BDDK kararı ne anlama geliyor? Ne amaçlanıyor? Piyasa, şirketler ve dolar karara nasıl tepki verdi? Hangi şirketler bu sınırlama kapsamına alınmayacak?
BDDK kararı ne anlama geliyor? Piyasa ve dolar nasıl tepki verdi?
BDDK’nin açıkladığı kararda ne amaçlanıyor?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Cuma akşamı piyasa kapanışının ardından “Türk Lirası cinsinden nakdi ticari kredilerin amacına uygun kullandırılmasına yönelik sınırlamalar hakkında Kurul kararı” başlıklı bir duyuru yaptı.
Kurum tarafından daha önce bankalara, kredilerin kullandırım amacına uygun olmayan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılmasının engellenmesi için azami özenin gösterilmesi yönünde talimatlar verilmişti. Bu noktada Merkez Bankası Nisan ayında ihracatçıların döviz gelirlerinin %40’ını TCMB’ye satması zorunluluğu getirilmişti. BDDK tarafından ise Nisan ve sonrasında şu önlemler alınmıştı:
- Tüketici kredileri sınırlandırıldı. Talep edilen kredi tutarı 50 ile 100 bin TL arasında olunması durumunda kredi vadesi 24 ay, 100 bin TL ve üzerinde olan kredilerde vade 12 ay olarak kısıtlandı.
- Limiti 25 bin TL’nin altında olan kredi kartlarında asgari ödeme, toplam tutarın %20’sine çıkarıldı. 25 bin TL ve üzeri limiti olan kredi kartlarında ise asgari ödeme tutarı toplam tutarın %40’ına yükseltildi.
Konut kredilerinde de değişikliğe gidildi. 10 milyar TL ve üzeri değere sahip konutlara banka kredisi verilmemesi kararı alınırken konutlarda da şu şekilde bir düzenleme yapıldı:
- Enerji sınıfı A olan 1. el konutlarda konut değer oranı 2 milyon TL’nin altında olanlarda %90, konut değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olanlarda %70, konut değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olanlarda azami 3,5 milyon TL olarak belirlendi.
- Enerji sınıfı B olan 1. el konutlarda konut değer oranı 2 milyon TL’nin altında olanlarda %85, konut değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olanlarda %65, konut değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olanlarda azami 3,25 milyon TL olarak belirlendi.
- Enerji sınıfı A olan 2. el konutlarda kredi değer oranı 500 bin TL’nin altında olan konutlarda %90, konut değeri 500 bin TL ile 2 milyon TL arasında olan konutlarda %70, konut değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlarda %50, konut değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlarda azami 2,5 milyon TL oldu.
- Enerji sınıfı B olan 2. el konutlarda kredi değer oranı 500 bin TL’nin altında olan konutlarda %90, konut değeri 500 bin TL ile 2 milyon TL arasında olan konutlarda %65, konut değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlarda %45, konut değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlarda azami 2,5 milyon TL oldu.
BDDK tüketici ve konut kredilerinin ardından ticari kredilerde de sınırlamaya gitti. Cuma günü duyurusu yapılan ve dün akşam da detayları paylaşılan yeni kararın amacı, kredilerin amaca uygun kullanılmasını sağlamak.
BDDK, bazı şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz pozisyon fazlası bulunmasına rağmen, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri ve döviz pozisyonu tuttuklarının tespit edildiğini belirtti. Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir ihtiyaç olmadığı halde bazı şirketlerce döviz alımı amacıyla kullanılmaya devam ettiği için sınırlandırma yapılmasına karar verildi.
Bu karar 15 milyon TL’den (ya da 15 milyar TL karşılığı döviz) fazla nakit dövizi olan, bunun toplam aktifleri veya bir yıllık satış hasılatı da %10’u aşan şirketler ticari kredi kullanamayacaklar.
BDDK, kredi kullanamayacak şirketleri şöyle tanımlıyor:
- 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili düzenlemeler uyarınca bağımsız denetime tabi bir şirket (Şirket) olması,
- Şirketin YP nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması,
- Şirketin YP nakdi varlıkların TL karşılığının; aktif toplamından veya son1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşması.
*Herhangi bir şirketin bu karar kapsamına girebilmesi yukarıdaki her 3 şartın birden sağlanması gerekiyor. YP nakdi varlıkların TL karşılığının hesaplanmasında hesaplama tarihine ait TCMB döviz alış kuru kullanılacak.
*İlgili karar kapsamına gerçek kişiler ile gerçek kişi şirket ortakları girmiyor.
Hangi şirketler bu sınırlama kapsamına alınmayacak?
YP nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan Şirketler Karar kapsamındaki kredi sınırlamasına dahil olmayacaktır. Ancak, bu şirketlerin kredi başvuru tarihi itibarıyla,
Mevcut YP nakdi varlıkları ile en güncel finansal tablolarına göre aktif toplamını ve son 1 yıllık net satış hasılatını bağımsız denetim kuruluşuna tespit ettirmeleri,
Kullanacakları kredinin vadesi boyunca YP nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayacağını ya da aşsa bile aktif toplamından ya da son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde onunu geçmeyeceğini beyan ve taahhüt etmeleri,
Söz konusu beyan ve taahhüdün banka tarafından kontrolünün sağlanmasını teminen Şirketlerin her ayın ilk 10 iş günü içinde bir önceki ay sonu bilançosuna göre YP nakdi varlıklarının, aktif toplamının ve bir önceki ay sonu itibarıyla son 12 aylık net satış hasılatının güncel değerini bankaya iletmeleri gerekmektedir.
Karara şirketler nasıl tepki verdi?
Investing.com’da yer alan habere göre; BDDK kararına şirketler KAP üzerinden açıklama yaptılar. Bu şirketlerden bazıları şirketlerinin faaliyetleri ve finansal tabloları üzerinde herhangi bir etkisi olmayacağı öngörüldüğü açıklamasını yaparken bazı şirketler de kredilere erişimin kısıtlanmasının doğru olmadığını belirttiler.
BİST 100 açılışında bankalar, telekomünikasyon ve yatırım endeksleri düşüş yaşıyor. Kurda ise 16’ya doğru düşüş yaşanmasının ardından son saatte işlemler 16,70’ten geçiyor.
Kredileri sınırlayan kararın KKM ve Eurobond gibi ürünlere talebi artırması bekleniyor.
Bloomberg‘e konuşan konuya yakın bir kaynağa göre 15 milyon liradan fazla döviz bulunduran, bağımsız denetime tabi firma sayısı yaklaşık 10 bin civarında ve kuralın diğer istisnalarıyla birlikte etkilenecek firma sayısı sınırlı olacak.
Murat Muratoğlu: Türkçe meali “Sermaye Kontrolü” geldi
Sözcü yazarı Murat Muratoğlu, Türkçe meali “Sermaye Kontrolü” geldi başlıklı yazısında BDDK’nın kararını değerlendirdi. Muratoğlu, özetle şu ifadelere yer verdi:
• İktidar, şirketleri ve ihracatçıları döviz satmaya zorlayacak yeni bir kararı devreye soktu. Nitekim BDDK’nın son kararı ile piyasalar, sonunda resmi olarak sermaye kontrollerine geçildiğini tam olarak anladılar. Kredi başvurusu yaptıkları tarih itibarıyla yabancı para nakdi varlıklarının Türk Lirası karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması halinde havalarını alacaklar.
• Kredi alımı sonrasında “sınırı aşmama taahhüdü” verecekler. Kredi kullanmış bir şirket “sınırı” aşarsa kredileri geri çağırılacak anında…
• Kafaya göre alınan bu karar sanayiciye, ihracatçıya, imalatçıya zorla dayatılırken, 15 milyon TL kriterinin hangi ölçüye dayanıyor acaba?
• Günü kurtarmak dışında şirketlerin krediye erişimini zorlaştıran bu adımlar, ekonomik aktiviteyi, üretimi, iç talep ve istihdamı her alanda zincirleme olarak negatif etkilemesi kaçınılmaz gibi…
Dolar/TL nasıl tepki verdi?
Dolar/TL kurunda BDDK’nın TL ticari kredi kullanımına ilişkin getirilen yeni koşul sonrasında Cuma akşamı görülen gerileme, haftanın ilk işlem gününde de devam etti. Kur sabah saatlerinde yüzde 4’ü aşan gerilemeyle 16,10 seviyesinin altını test etti. Böylelikle dolar/TL’de 26 Mayıs tarihinden bu yana en düşük seviye görülmüş oldu. Sabah 10 itibariyle de tekrar yükselişe geçen USD TRY, an itibariyle 16,72 seviyesinden işlem görüyor.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
