Covid-19 Pandemisi ile birlikte zamanımızın büyük bir çoğunluğunu evde geçirdiğimiz göz önünde bulundurulduğunda, atık üretiminin başladığı ilk alanın evlerimiz olduğunu söylemek mümkün. Peki geri dönüştürülebilir atıkların büyük bir çoğunluğunu oluşturan evsel atık nedir? Evde geri dönüşüm mümkün müdür?
Küresel çevre sorunlarının artması ile birlikte toplumlarda pek çok konuda olduğu gibi atıkların geri kazanımı konusunda da ortak bir farkındalık oluştuğunu görüyoruz. Çevresel sürdürülebilirliğe önemli katkıları bulunan atıkların geri dönüştürülmesinin, üzerinde nefes alan sayısız canlının bulunduğu dünyamıza da büyük faydaları var.
Bu anlamda iklim değişikliği ve küresel ısınma ile mücadelenin ilk basamaklarından biri olan evsel atık yönetimi, bizden sonraki nesillerin iyiliği için kesinlikle atlanmaması gereken konular arasında yer alıyor. Öyle ki dünyanın geleceğine önem veren diğer dünya devletleri gibi ülkemiz de bunu önemsiyor ve “dünya ortak evimiz” mottosu ile çevre ve sürdürülebilirlik temalı projelere destek vermeye devam ediyor.
Doğal yaşama herhangi zararı olmadığı bilinen atıkların işlenerek yeniden kullanılabilir hale gelmesi, ülkemize pek çok alanda katkı sağladığı bir gerçek.
Atıkların geri dönüştürülmesi amacıyla çalışmalarına 2017 yılının Ekim ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde başlatılan ‘Sıfır Atık Projesi’nin de ülkemizde sürdürülebilir yaşam ve atık kazanımı bilincinin yaygınlaşması için atılan önemli adımlardan biri olduğunun altını çizmek gerekiyor.
Bu yüzden ülkemizde yaşayan tüm bireylerin de atık yönetimine gereken hassasiyeti göstermesi, atık kazanımının ve geri dönüşümün bilincinde olarak hareket etmesi kritik önem taşıyor. Peki evsel atık nedir? Evlerimizde basit ama etkili yöntemlerle geri dönüşüme nasıl bir katkı sağlayabiliriz?
Evsel Atık Nedir?
Bildiğiniz gibi atıklar, çeşitli özelliklerine göre ayrıştırılıp işlendikten sonra yeniden kullanılabilen maddelerdir. Evsel atık nedir sorusunu ise adından da anlaşılabileceği üzere, evde yaşayan insanlar tarafından ev ortamında üretilen atıklar olarak yanıtlamak mümkün.
Peçete ve kağıt havlular, metal konserve kutuları, cam ve plastik içecek şişeleri, gıda atıkları, şampuan ambalajları, piller ya da market poşetleri evsel atıklara örnek olarak gösterilebilir. Ortaya çıkış alanı evler olduğundan büyük bir çoğunluğunu tehlikesiz atıkların oluşturduğu evsel atıklar çevreye tıbbi ve endüstriyel atıklara göre daha az zarar vermektedir.
Hanehalkı tarafından üretilen atık miktarı, evin geliri, evde yaşayan kişi sayısı ve insanların tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Evlerde tüketim oranının artması ise doğrudan evsel atık miktarına da yansımaktadır.
Evsel atıkların tümü olmasa da büyük bir çoğunluğunun geri dönüşüme uygun olduğu bilinmektedir. Bir diğer ismi belediye atığı olan evsel atıkların yönetiminden yani toplanmasından ve işlenmesinden sorumlu olan kuruluşlar belediyelerdir.
Evlerde kullanılan boya, pil veya ilaç gibi tehlikeli evsel atık sınıfına giren maddelerin çöpe atılması doğal yaşamın geleceği açısından çeşitli riskler doğurabileceğinden uygun olmaz. Bu tür evsel atıkların mümkünse belediyelere teslim edilmesi ve belediyelerin atık toplama ve ayrıştırma merkezlerinde geri dönüştürülmesi önerilmektedir.
Diğer atık çeşitlerine göre çevreye yaydığı zarar daha az olsa da evsel atıkların tekrar kullanılmak üzere geri dönüştürülmesinin ne kadar önemli olduğu, çevre kirliliğinin çok daha geniş bir alana yayıldığını gördüğümüz bugünlerde tüm çarpıcılığı ile ortaya çıkmaktadır.
5 Adımda Evde Geri Dönüşüm
Çevredeki toplam atık miktarının büyük çoğunluğunu evsel atıkların oluşturduğu düşünüldüğünde, gönüllü bir şekilde evde geri dönüşüme başlamanın ne denli önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Çünkü yeniden kullanılmak üzere geri dönüşüme kazandırılmayan ve direkt olarak doğaya bırakılan atıklar, çevre kirliliğinin oluşmasında kilit rol üstleniyor.
Peki hem çevre kirliliğini önlemek hem de doğal kaynakların rasyonel bir biçimde kullanımına katkı sağlamak amacıyla evde atık yönetimi nasıl yapılır?
1. Atıklarınızı Ayrıştırın
Atıkların nitelikli bir biçimde geri dönüştürülmesi ancak doğru şekilde ayrıştırılması ile mümkün hale gelebilmektedir. Bu noktada evde geri dönüşüme başlamanın ilk adımının atıkların sistematik bir biçimde kategorize edilmesi olduğunu söylemek mümkün.
Bunun için atıklarınızı ilk olarak organik ve katı atıklar olarak birbirinden ayırabilirsiniz. Yani, kağıt, plastik, cam, karton ve metalden oluşan katı atıkları bir alanda, gıda atıklarını ise başka bir alanda biriktirebilirsiniz.
Dilerseniz her birini içerdikleri materyale göre bir kez daha ayrıştırabilir; atıklarınızı bağlı bulunduğunuz ilçenin belediyesine teslim edebilirsiniz.
Böylelikle evsel atık yönetimini kusursuz bir biçimde gerçekleştirirken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi’ne ve dolayısıyla dünyamızın korunmasına da önemli bir katkı sağlamış olursunuz.
2. Cam Kullanımına Ağırlık Verin
Poşet, tabak, ambalaj gibi plastik ürünlerin doğada çözünme süreci, cam atıklara göre epey uzundur. Bu noktada evde geri dönüşümü desteklemek adına plastik ürün kullanımını azaltarak cam ve metal ürünleri tercih etmeye özen gösterebilirsiniz.
Örnek verecek olursak alışverişlerinizde tek kullanımlık plastik poşetler kullanmak yerine bez çanta kullanabilir; mutfağınızda plastik bardak, kaşık ya da tabaklarda yemek tüketmek yerine yeniden kullanabilir ürünler tercih edebilirsiniz.
Eğer kullandığınız ürünler plastik materyal içeriyorsa bu malzemeleri daha sonra değerlendirmek üzere saklamayı da bir öneri olarak değerlendirebilirsiniz.
3. Çevre Dostu Ürünler Kullanın
Ekolojik olarak da adlandırılan çevre dostu ürünler yardımı ile hem çevre kirliliğinin önlenmesi hem de ekolojik çeşitliliğin korunması amaçlanmaktadır. Evde geri dönüşümü desteklemek adına alabileceğiniz bir diğer önlem de tükettiğiniz ürünlerin doğa dostu olmasına özen göstermek.
Siz de kullanımı zorunlu olan kişisel bakım ve temizlik ürünlerini seçerken doğa dostu olup olmadıklarına dikkat edebilir; tercihinizi doğa dostu ürünlerden yana kullanabilirsiniz.
4. Gıdaları Kompost Yapın
Dünya genelinde giderek yayılan tüketim çılgınlığı, atık oluşumunun artmasında ve çevre kirliliğinin oluşmasında etkisi yadsınamayacak bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat en azından evinizde gıda israfını önlemek adına harekete geçebilir, yenebilir atıklarınızı kompost yaparak toprağa geri kazandırabilirsiniz.
5. Çok Kez Kullanılabilecek Ürünler Tercih Edin
Evde geri dönüşüm hareketinde dikkat edilmesi gereken en önemli adımlardan bir tanesi de yalnızca bir kez kullanacağınız ürünler yerine tekrar tekrar kullanabileceğiniz alternatiflere yönelmek olacaktır.
Örneğin daha önceki maddelerde de sözünü etmiş olduğumuz gibi plastik poşet kullanımından kaçınarak bez torba kullanımına başlayabilirsiniz. Buna ek olarak içecekleriniz için plastik pipetler yerine metal ya da cam pipetlere pipetler satın alabilir; geri dönüşümünden emin olmak için de plastik saklama kapları yerine cam ürünler tercih edebilirsiniz.
Sizler için evsel atık nedir sorusunu yanıtlayarak evde geri dönüşüme başlarken bilmeniz gerekenleri sıraladık. Sözünü ettiğimiz maddeleri uygulayarak evde atık yönetimini en iyi şekilde sağlayabilir, gezegenimizi korumak için büyük bir adım atabilirsiniz.
