İnsan neden ölmek ister, nasıl vazgeçebilir canından? İntihar öncesi belirtiler var mı? Kişi gerçekten hiç belirti vermeden mi intihar eder; yoksa belirtileri çevresi mi fark etmemiştir? İntihar düşüncesinde olan birine nasıl yardım edebiliriz?
Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı çalışmalara göre, dünya üzerinde ortalama her 3 saniyede 1 kişi intihar girişiminde bulunmakta, her 40 saniyede 1 kişi intihar sonucu hayatını kaybetmektedir. Sadece bu sayısal veri bile içinizi ürpertmeye yetti bile değil mi?
Peki intihar bir seçim midir, zayıflık göstergesi midir? Güçlü insanlar intihar etmeyi hiç akıllarından geçirmezler mi? Nasıl bir insan canından vazgeçer veya ölmeden önce sevdiklerini de öldürmeyi nasıl düşünebilir?
“Kimi kez yaşamak için, intihar etmekten daha çok cesaret gerekiyor” der Albert Camus. Ne kadar da haklı çünkü intihar bir seçimden ziyade, kişinin hissettiği acının yoğunluğuna karşın bu acıyla baş edebilme kapasitesinin düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
Hepimizin fiziksel acı eşikleri gibi ruhsal acı eşikleri de birbirinden farklı. Dolayısıyla bazısına ‘Bu mu senin derdin?’ dedirten sorun başka biri için içinden çıkılamayacak kadar büyük bir sorun olarak görülebilir. Burada önemli olan şey sorunlarla başa çıkmak için neler yapabildiğimiz, çözüme nasıl ulaşabildiğimiz.
Gündelik hayatın yoğun temposu ve stresi içinde hepimiz kendimizce sorunlarla baş edebilme yöntemleri geliştiriyoruz. Ve kendi hayat gailemiz içerisinde en yakınlarımızın bile en uzağında olabiliyoruz. İntihar haberlerine baktığımızda intihar eden kişi için eşi, dostu, komşusu hep benzer cümleleri kurar: “Sakin, kendi halinde biriydi. Son günlerde içine kapanmıştı. Kimseye bir zararı yoktu.”
Kişi gerçekten hiç belirti vermeden mi intihar eder; yoksa belirtileri çevresi mi fark etmemiştir?
Elbette intihar öncesinde kişiler birçok belirti gösterir, bu belirtiler karşısında kişinin yanında olmak, ona destek sağlamak büyük önem taşır.
İntihar eğilimi olan kişilerdeki belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kendine zarar verme veya yaşamına son verme yönünde tehditler veya düşünceler; silah, ilaç veya diğer eşyaları arama, edinme girişiminde bulunmak;
- Normalin dışında ölüm hakkında konuşmak
- Son zamanlarda artış gösteren alkol ve uyuşturucu madde kullanımı
- Hayatta bir amacı olmadığını, yaşamanın bir anlamı olmadığını düşünme
- Kaygılı ruh hali,
- Uyku problemleri
- Kapana kısılmış gibi hissetme
- Umutsuzluk hissi
- Kendini değersiz görme
- Kendini her şeyden uzaklaştırma, içine kapanma
- Öfkeli olma, kızgınlık, sinirlilik halleri veya ani gelen mutluluk duygusu
- Umursamaz davranma, risk içeren tehlikeli davranışlarda bulunma, düşünmeden hareket etme
- Ani duygu değişimleri
Bu belirtiler aslında kişinin yardım çığlıklarıdır. Bu çığlıklar karşısında duyarsız kalmadan kişinin yanında olmak, ona destek olmak sorunuyla baş etme noktasında ona intihar dışında bir çözümün de var olduğunu göstermede etkili olacaktır.
Peki, intihar düşüncesinde olan birine nasıl yardım edebiliriz?
Öncelikle intiharın önlenebilir bir durum olduğunu unutmamalıyız. Bize bu düşüncesinden bahseden birinin öncelikle ruh halini fark etmek önemlidir. Şayet intihar düşüncesi psikolojik bir rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa kişiyi gerekli uzmanlara yönlendirerek tedaviye yönlendirmek gerekir, tedavi ile birlikte intihar düşüncesi de ortadan kalkacaktır.
Size intihar etme düşüncesiyle gelen birini, empati kurarak dinlemelisiniz. Unutmayın ki bu kişinin öncelikli ihtiyacı kendini anlayan ve dinleyen birinin varlığı. Onu dinlerken asla yorum yapmamalı, yargılama ve eleştiri içeren cümleler kurmamalısınız. Arada güvenli bir bağ kurduktan sonra profesyonel bir destek alması için yönlendirme yapabilirsiniz. Eğer uzman desteğini kabul etmezse ısrarcı olmak yerine siz bir profesyonelden nasıl hareket etmeniz gerektiği ile ilgili destek alabilirsiniz.
Bunlara ek olarak;
- Bu süreçte, kişiyi asla yalnız bırakmayın.
- Size bu düşünceden bahsedildiğinde bunu bir sır gibi saklamak yerine bu süreçte sizinle birlikte hareket edip size destek olabilecek birine konuyu açın ve muhtemel bir durumda nasıl bir yol izleyeceğinize dair plan yapın.
- Gerekli güvenlik önlemlerini (ilaçları kaldırma, kesici aletleri kaldırma vb.) almaya çalışın.
