Ağrı, şişme, kızarıklık ve ateş gibi belirtiler gösteren gut hastalığı tam olarak nedir? Neden olur ve belirtileri nelerdir?
Vücudumuzda birden meydana gelen eklem ağrılarına Gut hastalığı teşhisi konabilir. Peki, Gut hastalığı nedir? Hastalık nasıl ortaya çıkar ve nasıl seyreder? İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Sedat Özdemir, Gut hastalığı hakkında bilgilerini aktardı.
Gut hastalığı belirtileri neler?
Gut hastalığı, eklemlerde Monosodyum Ürat Monohidrat (MSU) birikimi ve kristalleşmesi sonrası oluşan inflamatuar bir artrittir. Yani eklemlerde MSU kristallerinin birikmesi nedeniyle oluşan ağrı, şişme, kızarıklık, ateş (eklemlerde ısı artışı) ile seyreden romatizmal bir hastalık tablosunun oluşmasıdır.
Hastalığa yakalanma riski erkeklerde daha fazla
Gut erkeklerde ve yaşlı kadınlarda sık görülen bir eklem hastalığıdır. Hastalık ile karşılaşma dünya genelinde artış göstermektedir. Hastalığın nedeni kanda ve vücut sıvılarında ürat iyonlarının aşırı artmasıdır. Yani protein (pürin) metabolizmasının son ürünü olan ürik asit seviyesinin aşırı artmasıyla oluşur. Bundan dolayı zengin hastalığı olarak da bilinmektedir. Normal şartlarda kanda ürik asit miktarının 6.8 mg/dl üzerinde olması aşırı yükseklik olarak kabul edilmektedir.
Gut hastalığı gelişmesi için ürik asit yüksekliği gerekli olmakla birlikte, ürik asit seviyeleri yüksek olanların tamamında gut hastalığı oluşmamaktadır, az bir kısmında oluşmaktadır (%15-%25). Kanda ürik asit seviyesi yükseldikçe gut hastalığı olma ihtimali de yükselmektedir.
Gut hastalığı bacak eklemlerinde ataklarla seyreden bir ya da birkaç eklemi tutan, ilerleyici bir hastalıktır. Yıllar içerisinde kronikleşerek, eklemin fonksiyon kaybına neden olabilir. Ürik asit yumuşak dokuda ve böbreklerde de birikerek, sellülit oluşumuna, böbrek taşı oluşmasına ve böbrek hastalığına neden olmaktadır.
Hastalığın görülme sıklığının artmasında;
- İnsan ömrünün uzaması,
- Hipertansiyon,
- Metabolik sendrom ve obezite,
- Bazı ilaçlar (düşük doz asetilsalisilik asit ve tiyazid diüretiklerin sık kullanımı)
- Tatlandırıcı olarak yüksek fruktozlu mısır şurubunun fazla kullanımı,
- Diyet eğilimi değişiklikleri,
- Son dönem böbrek yetmezliği hastaları,
- Organ nakli hastaları etkili nedenler arasında gösterilmektedir.
Erkekler kadınlara göre 3-6 kat daha fazla Gut hastalığına yakalanmaktadır.
Vücutta oluşan ürik asidin üçte ikisi böbreklerden, üçte biri ise barsaklardan atılmaktadır. Gut hastalarında %90 oranında böbreklerden ürik asit atılımı azalmıştır. Gut hastalarının %10’unun nedeni, fazla ürik asit üretimi ya da hem fazla üretim hem de böbreklerden atılımın azalmasının birlikte olmasıdır.
Böbreklerden atılımda azalmanın nedenleri;
- Genetik faktörler (Primer hiperürisemi),
- Böbrek hastalıkları,
- Endofon organik asit birikimi
- Bazı ilaçlar olabilir.
Bazı ilaçlar ise böbreklerden ürik asit atılımını arttırmaktadır. Ürik ait oluşumunun artmasının nedenleri ise;
- Bazı enzim eksikliğiyle oluşan hastalıklar,
- Bazı kan hastalıkları,
- Kan yıkımının artırdığı durumlar,
- Obezite,
- Sedef hastalığı,
- Bazı ilaçlar,
- Alkol,
- Kırmızı et, sakatat, kabuklu deniz hayvanı
Gut hastalığının seyri 3 aşamalıdır;
1) Asemptomatik Hiper Ürisemi: Kanda ürik asit yüksek ama hastalığın oluşmadığı dönemdir.
2) Akut İntermittan Gut: İlk Gut hastalığı atağının oluştuğu, 5-8 günlük atakların tekrarladığı dönem.
3) Kronik İlerlemiş Gut
Semptomların, hastalığın olmadığı fakat ürik asit yüksekliğinin olduğu birinci dönem sessizce yıllarca sürebilir, her ürik asit seviyesi yüksek olan kişide Gut hastalığı oluşmaz.
İlk atak ürik asit yüksekliğinden yıllar sonra erkeklerde 40-50 yaşlarında, kadınlarda ise menopozdan sonra oluşmaktadır. Klasik Gut hastalığı genellikle bir veya bazen iki eklemde hızla gelişen ısı artışı, şişlik, kızarıklık ve aşırı ağrı ile karakterizedir. En sık tutulan eklem, ayakta 1. parmak eklemidir. (podagra olarak adlandırılır). Bunu ayak bileği ve diz eklemleri izler. Yıllar sonra el bileği, dirsek ve el parmak eklemleri de tutulabilir. Bazen ateş, titreme ve halsizlik eklem bulgularıyla birlikte gözlenebilir. Bu gut atağını travmalar, cerrahi işlemler, açlık, yüksek proteinli içeceklerin aşırı tüketimi, serum, ürik asit seviyesinin etkileyen ilaçlar tetikleyebilir.
Cilt altında ürik asit birikimiyle oluşan küçük şişliklere tofüs denir. Bunlar Gut hastalığının ilerlediğinin göstergesidir. Tofüsler en çok parmaklarda, el bileklerinde, kulaklarda, dizlerde, kollarda görülür.
Gut hastalığının tedavisinde;
- Diyet ve kilo verilmesi, sıvı alımının arttırılması,
- Yüksek protein (pürin) içeren yiyeceklerden kaçınılması,
- Alkol alımının azaltılması,
- Ürik asit seviyesinin düşürülmesi ve
- İlaçlar önerilmektedir.
