Viyana merkezli Uluslararası Basın Enstitüsü’nün (IPI) yeni raporuna göre Google, Türkiye’de haber arayan okurların yüzde 90,6’sını iktidar medyasına yönlendiriyor.
IPI Türkiye Ulusal Komitesi Başkan Yardımcısı Emre Kızılkaya ve gazeteci Burak Ütücü’nün hazırladığı “Yeni Ana Akım Yükseliyor (Ve Desteğe İhtiyacı Var)” başlıklı raporda, Türkiye’de bağımsız yayıncıların ve iktidara yakın kuruluşların dijital medyadaki etkisi ayrıntılı olarak incelendi.
68 sayfalık rapor, Türkiye’den 16 bin 104 internet kullanıcısının yer aldığı bir panele, haber konulu aramalardan toplanan 84 bin 430 satırlık Google verisine, sosyal medya platformlarında kaydedilen milyonlarca etkileşime ve 28 medya kuruluşunda görevli gazetecilerle yapılan görüşmelere dayanıyor.
“Youtube’un algoritması da adil ve çoğulcu değil”
Türkiye’de bağımsız medyanın kapasitesine ve ihtiyaçlarına dair bugüne dek yapılmış en kapsamlı araştırmayı sunan raporun sonuçları özetle şöyle:
• “Google’ın algoritması, her gün milyonlarca okurun yaptığı en kritik aramalarda, sonuç sayfasının en üstünde çıkan ‘Başlıca Haberler’ adlı bölümde yüzde 90,6 oranında sadece üç yayıncıya yer veriyor. Bunlar; Hürriyet, Sabah ve Milliyet.
• Google’a ait YouTube’un öneri algoritması da, bağımsız medyanın haber videolarını izleyenleri iktidar medyasının kanallarına yönlendiriyor. Buna karşın iktidar medyasının izleyicileri YouTube tarafından bir ‘yankı odasında’ tutuluyor, onlara bağımsız medyanın videoları önerilmiyor.
• Google’ın öne çıkardığı, iktidar medyası tarafından üretilen haber görünümlü bazı içeriklerde dezenformasyon ve propagandanın sürdüğü saptandı.
• Google ayrıca aldatıcı içerikleri ve tık avcılığını da cezasız bırakmayı sürdürüyor. Bir medya yöneticisinin ifadesiyle Google, bu ihlalleri yapan büyük bir internet sitesi olduğunda bunu görmezden geliyor. Küçük yayıncılar ise daha önemsiz ihlallerde bile derhal cezalandırılıyor ve Google ile iletişim kuramıyorlar.”
“Bağımsız medya, yeni ana akım olma yolunda”
Rapora göre; okurların bağımsız medyaya çok daha fazla ilgi göstermesine rağmen Google algoritmaları bağımsız medyayı baskılayıp iktidar medyasına orantısız bir görünürlük ve dijital gelir avantajı sağlıyor. Raporda, Facebook’un ise “‘hilekârları ve trolleri’ öne çıkaran algoritmasıyla nitelikli gazeteciliği baskıladığı” belirtildi.
Dijital platformların Türkiye medyasında çoğulcu olmayan, olumsuz etkilerine karşın bağımsız gazeteciliğin de hızla büyüdüğü kaydedildi. Rapordaki bulgular şöyle:
• Parçalı yapısı nedeniyle bu kolayca görülemese bile bağımsız medyanın dijital erişimi, son dönemde iktidar medyasını yakaladı ve hatta yer yer geçmeye başladı.
• Bağımsız medya geçen yıl iktidar medyasına kıyasla sosyal medya platformlarında yüzde 16 daha fazla etkileşim aldı.
• Twitter’da bağımsız medya, iktidar medyasından daha geniş ve çeşitli kitlelere erişebildiği için şimdiden ‘ana akım’ kimliğine daha yakın bir manzara sergiliyor.
Hürriyet bir yılda 85 bin takipçi kaybetti
Raporda, “bağımsız medya kuruluşlarının Facebook sayfalarının geçen yıl yüzde 9,6 oranında büyüdüğü” kaydedilirken, “iktidar medyasının yüzde 0,6 küçüldüğü” belirtildi. Örneğin Hürriyet’in Facebook sayfası 1 yıldan kısa bir sürede 85 bin’i aşkın takipçi kaybetti.
Bağımsız haber markalarına erişmek için Google’da arama yapan okur sayısının da iktidar medyasının 3 katına kadar çıktığı aktarılan raporda bağımsız medya kuruluşlarının zayıf yönlerine de dikkat çekilerek nitelikli gazeteciliğin gelişimi için önerilerde bulunuldu. Buna göre bağımsız medya, gençlere ve kadınlara erişimde iktidar medyasının gerisinde.
Özellikle yenilikçi gazetecilik ürün ve teknolojilerinin geliştirilmesi için yeterli kaynaklardan yoksun olan bağımsız medyanın, dayanışma ve işbirliği içinde hareket etmesi gerektiği raporda vurgulandı. Böyle bir yaklaşımın, dijital platformlarla ve hükümetle ilişkilerinde bağımsız medyanın elini güçlendireceği ifade edildi.
Raporun tam metni ve tanıtım toplantısı
Rapor bugün TSİ 15.00’te, IPI Direktör Yardımcısı Scott Griffen’ın moderatörlüğündeki bir çevrimiçi basın toplantısında, Kızılkaya ile Ütücü tarafından Türkiye ve dünya kamuoyuna sunulacak.
Raporun tam metni için şu bağlantılar paylaşıldı:
https://freeturkeyjournalists.ipi.media/tr/ipi-turkiye-dijital-medya-raporu/
Ne olmuştu: Google, Türkiye’den sadece Demirören Medya’yı fonlamaya karar vermişti
Google, dijital medya sektöründeki projeleri fonlamak ve arama motoru optimizasyonlarını iyileştirmek amacıyla başlattığı kampanyada Demirören Medya Grubu’na Şubat 2020’de fon verme kararı almıştı.
Google Haber Girişimi (Google News Initiative/GNI), ilk defa yapılan Innovation Challenges programı kapsamında medya kuruluşlarının ‘haber sektörüne yenilik getirebilecek’ projelerini fonlamak amacıyla 2018 yılının kasım ayında bir kampanya başlattı.
Kampanyanın Ortadoğu-Türkiye-Afrika ayağı için başvurular ise haziran ayında başlamıştı. 35 ülkeden 527 proje başvurusu yapıldı. Elemeler sonucunda 13 ülkeden 21 projeye toplamda 1.93 milyon dolar fon desteği verilmesi kararlaştırıldı.
Bu kapsamda Türkiye’den Demirören Medya Grubu’nun proje başvurusuna 150 bin dolarlık fon verildi.
Projede geliştirilen sistem satılabilecek
Proje kapsamında Türkçe yazılan haberlerde belirli ifade ve kavramların etiketlenmesine ilişkin sorunların çözülmesi amaçlanıyor. Bununla birlikte okurun sitede ilgilendiği ve okuduğu haberlerden yola çıkıp haberde yer alan kişi ya da kurumla ilgili okura gerçek zamanlı geri bildirim yaparak ilgisini çekebilecek diğer haberleri önerecek bir sistem geliştirilecek.
Haber metinleri kategorize edilerek bir endeksleme sistemi oluşturulacak, bu sistem de hem sitenin okurlarına yapılan geri bildirimlerde hem de arama motoru optimizasyonu için kullanılacak. Amaç ise okuyucuyu sitede daha uzun süre tutarak reklam gelirlerini yükseltmek. Ayrıca bu hizmetin, elindeki verileri düzenlemek ve bir endeksleme sistemi kurmak isteyen diğer kuruluşlara da satılabileceği belirtildi.
Açıklamada, “Bu fonlar ortaklarımızın sürdürülebilir iş modelleri geliştirerek gelir kaynaklarını çeşitlendirmesine ve/veya hedef kitle etkileşimini artırmasına olanak sağlayacak” ifadesi kullanıldı.
GNI programının toplam bütçesi 1,93 milyon ABD doları. Fonlanmaya değer bulunan her projeye 150 bin dolara kadar destek veriliyor.
Hürriyet ve Milliyet başta olmak üzere Demirören Medya şirketlerinin gazetecilik yapmadığı, bunun yerine Google arama sonuçlarını manipule ederek kendisine dijital trafik ve reklam geliri sağladığı yönünde eleştiriler de var.
