişimini artırabileceğini gösteren bir kanıt yoktur”
Annede dengeli beslenmenin bebeğinin beyin gelişimine katkıları kesinlikle yadsınamaz. Beslenme alışkanlıklarında tek taraflı beslenmemek, protein-karbonhidrat-yağ dengesini iyi kurmak, sebze ve meyvelere yer vermek, iyi sıvı almak, miktardan ziyade çeşide önem vermenin ön planda tutulması gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Adnan Ayvaz, “Ancak tek bir besinin beyin gelişimini artırabileceğini gösteren bir yayın yoktur.
Bazı besin ve minerallerin eksikliğinin, beyin gelişimini olumsuz yönde etkilediği kanıtlanmıştır. Buna en iyi örnekler olarak demir eksikliğinin kansızlığa yol açması, özellikle kızlarda ciddi öğrenme güçlüğü yapması, B 12 vitamin eksikliğinin hafıza ve nörolojik sorunlara yol açması gösterilebilir.
Beslenme rejiminde eksikliği olan durumlarda Omega 3’ün (DHA, balık yağı) her yaş gurubunda faydalı olduğunu söylemekte de yarar var” dedi.
“Bilinçli Anneler Sağlıklı Ve Akıllı Çocuklar Yetiştirir”
Bir annenin, bebeğinin beynini geliştirmek, sağlıklı bir birey olmasını sağlamak için yapabileceği en iyi şey öncelikle kendi sağlığına dikkat ederek kendine ve bebeğine zararlı olacak durumlardan ve olaylardan kaçınmasıdır.
Bu kaçınma sadece hamilelik sırasında değil doğal anne adayı kızların çocukluğundan itibaren başlamalıdır. Bilinçli anneler, sağlıklı ve akıllı çocuklar yetiştirir. Bir binayı yapmak için sağlam bir alt yapı (genetik faktörler), kaliteli malzeme (iyi beslenme, mineraller ve vitaminler), iyi bir işçilik (sağlık kontrolleri ve tetkikler), koruyucu faktörler (aşı ve bakım) ve iyi bir çalışma ortamı (çevresel faktörler) gerekir. Bunları, annelere sağlayabildiğimiz ölçüde toplumun beyin sağlığını koruyabilir ve geliştirebiliriz.
