Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, bankalar tarafından kredi kartı borçlularına uygulanan hesap kat’ı ihtarnamesine rağmen kredi kartı borcunu ödemeyen müşterilere yönelik ihtiyaci haciz uygulamasının önünü açtı.
Kredi kartı üyelik sözleşmesi kapsamında tahsis edilen kredi kartı borcunun ödenmemesi üzerine harekete geçen banka, gönderilen hesap kat’ı ihtarından sonuç alamayınca çareyi haciz yoluna gitmekte buldu. Mahkemenin reddettiği bankanın beklediği haber Yargıtay’dan geldi. Yüksek Mahkeme, hesap kat’ı ihtarnamesine rağmen borcunu ödeyemeyenler hakkında ihtiyati haczin önünü açtı.
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, ‘İçtihat Metni’ özelliğindeki kararıyla; hesabın kat’ edilmesi (kapatılması-kesilmesi) ile muaccel olan (ödenecek hale gelme) banka borcu tartışmalarını yeni bir boyut kazandırdı.
Kredi kartı müşterisinin borcunu ödememesi üzerine harekete geçen banka avukatı, hesabı kat’ edip alacaklıya ihtarname gönderdi.
Bundan sonuç alamayan banka şubesi, borçlunun taşınır ve taşınmazları ile 3. kişilerdeki hak ve alacaklarının ihtiyaten haczini talep etti. 2. Tüketici Mahkemesi, bankanın bu talebini hesap kat’ı ihtarının borçluya tebliğ edilmediği ve sözleşmede de adres bulunmadığı gerekçesiyle geri çevirdi. Banka avukatı kararı temyiz edince devreye Yargıtay 19. Hukuk Dairesi girdi.
Yargıtay emsal kararı
Emsal karara imza atan Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, bankanın haklı olduğuna hükmetti. Oy birliğiyle alınan karar şöyle:
“Dosya kapsamından anlaşıldığına göre kredi kartı borcunun ödenmemesi nedeniyle hesap kat’ edilmiştir. Hesabın kat’ edilmesi ile alacak muaccel olduğundan ihtiyati haciz şartları oluşmuştur. Bu durumda ihtiyati haciz talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken reddi doğru olmamıştır. Belirtilen gerekçeye binaen kararın bozulmasına, peşin harcın istek halinde temyiz eden ihtiyati haciz talep edene iadesine oy birliğiyle karar verildi.”
Hesap kat’ı nedir?
Banka nezdindeki hesap ya da hesaplarınızın dondurulduğunu bildiren, mevcut borçlarınızı 3 veya 7 gün içinde (kredinin türüne göre değişir) ödemenizi talep eden bankanın noterlik vasıtasıyla keşîde ettiği ihtarnamedir. Kanunî süresi içerisinde içeriğine itiraz edilmeyen bir ihtarname icra ve iflas kanununun madde 68/b kapsamında değerlendirileceğinden itirazın kaldırılması davası açılmasını sağlayacak belgelerdendir.
İhtiyati haciz nedir?
İcra takibine başvurulduktan sonra ödeme emri borçluya tebliğ edilir ve takip türüne göre yasal sürelerin geçmesinden sonra haciz işlemine geçilebilir. Borçlu aleyhine başlatılan icra takibinden sonra geçmesi gereken yasal sürelerde kötü niyetli borçlu üzerine haciz konulabilecek mal varlığını başkasına devredebilir veya başkaca mal kaçırma eyleminde bulunabilir.
Örneğin borçlu üzerine kayıtlı olan evini veya arabasını satabilir, banka hesaplarındaki parasını çekebilir, borsadaki hisselerini satabilir, değerli ve satılabilir nitelikteki taşınır mallarını satarak paraya çevirebilir. Borçlunun mal kaçırmasını engellemek için borçlu aleyhine icra takibine başlamadan önce ihtiyati haciz kararı almak gerekir.
İhtiyati haciz genel olarak, borçlunun mal kaçırma, borcu ödemeden veya imkân varken taahhüt vermekten kaçınma ile borçlunun kendisinin kaçması durumlarında uygulanan mahkeme kararına dayanan, tüm bunlar yapılırken borçlunun mallarına gelebilecek olası zararlar için alacaklıdan peşinat olarak teminat alınan haciz türüdür.
Borçlu aleyhine ihtiyati haciz kararı alabilmek için öncelikle alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması gerekir. Örneğin ipotek konularak satılan bir evin borcunu ödemeyen banka borçlusu aleyhine ya da üzerinde rehin bulunan bir arabanın borcunu ödemeyen borçlu aleyhine ihtiyati haciz kararı alınamaz. İhtiyati haciz talep edebilmenin ikinci şartı alacağın vadesinin gelmiş olmasıdır. Alacağın vadesi gelmemişse ihtiyaten haciz istenemez.
İhtiyati haciz, asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesine verilecek dilekçeyle talep edilir.
Bu dilekçe duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden incelenerek şartların varlığı halinde karar verilir. İhtiyati haciz kararı verilmesi teminat şartına bağlanmıştır. Teminat, alacağın yüzde on veya on beş kadarı bir miktarın mahkeme veznesine bloke edilmesi veya banka teminat mektubunun sunulmasıdır. Teminatın amacı haksız ihtiyati hacze başvurulup borçlunun mağduriyetinin giderilmesini sağlamaktır. Takip kesinleştikten sonra teminat mahkemeye müracaat sonrası geri alınabilir.
Asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesinden alınan ilamı icra dairesine getirilmekle genel olarak o gün borçlu adresine veya talep edilen adreslere ihtiyaten haciz uygulamak üzere haciz edilebilir, icra dairesince dosya açılarak borçluya tebliğ yapılmaksızın borçlu mal varlıkları sorgulanabilir sistem üzerinde bu mallara ilişkin haciz işlemi uygulanabilir.
Her alacağa ihtiyati haciz istenemez. Belgeye (çek, senet, bono vs.) ve ilama dayanması gerekir.
İhtiyaten yapılan haciz işlemleri, İcra İflas Kanunu Madde 261 gereği ihtiyati haciz kararı, verildiği tarihten 10 gün içerisinde yetkili icra müdürlüğünden (mahkemenin yargı çevresi içerisinde kalan daire) kararın infazının istenmesi gerekir. Aksi takdirde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. Haczedilen menkul malların 6 ay içerisinde satışının istenmemesi veya haczedilen gayrimenkul malların 1 yıl içerisinde satışının istenmemesi halinde de ihtiyaten haciz kalkar.
Diğer taraftan İcra İflas Kanunu Madde 264/2 gereğince ihtiyati hacizden sonra borçlu ödeme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacaklıya veya vekiline tebliğ edilir. Alacaklı veya vekili 7 gün içerisinde tetkik merciine borçlu itirazın kaldırılmasını istemek zorundadır. Aksi takdirde İcra İflas Kanunu Madde 264/4 gereği ihtiyaten haciz hükümsüz sayılır.
Borçlunun mal kaçırma ihtimalini ortadan kaldırarak alacaklının alacağını garanti altına almasını sağlayan ihtiyati haciz sıklıkla uygulanmakta ve alacaklı lehine fayda sağlamaktadır.
