Evlenme vaadiyle kandırma yolu ile dolandırıcılık suçu kapsamı nedir? Dolandırıcılar kurtarıcı rolüne bürünüyorlar! Mağdurların duygusal boşluklarını kullanarak mal, mülk ve paralarını zimmetlerine geçiriyorlar. Tüm bunları yaparken büyük bir sabırla yavaş yavaş ilerlemelerinin tek sebebi; güven telkin etmektir. Güven duyar mağdur tüm duvarlarını kaldırarak savunmasız kalıyor, ne yazık ki dolandırıcı da bunu kullanıyor.
Evlenme vaadiyle kandırma yolu ile dolandırıcılık suçu nedir?
Dolandırıcılık türlerini işlediğimiz ‘DEŞİFRE’ isimli röportaj serisinin bu bölümünde Avukat Merve Çevik ile ‘Evlenme vaadiyle dolandırıcılık’ türünü konuştuk. Verdiği bilgiler için kendisine teşşekkür ediyor, sevgilerimi gönderiyorum.
Dolandırıcılık suçunu tanımlayıp, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ndaki yeri hakkında bilgi verir misiniz?
Dolandırıcılık suçunu tanımlamak gerekirse, failin bir başkasına karşı hileli ve aldatıcı fiillerde bulunup bir zarar meydana getirerek kendisine veya bir başkasına yarar sağlaması ile oluşur. Kanundaki tanımı ise “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak” şeklindedir ve 157.maddede düzenlenmiştir.
Bu suç ile ilgili bilinmesi gereken en önemli nokta, iyi niyet kuralının ihlalini meydana getirmesidir. Zira mağduru aldatacak şekilde, onun malvarlıklarına ve mağdurun kendisine verilen bir zararı meydana getirir. Ve fail, kendisi veya bir başkası lehine haksız yarar sağlayarak şartları oluşturmuştur.
Evlenme vaadiyle dolandırıcılık Türkiye’de ne şekilde işlenmektedir?
Evlilik vaadiyle dolandırıcılık suçu işleyen kişiler, ilk aşamada evlilik siteleri veya arkadaşlık sitelerini kullanarak kişilerle iletişime geçerler. Facebook, Instagram v.b sosyal medya siteleri üzerinden de mağdurla tanışarak kendisini ideal bir eş olarak tanıtmaktadır.
Fail, uzun süren bir sohbetin ardından mağdurun güvenini kazanarak sonrasında yüzyüze görüşmeye gelmektedir. Samimiyet sayesinde mağdurun mal varlığı konusunda bilgi edinmektedir.
Mağdurdan, onunla evlenmek istediğine inandırdıktan sonra, para alma aşamasına geçer. Ardından da mağdurdan alabileceği ne kadar para varsa parça parça ister ya da onun için banka yoluyla kredi çekmesini talep eder. Sonrasında iletişimini ya adım adım ya da tümden keser.
Belirtmek istediğim ayrıca önemli bir nokta var ki; o da evlenme vaadiyle dolandırıcılık yapan kişilerin genelde evli çıktığına ve hatta bazı faillerin, eşlerinin bilgisi dahilinde bu suçu işlediğine de rastlanabilmektedir.
Dolandırıcılık suçunun çeşitleri nelerdir?
Basit ve nitelikli dolandırıcılık olarak iki çeşittir. Basit dolandırıcılık suçu, kanunun 157.maddesinde; nitelikli hali ise 158.maddesinde ve daha az cezayı gerektiren hali de 159.maddede düzenlenmiştir.
Basit dolandırıcılık suçunu ele aldığımızda, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis veya beş bin güne kadar adli para cezası hükmedilmiştir. Nitelikli dolandırıcılık suçunda ise, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis veya beş bin güne kadar adli para cezasına kadar arttırılmaktadır.
Dolandırıcılık suçunun unsurları nelerdir?
- Fiil olmalı.
- Fail, fiili ile hileli davranışta bulunmalıdır.
- Hileli davranış, aldatıcı nitelikte olmalıdır.
- Mağdur, bu hileli davranış ile aldatılmış olmalıdır.
- Mağdurun malvarlığında zarar doğmalıdır ve buna karşılık olarak fail veya bir başka kişi yönünden menfaat elde edilmelidir.
- Hukuka aykırılık meydana gelmiş olmalıdır.
- Kusurluluk olmalıdır.
Dolandırıcılık suçunun nitelikli halini oluşturan unsurlar nelerdir?
5237 sayılı Türk ceza Kanunu’nun 158. maddesinde dolandırıcılık suçu nitelikli halini oluşturan unsurlar;
- Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi,
- Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak,
- Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına yönelik olarak,
- Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması,
- Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak,
- Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
- Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması,
- Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak,
- Sigorta bedelini almak,
- Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle işlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Dolandırıcılık suçuna günlük hayatta rastlamamızın en önemli nedeni nedir?
Dolandırıcılık suçunun en belirgin özelliği; failin ikna kabiliyeti ile mağdurların tecrübesizliğini, dikkatsizliğini ve kolay yoldan para kazanma hırsını kullanarak gelir elde etmesidir.
Evlenme vaadiyle dolandırıcılık suçunu tanımlayıp açıklar mısınız?
Bu suç tipinin işleniş şekli çok fazla olmakla birlikte, genellikle internet üzerinden işlenmektedir. Örnekleri arasında arkadaşlık siteleri ve evlilik siteleri en bilinenleridir.
Hem kadınları hem de erkekleri hedef alan nitelikli dolandırıcılık suçudur.
Kadınların yanı sıra erkeklere karşı da işlenen bir suç tipi olmasının en belirgin örneği, özellikle başka ülkelerdeki dolandırıcıların hedeflerinde yer almaları.
Kadın dolandırıcılar, genellikle kendilerini farklı tanıtıp, erkekleri de hem duygusal hem de maddi açıdan mağdur edebiliyorlar.
Evlenme vaadiyle dolandırıcılık suçunda hile ve aldatma unsurları nelerdir?
Kişilerin evlenme vaadiyle dolandırıcılığın mağdurları olmalarında üç temel unsur etkili olmaktadır:
- Mağdurların duygusal boşluk yaşaması,
- Dolandırıcılarının yavaş ve planlı bir şekilde ilerlemesi,
- Dolandırıcıların sahte kimlik veya pasaport bilgisi, isim, fotoğraf ve video kullanması.
Evlenme yoluyla dolandırıcılık suçunun yöntemleri nelerdir? Kısaca bilgi verir misiniz?
İlk yöntem, yabancı ülke kodlu bir numaradan cevapsız çağrı bıraktıkları kişilerin kendilerine geri dönüş yapmasıyla, öncelikle iletişim kurulmakta ardından iletişim zemininin sağlamlaştırılmasıyla duygusal bağ oluşturularak dolandırma aşamasına geçilmektedir.
Diğer bir yöntem ise sosyal medya ve evlilik siteleri üzerinden kişilere ulaşarak onlara sahte bir kimlik ile kendilerini tanıtırlar.
Peki, bu dolandırıcılık tipi yurt dışında ne şekilde meydana gelmektedir?
Yurtdışında çok yaygın olduğunu öncelikle belirtmemiz gerekmektedir. Belli bir sıra ve kurala göre hareket edilmektedir. Öncelikle yurtdışından arayan dolandırıcılar, senaryo haline getirdikleri aslı olmayan hikayelerle kişileri kandırma yoluna gitmektedirler. Bu hikayelerin şiddeti kimi zaman arttırılarak, mağduru daha çok etkileme amacı güdülmektedir.
Bulgaristan ve birçok ülke üzerinden bu durum sıklıkla ve profesyonel olarak işlenmektedir. Kişinin duygusal ruh hali kullanılarak, ciddi büyüklükte maddi menfaat sağlama amacı ortadadır.
Bulgaristan üzerinden işlenen evlenme vaadiyle dolandırıcılık suçları özellikle yaygındır. Öncelikle ilk adım olarak, farklı bir kimlik belirlenerek mağdura yaklaşılmaktadır.
Gerçek kimliğini arka planda bırakıp farklı bir fotoğraf veya video göndererek mağdurun inanmasını sağlamaktadır.
Bu tür evlilik temalı dolandırıcılık suçlarında, işleyen kişiler para tahsilatlarını genelde banka hesabı vermeksizin ödeme sistemleri ile yapmaktadır. Klasikleşmiş yalan ve hileler kullanılarak mağdurlardan para tahsil edilmektedir.
Bu tür dolandırıcılar kurdukları senaryo gereği daha çok sayıda değişik bahaneler üreterek mağdurdan parça parça veya bir seferde bile para alırlar. Sonrasında en başından kurmuş oldukları iletişim ağını yavaş yavaş keserek mağdurun kendilerini bulamayacak duruma gelmesini sağlamaktadırlar.
Evlenme vaadiyle kandırma yolu ile dolandırıcılık konusunda Yargıtay’ın görüşleri ne şekildedir?
Evlenme vaadiyle dolandırıcılık uygulamada sıkça karşımıza çıktığı için Yargıtay’ın da bu konuda birçok kararı bulunmaktadır.
İlk olarak, Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin 2017/36996 E., 2018/8394 K. Sayılı kararında “Sanığın, 2008 yılı yaz aylarında Seyitgazi ilçesindeki bir düğünde katılan ile tanıştığı, katılanın evlenmek istediğini bildirmesi üzerine sanığın, katılana evlenmek için memleketinden bir bayan bulabileceğini söylediği ve 2008 yılı Kasım ayı sonlarında bir bayan bulduğunu bildirerek haklarındaki soruşturma tefrik edilip açık kimlik bilgileri tespit edilemeyen ve kendilerini … olarak tanıtan şahıslarla birlikte katılanın evine gittiği, katılanın isimli kadınla evlenme karşılığı başlık parası olarak 8.000 TL’yi sanığa ve yanındakilere verdiği, ayrıca takı olarak 1 çift altın küpe, 3 adet altın bilezik, 1 adet nişan yüzüğü taktığı, daha sonra sanığın ve yanındakilerin gelin kıza elbise alacaklarını bahane ederek evden ayrıldıkları ve bir daha geri dönmedikleri anlaşılmakla; eylemin dolandırıcılık suçunu oluşturduğunu takdir eden mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik görülmemiş; 5237 sayılı TCK’nın 53. maddesi uyarınca sanığın belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasına karar verilmemiş ise de, bu hususun kasten işlenen suçtan dolayı hapis cezasının kanuni sonucu olması nedeniyle infaz aşamasında gözetilmesi mümkün görüldüğünden bozma nedeni yapılmamıştır.
Bozmaya uyularak yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre; sanığın atılı suçu işlemediğine ilişkin temyiz itirazlarının reddiyle, hükmün ONANMASINA “şeklinde karar vererek bu faillerin cezalandırılması gerektiğini belirtmiştir.
Ancak yine Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin 2013/25333 E. , 2016/1652 K.sayılı kararında “Sanıklardan …..‘in, katılana evlenmesi için sanık … ile tanıştırdığı, katılanda evleneceği vaadi ile sanık …’a 4 büyük altın, 1 adet yarım altın, 1 yüzük, 1 küpe ve 50.000 TL para verdikten sonra sanıkların kaçtığı iddia edilen olayda sanık …’un katılana evlenme vaadinde bulunmadığını, katılan ile bir süre birlikte yaşadıklarını bu süre içinde kendisine hediyeler verdiğini, sanık …’in ise sanık … ile katılanı kendisinin tanıştırmadığını, sanık … ile katılan ile birlikte yaşadıkları sırada tanıştığına dair savunmaları dışında katılanın soyut iddialarından başka delil elde edilemediği anlaşıldığından beraatlerine ilişkin mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik görülmediğinden, yapılan yargılama sonunda, yüklenen suçu işlediklerine dair delil elde edilemediği gerekçe gösterilerek mahkemece kabul ve takdir kılınmış olduğundan, katılanın beraat hükümlerinin kanuna aykırı olduğuna ilişkin temyiz itirazlarının reddiyle, beraate ilişkin hükümlerin ONANMASINA,” şeklinde karar verilmiştir.
Etkin pişmanlık ne demektir?
Etkin pişmanlık failin işlediği bir suç nedeniyle pişman olması, suçun etkilerini ortadan kaldırmaya çalışması, örneğin oluşan zararı gidererek mağduriyeti azaltması olarak tarif edilebilir.
Dolandırıcılık suçunda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkün müdür?
Dolandırıcılık suçu da etkin pişmanlık nedeniyle ceza indirimi yapılabilecek bir malvarlığı suçudur.Failin dava açılmadan önce, yani soruşturma aşamasında mağdurun zararını gidermesi halinde faile verilecek cezanın 2/3’ü kadarı indirilebilir.
Zararın dava açıldıktan sonra, yani kovuşturma aşamasında hüküm verilmeden önce karşılanması halinde faile verilecek cezanın 1/2’si indirilebilir.Dolandırıcılık suçu nedeniyle oluşan zarar, suçun konusu olan şeyin aynen mağdura geri verilmesi veya bedelinin ödenmesi suretiyle giderilebilir.
Dolandırıcılık suçu nedeniyle etkin pişmanlık hükümleri gereği ceza indiriminden suça yardım eden veya azmettiren de yararlanabilir.
Dolandırıcılık suçunda, zaman aşımı süresi ne kadardır? Görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
Suçun en basit halinde ise dava zamanaşımı süresi 8 yıl olduğundan en geç 8 yıl içinde şikayet hakkının kullanılarak olayın savcılığa bildirilmesi gerekir. Nitelikli hali ise 15 yıldır. 5235 Sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 11. maddesine göre kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Sulh Ceza Hâkimliği ve Ağır Ceza Mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere Asliye Ceza Mahkemelerince bakılır. 12. maddede ise nitelikli dolandırıcılık suçu ağır ceza mahkemelerinin görevi kapsamında sayılmıştır.
Bu sebepledir ki; dolandırıcılık suçunun TCK 157. maddesindeki basit halinin işlenmesi halinde Asliye Ceza Mahkemeleri, TCK 158. maddesindeki nitelikli halinin işlenmesi halinde Ağır Ceza Mahkemeleri görevli olacaktır.
Dolandırıcılık suçunda uzlaştırma hükümlerinin uygulanması mümkün müdür?
Uzlaştırma sanık ve mağdurun belli şartların bulunması halinde uzlaştırmacı tarafından bir araya getirilerek sulh yoluna gidilmesinin sağlanmasıdır. Dolandırıcılık suçunda yalnızca uzlaştırma yolu mevcuttur. Bu yol da ancak basit dolandırıcılık suçunda geçerli bir yoldur. Nitelikli halinde ise, uygulama alanı bulmamaktadır. Bu nedenle basit dolandırıcılık suçu, taraflar arasında uzlaştırma prosedürünün uygulanmasını gerektiren suçlardandır.
Basit dolandırıcılık suçu mağduru kişiler şikâyetçi olduktan sonra uzlaştırma süreci başlayacaktır. Eğer uzlaşma sağlanamadıysa soruşturmaya devam edilir ve savcılık tarafından iddianame hazırlanması ile yargılama sürecine geçilir. Ayrıca mağdurların suç nedeniyle uğramış olduğu maddi ve manevi zararlarını tazmin için hukuk mahkemelerinde tazminat davası açarak failden talep hakları mevcuttur.
Bu suçun mağduru olmamak için nelere dikkat edilmelidir?
Kişisel bilgi verilerinin kimseyle paylaşılmaması gerekmektedir. Değişik telefon numaralarından aramalar sonucu kendini farklı tanıtan kişilere itibar edilmemelidir. Sosyal medya üzerinden tanışılan kişilere güvenilmemeli ve varlıklarına itibar edilmemelidir.
Yabancı kişilerden gelen e-posta, mesaj yahut aramalara cevap verilmemeli ve herhangi bir duygusal bağ kurulmamalıdır. Karşımızdaki insanın tanımadığımız ve öncesinde yüz yüze gelmediğimiz bir kişi olduğunun bilinci her an var olmalı ki; daha dikkatli olunsun.
Mağdurlar dolandırıcılık suçuna maruz kaldıklarında ne yapmalıdırlar?
Dolandırıcılık suçunda aldatmaya yönelik davranışlar söz konusu olduğundan, delillerin toplanmış olması şarttır. Suça konu olayla ilgili her türlü yazılı belge, fotoğraf, video, tanık ve buna benzer deliller ispat açısından önemlidir.
Mağdurlar bu suça maruz kaldıklarında öncellikle en yakınında bulunan bir karakola veya Cumhuriyet Savcılığına giderek ilgililer hakkında şikâyetçi olarak başvuruda bulunup, Cumhuriyet Savcılığı vasıtasıyla şüpheli failler hakkında soruşturma açılmasını ve sonrasında kamu davası açılmasını sağlayabilirler.
Biyografi: Av. Merve Çevik
1986 yılında Uşak’ta dünyaya geldi. İlköğretim ve lise eğitimini Bursa’da tamamladı. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2013 yılında mezun oldu. Aynı yıl Bursa Barosu’nda başladığı staj eğitimini tamamlayarak 2014 yılında avukatlık ruhsatnamesini aldı.
2018 yılından bu yana kendi hukuk bürosunda serbest olarak çalışmalarını sürdürmektedir. İyi derecede İngilizce bilmektedir. “Sen ve Ben” isimli online dergide makaleler yazmıştır. Bursa Barosu- 3521
