Altı siyasi partinin genel başkanları ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ mutabakatının açıklanması ve imza töreni için bir araya geldi. Beş ana başlıktan oluşan mutabakat madde madde açıklandı. İşte detaylar…
(Video aşağıda) – Ankara’da düzenlenen tarihi buluşmaya CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti lideri Meral Akşener, DEVA Partisi lideri Ali Babacan, Gelecek Partisi lideri Ahmet Davutoğlu, Saadet Partisi lideri Temel Karamollaoğlu ve Demokrat Parti lideri Gültekin Uysal katıldı.
Öne çıkan başlıklar:
Beş ana başlıktan oluşan ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ mutabakatını, 6 siyasi partinin genel başkan yardımcıları açıkladı.
TBMM yetkileri ve seçim kanunu
• TBMM’nin temsil yeteneği artırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme işlevleri etkin kılanacaktır. Yeni bir içtüzük hazırlanarak katılımcılık artırılacak.
• Seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. En az yüzde 1 oy alan siyasi partiler, seçim yardımından faydalanabilecek.
• Yurt dışındaki 6 milyon vatandaşın Meclis’te temsilinin sağlanması için yurt dışı seçim çevresi oluşturulacak.
• Yasama sorumsuzluğunun kapsamı genişletilip, yasama dokunulmazlığının istisnalarını açıkça düzenleyerek belirsizliğe ve keyfiliğe son vereceğiz.
• Kanun yapım süreçlerini demokratikleştireceğiz. Torba kanun uygulamasına son vereceğiz. Bakanlar Kurulu’nun KHK çıkarma yetkisi düzenlenecek.
• Meclis’in denetim yetkisi güçlendirilecek. Meclis soruşturması için gereken yeter sayıları düşürülecek. Hükumete hesap sorulabilmesin önünü açacağız.
• Bütçe hakkının devredilmezliği ilkesi tesis edilecek.
Kuvvetler ayrılığı ilkesi ve millet iradesi esas alınacak
• Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 7 yıl olarak belirlenecek. Yalnızca bir dönem için seçilmesi kuralını getireceğiz. Cumhurbaşkanı tarafsız olacak, varsa partisi ile ilişiği kesilecek, görev süresi sona erince bir daha aktif siyasette olamayacaktır.
• Cumhurbaşkanı’nın Meclis’in yasama işlevini zayıflatan veto yetkisine son vereceğiz.
Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu’nun yapısı
• Başbakan, TBMM üyeleri arasından belirlenecektir.
• Başbakan’ın belirlenmesinde Cumhurbaşkanı, Meclis’te en çok milletvekiline sahip siyasi partiye hükumeti kurma görevi verilecektir. Hükumetin Anayasa’da öngörülen süre zarfında kurulamaması halinde bu görev milletvekili sayısıyla doğru orantılı olarak diğer siyasi partilere sırasıyla verilecektir.
• Bakanlar, TBMM üyeleri arasından Başbakan tarafından atanacaktır.
• Bakanlar Kurulu, Başbakan’ın başkanlığında toplanacaktır.
• Başbakan ve Bakanlar Kurulu, TBMM’ye karşı sorumlu tutulacaklardır.
• Hükumetin kurulmasında basit çoğunluk, düşürülmesinde ise TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğu esas alınacaktır.
Hükumetin istikrarı ve düşürülmesi
• Hükumete istikrar kazandırmak amacıyla gen soru ile yapıcı güvensizlik oyu birleştirilecektir. Hükumetin düşürülmesi, yeni hükumetin TBMM’nin üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilmesi şartına bağlı olacaktır. Böylece bir yandan hükumetin düşürülmesi zorlaştırılırken, diğer yandan olası hükumet krizlerinin yaşanması önlenmiş olacaktır. Yeni hükumetin kurulması güvence altına alınmadan, mevcut hükumet düşürülemeyecektir.
OHAL yönetimi
• Cumhurbaşkanı’nın veya Bakanlar Kurulu’nun tek başına olağanüstü hal (OHAL) ilan etme yetkisi olmayacaktır. OHAL ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu ile alınabilecek ve TBMM’nin onayına da tabi tutulacaktır.
• OHAL için öngörülen süreler kısaltılacaktır. OHAL rejiminin keyfi bir yönetime dönüşmesini önlemek amacıyla OHAL KHK’larına hukuk sistemimizde yer verilmeyecektir. Bu doğrultuda OHAL kanununda gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesi
• Öncelikle yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlayacağız. Yüksek yargı organlarına yürütmenin müdahalesini engelleyecek tedbirleri alacağız.
• Hakimlik teminatını güçlendirecek, hakimlere coğrafi teminat güvencesi sağlanacak. Hakimlerin Adalet Bakanlığı’na bağlı olduğuna dair anayasa hükmünü kaldıracağız.
• Mahkemelerde Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatları yönünden uyumlu kararlar alınması ve bu kararların derhal uygulanması yönünde kararlar alınması yönünden düzenleme yapacağız.
• Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu şeklinde iki farklı kurul oluşturacağız. Hakimlik ve Savcılık mesleklerini tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız.
• Anayasa Mahkemesi‘nin görev ve yetkilerinin genişletilerek etkili denetim için yeniden yapılandırılacak. AYM üyelerinin en az 4’te 3’ünün hukukçu olmasını zorunlu tutacağız.
• Yüksek yargı kurullarında üyelerin yarısının TBMM tarafından üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız. Üyelerin diğer yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar Birliği, Adli ve İdari Yargı, Birinci Sınıf Hakim ve Savcılar tarafından kendi mensupları arasından doğrudan seçilecektir. Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Hakimler Kurulu’nda yer alamayacak.
• Avukatlık mesleğinin bağımsız ve özgür bir şekilde icra edilebilmesi için gerekli tedbirleri alacağız. Yargının kurucu unsuru olan savunmayı anayasal güvenceye kavuşturacağız. Çoklu baro uygulamasına son vereceğiz.
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK) idari ve yargısal görevleri bakımından iki daireye ayrılacaktır. Yargısal görevi olan kurul, bir yüksek yargı organı olarak çalışacak; idari kurulun aldığı kararları itiraz halinde denetleyecektir.
• Sayıştay‘ı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyeceğiz. Sayıştay denetiminin kapsamını tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak şekilde genişleteceğiz.
Özgürlükler ve sivil toplum
• Özgür ve demokratik bir Türkiye’yi inşa etmeye kararlıyız.
• Temel hak ve özgürlükler; dil, din, mezheb, ırk, cinsiyet, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuşturulacak. İç hukukumuz uluslararası standartlarla uyumlu hale kılınacaktır. Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalar ortadan kaldırılacaktır.
• Düşünce ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü ile örgütlenme özgürlüklerinin üzerindeki baskıya son verilecek.
• İfade özgürlüğü, AYM ve AİHM’in içtihatları gereğince; şiddete teşvik, nefret söylemi ya da kişilik haklarına saldırı durumları dışında sınırlandırılmayacaktır.
• İnternet mevzuatını uluslararası standartlara uygun olarak ifade özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kişilik haklarını ihlal etmeyecek şekilde yeniden düzenleyeceğiz.
• Din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alan demokratik laik hukuk devletinin, çoğulcu toplum düzeninin temeli olduğunu düşünüyoruz. Herkesin inancına, kanaatine ve yaşam tarzına saygı duyulduğu; kişinin din, inanç ve yaşam tarzı fark etmeksizin herkesin kendi kimliğiyle eşit şekilde toplumsal, kamusal ve siyasi yaşama katıldığı bir sistemi inşa edeceğiz.
Kadın hakları
• Kadın erkek eşitliğini sağlamayı bir devlet politikası haline getireceğiz.
• Kadına karşı işlenen suçlarla ilgili TCK’da gerekli düzenlemeler derhal yapılacaktır. İndirim sebepleri yeniden düzenlenecek.
• Eğitim müfredatına ilköğretim birinci sınıftan itibaren İnsan Hakları ve Kadın Erkek Eşitliği dersleri konulacaktır.
Basın özgürlüğü
• Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına gerekçe yapılan mevzuat, AYM ve AİHM içtihatları kapsamında yeniden düzenlenecek.
• TRT ve Anadolu Ajansı‘nı bağımsızlık ve tarafsızlık esaslarına göre yeniden yapılandıracağız.
• Keyfi akreditasyona son vereceğiz. Basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluşlarına belirleyici bir rol vereceğiz.
• Medya sahipliği ve finansmanını şeffaf hale getirecek, medyada kartelleşmeyi önleyeceğiz.
• RTÜK‘ün görevini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal düzenlemeler yapacağız.
• Basın İlan Kurumu‘nun yapısı yeniden düzenlenecek.
Kamu yönetimi ve siyasi etik
• Kamu yönetiminde eşitlik, tarafsızlık, liyakat, şeffaflık ve hukuka uygunluk ilkelerini hakim kılacağız. Tüm kamu kurumlarının fonksiyon ve etkinliklerini gözden geçirerek ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden yapacağız. Bu bağlamda paralel bütün kurul ve kurumların faaliyetlerine son vereceğiz.
• Kamu yönetiminde kadın yöneticilerin sayısını artıracağız.
• Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı sınav sonuçlarını esas alacağız. Gerektiğinde sözlü mülakat soruları kurayla belirlenecek ve kayda alınacaktır.
• Kamu alımları ve ihalelerde rekabeti ortadan kaldıran, yolsuzluğun kapısını açık tutan istisna ve muafiyet hükümlerini kaldıracağız.
• Yerel yönetimlerde yetki ve sorumlulukları artıracağız. Yerel yönetimlere bütçeden ayrılan payı artıracağız. Seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceğiz.
• YÖK’ü kaldıracağız. Üniversiteler arası bir kurul tesis edeceğiz. Üniversitelerin kendi rektörünü seçebilmesine imkan sağlayacağız.
48 sayfalık Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakat metni altı siyasi parti lideri tarafından imzalandı.
