Covid-19, spor dünyasına sert darbeler vuruyor olsa da futbol yatırımcıları Avrupa kulüplerinin hisselerini satın almayı sürdürüyor. Football Benchmark, hafta başında yayınladığı raporda 2020 yılında yapılan yatırımlar ile ilgili ayrıntılı bilgileri paylaştı.
Pandemi futbol yatırımcılarının cesaretini kıramadı
Futbolun finansal boyutuna ilişkin çalışmalarıyla göze çarpan Football Benchmark hafta başında yayınladığı ‘Pandemic not discouraging football club investors’ raporuyla 2020 yılında avrupa futbol pazarında gerçekleşen yatırımlar ile ilgili ayrıntılı bilgiler verdi. Aşağıda raporun özetini okuduktan sonra Türk futbolu açısından beraberce yorumlayalım.
Avrupa’nın beş büyük ligi potansiyel yatırımcılar için en çekici pazar olarak görülmekte.
Avrupa futbol pazarının operasyonel gelirleri, 2010’da 13 milyar avroyken 2018 yılında 21 milyar avroya ulaşarak sekiz yılda %65 oranına yakın bir büyüme kaydetti. Koronavirüs salgınının futbol ekosistemi üzerindeki genel etkisi yıkıcı olsa da, işlem piyasası geçen yıla kıyasla neredeyse yarı yarıya canlı kalmayı başardı; 2020 yılında yirmiye yakın büyük anlaşma sonuçlandı. Genel olarak bakıldığında yatırımcıların en üst kümelerde orta sıralarda oynayan veya alt kümelerde şampiyonluk için çabalayan kulüplere yöneldikleri görülüyor.
Aşağıdaki çizelgede mor renk çoğunluk hisseleri satın alınan kulüpleri, mavi renk azınlık hisseleri satın alınan kulüpleri ifade etmektedir.
Covid-19 salgını futbolun normale döneceği beklentisiyle pazarlık arayan yatırımcılar için cesaret verici olabilecek bazı özel durumlar yarattı.
KPMG Küresel Spor Başkanı Andrea Sartori söz konusu durumu “Salgın sırasında futbol kulüplerinin maliyetleri gelirlerine oranla artış gösterdi… Sonuç olarak, birçok kulüp piyasa değerlerinde önemli bir düşüş yaşadı ve bu onları potansiyel bir yatırım hedefi haline getirdi. Daha düşük bir fiyata kulüp satın alma fırsatının yanı sıra, yatırımcılar önümüzdeki transfer dönemlerinde indirimli olarak oyuncu alma şansına sahip olabilir, çünkü bazı kulüpler finansmanı desteklemek için oyuncularını satmak zorunda kalabilir” şeklinde açıklıyor.
Football Benchmark’ın raporuna göre, pandemi ve kötüleşen uluslararası ilişkiler nedeniyle Çinli yatırımcıların sistematik olarak geri çekilmesinin ardından ABD’li yatırım firmalarının hızlı hareket ederek avrupa futbol pazarındaki etkisini arttırması beklenmekte. Aslında, amerikalı yatırımcılar, avrupa futbolunda şimdiden büyük adımlar atmış durumdalar. İngiltere, İtalya ve Fransa’nın en üst liginde oynayan 60 takımın yaklaşık beşte birinde büyük pay ABD’li şirketlere ait. 2020 yılında Roma, Parma, Venezia ve Toulouse’nin kontrol hisselerini satın alarak canlı kalmayı sürdürdüler.
Aşağıdaki çizge İngiliz futbolundaki başlıca Amerikalı kuruluşları göstermektedir. Kuruluşların adlarının yanında görülen işaretler İngiliz futboluna ek olarak NBA, NFL, NHL, MLB ve MLS’den sahip oldukları hisseleri ifade etmektedir.
Amerikalı yatırımcıların avrupa futboluna yönelmelerinin en önemli nedeni, pandemi nedeniyle yaşanan değer düşürümünü dikkate almadan bile, avrupa futbolunun büyük amerikan sporlarından daha iyi koşullar sunduğu gerçeğidir. Artan sürdürülebilirlik ve finansal fair-play düzenlemesinin yanında City Football Group örneğinde olduğu gibi grup izleminin başarısı daha fazla ABD yatırımcısını isteklendiriyor.
Beş büyük ligin televizyon hakları pandemiden etkilendi.
Bu yıl İngiltere’deki televizyon hakları geliri yükselme kaydedemezken Bundesliga yerel TV haklarını önceki anlaşmaya göre yüzde 5 daha düşük bir fiyata sattı. Fransız Ligue 1’in yayın ortağı Mediapro, Ekim ayında 172 milyon avroluk ödemeyi atladı. İtalya, ligin genel yayın gelirlerini ve küresel olarak ortaya çıkışını artırma vizyonuyla Serie A’nın yayın ve ticari haklarını yönetecek yeni bir şirket kurmayı ve böylece diğer büyük avrupalı liglerle aradaki boşluğu doldurmayı planlıyor.
Aşağıdaki çizge avrupanın ilk beş liginin yayın haklarının son durumunu göstermektedir:
Türk futbolu yatırım gelişmelerini şimdilik uzaktan izlemekle yetinmeli.
90’lı yıllardan itibaren futbol dünyasının yaşadığı dönüşüm sonucunda, kar amacı gütmeyen toplumsal kurum yapısında olan futbol kulüpleri küresel çapta kar üreten markalara dönüştüler. Bugün avrupa futbolu kar arayan yatırımcılar için son derece çekici bir pazar durumunda. Öte yandan, gözlerimizi ülkemize çevirdiğimizde Avrupa’dakine göre bambaşka bir manzarayla karşı karşıya kalıyoruz.
Futbol tarihinin en zor günleri
Şu anda belki de futbol tarihimizin en zor günlerini yaşamaktayız. Türkiye ekonomisinde yaşanmakta olan sorunlar nedeniyle futbol kulüplerimizin gelirleri avro bazında ciddi darbeler alıyor. Dolayısıyla, ülke ekonomimiz kalkınma adımları atmaya başlamadan kulüplerimizin finansal açıdan kan kaybını durdurabilmesi oldukça zor.
Buna ek olarak, Türk futbolu mevzuat ve sistematik zayıflıkların yanında kulüplerin yönetim kurullarının başarısızlıkları nedeniyle ciddi bir borç batağıyla da boğuşmakta.
Yaşamakta olduğumuz sorunların çözümü doğrultusunda yasal, finansal ve teknik temelleri güçlendirecek çalışmaları tamamlayıp endüstriyel futbolun standartlarına ulaşmadan güvenilir yatırımcıların ilgisini çekmemiz mümkün değil. Dolayısıyla, bazı futbolseverler ve yorumcular tarafından çözüm olarak sunulan ‘kulüp hisselerin satışı’ konusunun şimdilik gündeme alınmamasını öneriyorum. Zira bugünkü koşullar altında, hisse satışının kulüpler için kurtuluş değil, sonsuza dek batış getireceğinden endişe duymaktayım.
Covid-19’dan korunma önlemlerine harfiyen uymanızı önemle rica ediyorum. Bu sıkıntıdan kurtulmamızın tek yolu, maske kullanmak ve mesafeye saygı göstermektir.
