Çoklu Baro uygulaması yürürlüğe girdi. Avukatlık Kanunu’nda yapılan değişiklik Resmi Gazete’de yayımlandı. 2 bin avukatla yeni bir baro kurulabilecek. AKP teklifi neden getirdi? Türkiye Barolar Birliği seçimi nasıl değişecek? Muhalefete göre sakıncaları neler?
Çoklu baro uygulaması yürürlüğe girdi: Değişiklik neler getiriyor?
Kamoyunda çoklu baro uygulaması olarak gündeme gelen, birçok baro başkanının karşı çıkarak eylem yaptığı Avukatlık Kanunu’nda değişiklik teklifi Meclis’ten geçerek Resmi Gazete’de yayımlandı.
Kanun, baroların kuruluş ve tasfiyesi, baroların Türkiye Barolar Birliğinde (TBB) nasıl temsil edileceği, baroların CMK, adli yardım ve bazı kurul ve komisyonlardaki görevleri, kıyafet özgürlüğü, yeni avukatlara kesenek indirimi ana başlıklarında düzenleme içeriyor.
Çoklu baro düzenlemeleri:
• Kanuna göre, avukat sayısı 5 binden fazla olan illerde asgari 2 bin avukatla yeni bir baro kurulabilecek. Bu şartlara göre bugün itibarıyla barolara kayıtlı avukat sayısı dikkate alındığında birden fazla baro, yalnızca İstanbul, Ankara ve İzmir’de kurulabilecek.
• Yeni baro kurmak için gereken 2 bin şartına, baro levhasına kayıtlı olmasa da kamu avukatlarıyla KİT avukatları da dahil olacak.
• Avukat, aynı ilde birden fazla baro varsa herhangi birine kayıt olabilecek.
• Dört kişilik kurucular kurulu, iki bin avukatın imzasını alarak kuruluş işlemlerini 6 ayda tamamlayacak. TBB, kuruluş işlemlerini yerine getirmek üzere kurucular kurulunu görevlendirecek. Kurucular kurulu, yeni baronun genel kurulunu toplayacak ve genel kurulda yeni baronun organları seçilecek. Seçim sonucunun TBB’ye bildirilmesi üzerine baro, tüzel kişilik kazanacak.
• Aynı ilde yeni bir baronun kurulması halinde barolar tüzel kişilik kazanma tarihine göre o ilin adıyla numaralandırılacak. Buna göre mevcut barolar bir numaralı baro olacak.
• Kuruluşu tamamlanan baronun ilk seçimli olağan genel kurulu, kuruluşu takip eden ve son rakamı çift olan yılın ekim ayının ilk haftası içinde baro başkanının daveti üzerine toplanacak. Böylece tüm baroların seçimleri aynı tarihte yapılacak.
• Avukat sayısının iki binin altına düşmesi halinde TBB, ilgili baroya yazılı bildirimde bulunacak ve 6 ay içinde kuruluş için gerekli olan asgari avukat sayısı sağlanamazsa o baro tasfiye edilecek.
Türkiye Barolar Birliği’nde temsil nasıl olacak?
• Her baro, TBB Genel Kurulunda, baro başkanı ile sabit 3 delege ve her 5 bin avukat için ilave 1 delegeyle temsil edilecek.
• Kuruluş tarihine bakılmaksızın tüm barolar için, baro organlarının seçimi 2 yılda bir ekim ayının ilk haftası içinde, TBB organlarının seçimi ise 4 yılda bir aralık ayı içinde yapılacak. Seçimler, sonu çift rakama tekabül eden yıllarda yapılacak.
• TBB Başkanlığı, yönetim, disiplin ve denetleme kurulu üyelikleri seçimleri ise Aralık 2020’de yapılacak.
• TBB Genel Kurulunun olağanüstü toplantısı, 10 yerine 25 baronun yönetim kurulunun yazılı talebiyle gerçekleştirilecek.
CMK ve adli yardım
• Birden fazla baronun bulunduğu illerde adli yardım bürosu, baroların eşit olarak temsili esas alınarak oluşturulacak. Büroda görevlendirme, o ildeki avukatlar arasında eşitlik gözetilerek yapılacak.
• Birden fazla baro kurulan illerde, özel kanunlardan kaynaklanan kurul ve komisyonlara avukat görevlendirilmesi, baroların eşit ve dönüşümlü temsili esas alınarak yapılacak.
• Avukatlar mahkemelere, TBB tarafından şekli belirlenen cübbeyle çıkacak. Avukatlara, staj dönemi de dahil baro ve birliğin iş ve işlemleri ile mesleğin icrası kapsamında kılık ve kıyafetle ilgili herhangi bir zorunluluk getirilemeyecek.
• Yeni avukatlar, mesleklerinin ilk 5 yılında, kayıtlı olduğu baronun öngördüğü aidatı yarı oranında ödeyecek.
AKP teklifi neden getirdi?
Meclis’e sunulan Avukatlık Kanunu’na ilişkin yasa değişikliğinin temel amacı büyük şehirlerde birden fazla baro kurulmasını sağlamak ve Türkiye Barolar Birliği yönetiminin seçiminde küçük şehirlerin, yani az sayıda avukatın kayıtlı olduğu baroların etkisini olağanüstü artırarak yönetime iktidar yanlısı avukatların gelmesini sağlamak.
Türkiye Barolar Birliği seçimi nasıl değişecek?
Teklif tek bir cümle ile Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet sistemini rafa kaldırıyor.
Halen her baro Türkiye Barolar Birliği için iki delege seçiyor ve baro başkanı da doğal delege oluyor. Yani her baronun en az üç delegesi birliğin genel kuruluna katılıyor. Ancak avukat sayısı yüzden fazla olan barolar, yüzden sonraki her 300 üye için ayrıca birer delege seçiyor.
Her 300 avukata bir delege seçme hakkı verilmesi esasına göre, İstanbul Barosu 138, Ankara Barosu 53, İzmir Barosu 30 ve Antalya Barosu ise 16 delege ile genel kurulda yer alıyor. Küçük barolar, örneğin 48 üyeli Ardahan Barosu, 89 üyeli Gümüşhane Barosu, 91 üyeli Kilis Barosu da genel kurula üçer delege gönderebiliyor.
Teklife göre ‘Baro genel kurullarınca ayrıca her 5 bin üye için Türkiye Barolar Birliği genel kuruluna birer delege seçilecek.’
Buna göre İstanbul Barosu 13, Ankara yedi, İzmir beş ve Antalya dört delege ile seçime katılacak. Burada hükümetin amacı taşradan gelecek delegelerin gücünü olağanüstü artırarak barolar birliği yönetimini iktidar yandaşlarından oluşmasını sağlamak.
Muhalefete göre ‘çoklu baro’ uygulamasının sakıncaları neler?
• Kamu hizmeti gören bir tüzel kişiliğin bu şekilde bölünmesi Cumhuriyet tarihinde görülmemiş bir uygulama.
• Birden çok baronun kurulabilmesi ile avukatların siyasi esaslara göre ayrışması kaçınılmaz. Böylece parti, cemaat, etnik köken vb. nedenlerle bir araya gelen avukatlar kendi barolarını kurabilecek.
‘Çoklu baro‘ya ilişkin en temel kaygıların başında avukatlık hizmetlerinin sunulmasında siyasi esasa göre seçimlerin yapılacak olması.
• Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun yapısı ve işleyişi nedeniyle iktidara bağımlı hale gelen yargıçların, avukatın hangi baroya kayıtlı olduğuna bakarak karar vermeleri sürpriz olmayacak.
• Ayrıca vatandaş da iktidar yanlısı baroya kayıtlı bir avukatı tercih ederek mahkemelerde en azından dezavantajlı durumu düşmemeye çalışacak. Yani iktidar yanlısı olmayan avukatlar maddi olarak da zayıflayacak.
• İnsan haklarının korunması konusundaki faaliyetleri nedeniyle iktidarı rahatsız eden baro yönetimlerinin karşısında artık iktidarın hak ihlallerini meşrulaştıracak şekilde faaliyet gösteren barolar yer alacak.
• Ayrıca iktidar birçok alanda, yandaş barolarla işbirliği düzenleyerek güçlenmelerini sağlayacak.
Kaynaklar:
- Avukatlık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun – Resmi Gazete (15 Temmuz 2020) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200715-1.htm
- Kemal Göktaş – Diken. 9 soruda ‘çoklu baro’ teklifi (1 Temmuz 2020) http://www.diken.com.tr/
