Binlerce yıllık geçmişe sahip olan Türk mutfağı, gerek lezzeti gerekse besleyiciliği ile ön plana çıkan çok sayıda tarif ile dolu. Bu tariflerin bazıları ise ilk başta şaşırtıcı isimleri ile dikkatleri çekiyor.
Anadolu’nun farklı yörelerine ait ilginç Türk yemekleri için siz de listemizi inceleyebilir, bildiğiniz tariflere yenilerini ekleyerek mutfak kültürünüzü geliştirme fırsatı bulabilirsiniz.
Ek olarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde hazırlanan Asırlık Tariflerle Türk Mutfağı adlı kitabın da köklü tarihinde yüzlerce sağlıklı, atıksız ve besleyici tarife ev sahipliği yapan Türk mutfağı kültürünü tanımanın en güzel yollarından biri olduğunu belirtmek gerekiyor.
Coğrafi işaretli ürünlerden sokak lezzetlerine, sağlıklı beslenme ipuçlarından atıksız bir şekilde yemek yapmanın inceliklerine kadar birçok detay içeren söz konusu Türk mutfağı kitabı, mutfak kültürümüzü dünyaya tanıtmak için de harika bir fırsat olarak görülüyor. Türk mutfağı tarihine kısa bir bakış attıktan sonra dilerseniz artık ilginç Türk yemeklerini inceleyelim.
Birbirinden ilginç 20 Türk yemeği
İşte Türk mutfağının en ilginç isimli 20 yemeği ve yörelerine dair dikkat çekici bilgiler…
1. Analı Kızlı
Adana yöresine ait bir başlangıç yemeği olan analı kızlı çorbasının ana malzemeleri; ince bulgur, nohut, irmik, kıyma ve kuşbaşı et olarak sıralanabilir. Her ne kadar ilginç bir isme sahip olsa da içi kıymalı harç ile dolu olan büyük köftelerin anne ve daha küçük boyutlu köfteler ile nohutların da kızları olarak tabir edildiği düşünüldüğünde yemek isminin belli bir mantığı olduğu sonucuna varılabilir.
2. Arabaşı
Başta Yozgat, Konya, Nevşehir olmak üzere İç Anadolu şehirlerinde oldukça meşhur bir tarif olan arabaşı, tavuk etli bir çorba ve bu çorbanın yanında tüketmek için özel olarak hazırlanan hamurdan meydana gelmektedir.
Özellikle kar yağdıktan sonra tüketilmesi tercih edilen arabaşı yemeği; akşam yemeği olarak değil, akşam yemeğinden birkaç saat sonra ara öğün olarak yenilmektedir. Adının da bu nedenle “ara aşı” ifadesinden geldiği, ancak zaman içinde “arabaşı”na dönüştüğü düşünülmektedir
3. Babagannuş
Hatay yöresinin sevilen tatlarından biri olan babagannuş da ilginç Türk yemekleri listemizde mutlaka yer alması gerektiğini düşündüğümüz yemeklerden. Esasında bir meze olarak değerlendirilen babagannuşun temel malzemesi ise közlenmiş patlıcan, biber, domates ve maydanozdur.
Soğuk olarak tüketilen babagannuşun bir çeşit salata olduğunu da söylemek mümkün. Hatay’ın Arapça konuşulan bölgelerinde ebugannuş olarak da anılan bu mezenin adının ise Arap dilinden geldiği biliniyor.
4. Batırık
Karaman ve Mersin dolaylarında karşımıza çıkan batırık; bulgurlu, domatesli ve salatalıklı reçetesinden dolayı kısırı andırsa da daha çok sulu bir salata olarak tanımlanabilir. Özellikle yaz aylarında serinletici bir alternatif olan batırığa tahin ilave edildiğine de rastlanabilir.
5. Bici Bici
İsmi oldukça ilginç bir tatlı türü olan bici bici, Çukurova dolaylarında sevilen bir lezzet olarak karşımıza çıkıyor. Son yıllarda namı ülke geneline yayılmış olan bici bici, kökeni Osmanlı dönemine dayanan, ancak adını Cumhuriyet döneminde alan bir tatlı.
Bici bici adı verilmeden önce karsambaç adı ile anılan tatlının temel malzemeleri ise rendelenmiş buz, pişmiş nişasta, pudra şekeri ve şerbet şeklinde sıralanabilir.
6. Cicipapa
Trakya bölgesine özgü cicipapa da ilginç Türk yemekleri listemizde yer verdiğimiz bir diğer tarif. Çocuklara yumurtayı sevdirmek amacıyla özellikle kahvaltı sofralarında kendine yer bulan cicipapa isminin “cici papara” tabirinin zamanla kaynaşarak bugünkü haline dönüştüğü rivayet edilmektedir.
Üstüne reçel veya bal dökülerek servis edilen yumurtalı kızarmış ekmek olan cicipapa, geleneksel haliyle bayat köy ekmeğinden yapılmaktadır. Ancak zamanın şartlarına göre modernize edilen tarif günümüzde tost ekmekleri ile de yapılabilmektedir.
7. İncir Uyutması
“İncir nasıl uyutulabilir?” diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Kuru incirlerin sütü mayalaması esasına dayanan incir uyutması, ülkemizin birçok yöresinde bilinen bir Yozgat lezzeti. “Uyutma” olarak anılmasının nedeni ise tarifi uygularken sütün incirle mayalanması sürecinde üzerinin bir çarşaf veya battaniye ile örtülmesidir. Yani aslında bu tarifin ismi de aslında bir mantığa dayandırılmıştır.
8. Kadınbudu
Türk mutfağının en leziz tariflerinden biri olan kadınbudu köfte, ismiyle olduğu kadar evde artan pilavların değerlendirilmesi fikri ile ortaya çıkan bir yemek oluşu ile de ilgi çekiyor. Bu yönüyle kadınbudu, Emine Erdoğan’ın himayesinde hazırlanan Asırlık Tariflerle Türk Mutfağı kitabında yer alan diğer atıksız şekilde hazırlanan geleneksel yemeklerle benzerlik gösteriyor.
İsminin kökeni pek bilinmese de köftenin kadın baldırına benzetilmesi ihtimali üzerinde durulan bu leziz mi leziz köfteler, diğer köfte tariflerine kıyasla daha yumuşak dokusu ile her yöremizde beğeni topluyor.
9. Karaçuval Helvası
Tahmin edeceğiniz üzere leblebinin başkenti Çorum’da leblebi kullanarak yapılan tariflerin sınırı yok. Bir Çorum lezzeti olan karaçuval helvası da pekmez ve leblebi unu ile yapılan bir tür un helvası olarak açıklanabilir. Lezzeti kadar kokusuyla da mest eden karaçuval helvasının yapımı da pratikliğiyle dikkat çekiyor.
10. Kedi Batmaz
Ülkemizin önde gelen aşçılarının yetiştiği kentlerimizden Bolu yöresine ait kedi batmaz, ilginç ismi ile ilgi çekiyor olsa da maalesef unutulmaya yüz tutmuş bir tarif olarak karşımıza çıkıyor. Ana malzemeleri mısır unu ve buğday unu olan kedi batmaz, hem bir tatlı hem de bir yemek olarak iki ayrı çeşide sahip.
Tatlı versiyonunda ceviz ve pekmez kullanılan, yemek versiyonunda ise tavuk ciğerinin başrolü oynadığı kedi batmazın ismi ise enteresan bir hikayeye dayanıyor. Rivayete göre gelininin açığını yakalamaya çalışan bir kayınvalide, gelinin yaptığı yemeği bozmak için bir kediyi yemeğin üzerine koymaya çalışıyor; ancak kedi ayaklarını topluyor ve yemeğe batmıyor. Bunun üzerine yöresel bir lezzet halini alan tarifin adı da “kedi batmaz” olarak kalıyor.
11. Keledoş
Van yöresinde çok sevilen bir lezzet olan keledoş, ilginç Türk yemekleri listemizin olmazsa olmaz tariflerden. Çökelekten pancar otuna, nohuttan yeşil mercimeğe, yöresel otlardan kavurma etine kadar çeşitli malzemeler kullanılarak yapılan bu yemeğin yapımı da oldukça zahmetli.
Bu nedenle özel gün yemeği olarak karşımıza çıkan keledoşun ismi ise Van yöresinde dağların en yüksek noktalarında yetişen ak pancar otu, nam-ı diğer keledoş otundan geliyor. Asılarak kurutulan bu ot haşlanıp doğrandıktan sonra lezzet katmak üzere keledoş yemeğinde kullanılıyor.
12. Kısır
Türkiye’nin hemen her noktasında bilinen, sevilen ve sıklıkla tüketilen kısırı birçok kişi olduğu gibi kanıksamış ve adının neden “kısır” olduğu üzerine düşünmemiş olabilir. Fakat siz de takdir edersiniz ki bir yemeğe “kısır” demek, aslında oldukça ilginç bir yaklaşım.
Genellikle çayla birlikte tüketilen bir tür salata veya meze olarak adlandırabileceğimiz kısırın çok eski dönemlerde Anadolu’nun bir köyünde yaşayan ve hiç çocuğu olmayan bir kadının bulduğu bir tarif olduğu için bu ismi aldığına dair rivayetler olsa da gerçek bilinmiyor.
13. Köpoğlu
Akdeniz Bölgesi’ne özgü bir meze olan köpoğlunun ana malzemeleri, patlıcan ve yoğurt. İsminin çağrıştırdığı kavrama karşın son derece leziz bir tarif olan köpoğluna neden böyle bir isim verildiği ise ne yazık ki bilinmiyor. Yine de bu lezzetin ismine aldanıp önyargıya kapılmadan mutlaka herkesin tatması gereken soğuk bir meze olduğunu da belirtmiş olalım.
14. Kulak Çorbası
İlginç Türk yemekleri listemizin ilk maddesindeki analı kızlı çorbası gibi yine ismini yemeğin formundan alan bir diğer tarif ise kulak çorbası. Çağrıştırdığı görüntü pek hoş olmasa da içeriğinde yüzük makarna veya mantı bulunduğu ve bu malzemelerin de kulak gibi bükülmüş şekilde görünmesinden dolayı kulak çorbası olarak anılan tarifin besleyici yönü oldukça fazladır. Antalya yöresine ait kulak çorbası, et veya tavuk suyu ile pişirilir ve soğan, patates, sarımsak gibi Türk mutfağının başlıca sebzelerini de içerir.
15. Kuskus
Bulgur pilavı ve makarna ile benzerlik gösteren kuskus, ülkemizde genellikle ana yemeğin yanında tüketiliyor. Türk mutfağının hem ismi hem de görüntüsüyle şaşırtan lezzetlerinden biri olan kuskus, içerisine et, tavuk, bakliyat gibi malzemeler konularak zenginleştirilebiliyor. Arapça kökenli ismi, “kırpık hamurdan yapılan yemek” gibi bir karşılığa sahip olan kuskus, Türk mutfağının yanı sıra Orta Doğu mutfaklarının da önde gelen yemeklerdendir.
16. Sakala Çarpan
Afyon yöresine özgü sakala çarpan çorbası, ilginç ismiyle dikkat çeken bir diğer tarif. Anadolu’nun farklı noktalarında çeşitli isimlerle anılan tarifin temel malzemeleri ise yeşil mercimek ve erişte. İsminin çıkış noktasının ise çorbayı kaşıkla değil, kaseden içmeye çalışan bir dedenin sakalına takılan çorba malzemeleri olduğu düşünülüyor.
17. Şiveydiz
Gaziantep yemeklerinden biri olan şiveydiz, taze sarımsak ve kuzu eti kullanılarak yapılıyor. Daha çok taze sarımsağın çıkmaya başladığı bahar mevsiminde rastlanan, taze sarımsak olmadığı zamanlarda ise pırasa ile yapılan yemeğin ismi ile ilgili farklı kaynaklarda farklı bilgiler bulunuyor.
Örneğin araştırmacı yazar Cemil Cahit Güzelbey’e göre şiveydiz ismi, Gaziantep’teki Şiveydin Köyü veya Oğuz Destanı’nda adı geçen “şivey” kabilesinden geliyor. Bir başka görüş ise yemek adının Arapça “Şavi bil ist (doğrudan ateşe maruz kalan et yemeği)” ifadesinin zamanla “şiveydiz”e dönüştüğü yönünde.
18. Tırşik Çorbası
Kahramanmaraş dolaylarında sevilen bir çorba olan tırşik çorbası, enteresan bir fonetiğe sahip olmakla birlikte bölgede tırşik otu olarak anılan yılan pancarı veya yaban pancarı adlı ottan yapıldığı için bu ismi almaktadır. Zehirli yapısından dolayı son derece tehlikeli bir bitki olan tırşik otu ile yapılan çorbanın zarar vermemesi için geleneksel usullere uygun şekilde yapılması önemlidir.
19. Yengen
İsmi ile kafalarda soru işareti yaratan bir diğer ilginç yemeğimiz ise yengen. İçerisine sucuk, salam, sosis, domates, eritilmiş kaşar peyniri, ketçap ve mayonez eklenerek hazırlanan ve bir tost türü olan yengen, genellikle denize kıyısı olan yörelerde revaçta olan bir tariftir. Oldukça düşündürücü isminin tam olarak nereden geldiği bilinmeyen bu tost çeşidi, günümüzde oldukça popüler bir sokak lezzetidir.
20. Yumurta Öccesi
Güneydoğu mutfağına ait bir tür mücver yemeği olan yumurta öccesi, bölgede öcce veya ökçe olarak da anılıyor. Temel malzemeleri yumurta, un, soğan ve sarımsak olan öccenin yapılışı ise ince ince kıyılan malzemelerin yumurta ve baharatlarla karıştırılıp özel öcce tavasında kızartılması esasına dayanıyor.
