Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. Sertaç Ak, metamfetamin kullananlarda görülen etkilerin son dönemde değiştiğini belirterek, “Şizofreni benzeri bir yan etki görüyoruz ve çok ağır şizofreni ilaçları kullanmak zorunda kalıyoruz, bu hasta grubunda” dedi.
Metamfetamin bağımlılığı yayılıyor: Uzmanlardan şizofreni uyarısı!
Doç. Dr. Sertaç Ak, uzun zamandan beri metamfetamin kullananlar ile ilgili çok ciddi sorunlar yaşadıklarını söyleyerek, “Eskiden metamfetamin içenlerdeki yan etkileri, sıkıntıları, kesilme dönemlerinde neler yaşanacağı veya yüksek doz kullanımında neler olabileceğini çok iyi bilirdik. Fakat son dönemde metamfetamin alanlarda şizofreni benzeri bir yan etki görüyoruz ve çok ağır şizofreni ilaçları kullanmak zorunda kalıyoruz bu hasta grubunda.” ifadelerini kullandı.
Doç. Dr. Sertaç Ak şöyle konuştu: Öğrendiğimiz kadarı ile metamfetamin üreten yasa dışı üreticiler son dönemde bir sentetik metamfetamin katıyorlar. Ciddi anlamda bir ‘genetiği değiştirilmiş GDO’ deriz ya ona benzer bir durum ortaya çıkmış durumda metamfetaminde. Hiçbir psikoz belirtisi olmayan kişilerin genç erkek ya da kadınlarda çok ciddi anlamda emir veren sesler duyması, gözlerinin önüne hayaller gelmesi, yakınlarının bir şekilde onlara zarar vereceğini düşünmesi, takip edildiklerini düşünmesi şeklindeki hezeyanları, sanrıları ve varsayımları ortaya çıkmakta.
Bu durumlar çok gürültülü olduğu için de biz hızlıca müdahale ediyoruz ve 1 haftalık bir süreç içerisinde hem maddenin kesilimi hem de çok ağır şizofreni ilaçları ile ancak durumu geri çevirebiliyoruz” diye konuştu.
“Metamfetamin bağımlılığı olanlar, aile içi şiddet uyguluyorlar”
Doç. Dr. Ak, genetik olarak psikoza yatkın kişi metamfetamin kullandığında geri çevirmenin de kolay olmadığını vurgulayarak, “Orada şizofreni hastalığı ya da psikotik özellikli bipolar rahatsızlığı başlayabiliyor metamfetamin kullanımı ile. Daha da kötüsünü söyleyeyim; biz eroin bağımlılığı ile de uğraşıyoruz.
Son dönemde eroin bağımlılığından metamfetamin bağımlılığına geçen hastalarımızın aileleri hastayı kliniğe getirdiklerinde ‘Hocam oğlumuzu, kızımızı siz eroin bağımlılığına geri çevirin’ diyorlar neredeyse. Çünkü metamfetamin bağımlısı ile aynı evde yaşamak, eroin bağımlısı ile aynı evde yaşamak gibi olmadı. Ciddi anlamda aileye şiddet uyguluyorlar” dedi.
“Metamfetamin’i eroin yerine koyuyorlar”
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Erişkin Hastanesi Ametem Kliniği’ne başvuran eroin bağımlılarının yüzde 90’ının ise metamfetamin kullanımına başladığını söyleyen Ak, “Hastalarımız, metamfetamini sanki eroinin yerine koyuyormuş gibi başvurduklarını belirtiyorlar. En önemli sebebi bu içine başka maddeler katılarak üretilen metamfetamin çok ucuz şekilde insanlara ulaşıyor.
20 lira ile 30 lira gibi rakamlara ulaşabildiklerini söylüyorlar ve şu anda çok ciddi anlamda sokakta rahat bir şekilde ulaşabildiklerinden bahsediyorlar. Eroinin yerine bunu kullanmaya geçtiklerinde sanki eroinden kurtulmak için başlayıp sonrasında ise bunun bağımlısı olduklarını da anlatıyorlar. 9 yaşı gördüm uyuşturucuda. 9 ile 12 yaşlarında başlayan o kadar çok kişi var ki” diye konuştu.
“Zorla tedavi uygulanmalı”
Doç. Dr. Ak, uyuşturucu ile mücadelede etkin kanunlar olduğunu belirterek, “Özellikle ‘Türk Medeni Kanunu’nun 432’nci maddesinde, etrafına zarar verme riski olan her bireyin zorla tedavi edilebileceğine dair bir hüküm var. Yine aynı kanunun 406’ncı maddesinde de alkol ve madde bağımlılığı ile ilgili kısıtlanabileceklerine dair hüküm var. Bu 432’nci madde hızlıca devreye sokulabilir.
Burada cumhuriyet savcılarımızın ve kolluk kuvvetlerimizin inisiyatif alması gerekiyor. Özellikle cumhuriyet savcılarımız bu konuda ailenin böyle bir bildirimi olduğunda hızlıca bir tedbire başvurabilirler ve bizler de buna hızlıca yanıt verip, 1 hafta, 2 hafta içerisinde bu tabloyu geri çevirebiliriz. Belki de tedavi için de bir yol açılmış olabilir. Çok ciddi bir sorun ile karşı karşıyayız.
Dağ gibi büyüyor ve bu dağ üzerimize çökecek diye çok korkuyoruz. O yüzden multidisipliner olarak bu konuyu ele almak hayati öneme haiz. Emniyet Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve üniversitelerin beraber çalışması gerekiyor” dedi.
Cumhurbaşkanlığı’nda Bağımlılık Koordinasyon Kurulu kurulduğunu hatırlatan Doç. Dr. Ak, “Sağlık Bakanlığı’nın sekretaryasında yürütülüyor, başında da Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay var. Amaç da buydu zaten çok yönlü olan bu mücadelede nasıl olurda bu multidisipliner, çok farklı grupların ortak çalışmasını nasıl sağlayabiliriz.
Bizler de elimizden geldiği kadarıyla bu konuda hizmetin ya da bunun nasıl yürüyeceğine dair bilgiyi üreten kurum olarak üniversite olarak elimizden geleni yapıyoruz” diye konuştu. (DHA)
Metamfetamin nedir?
Metamfetamin uyuşturucu maddeleri arasında stimülan olarak da bilinen, sinir sistemindeki hücreleri uyararak etki gösteren bağımlılık yapıcı maddelerden biridir. Genel olarak hap formunda bulunabildiği gibi toz formunda da bulunur. Toplumda kristal, buz, meth, ice gibi isimlerle anılan metamfetamin, kişinin psikolojik duygu durumunda ani yükselmelere yol açabildiği gibi etkisinin sönmesiyle birlikte kişide depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik koşullara neden olabilir. Bu anlamda keyif verici etkisinin devamlılığını sağlamak adına pozitif pekiştirme etkisiyle bağımlılık yaratabilir.
Metamfetamin Nasıl Etki Gösterir?
Metamfetamin beyinde yer alan sinir hücrelerinin yüzeyindeki birtakım reseptörlere bağlanarak hücrelerde normalden daha fazla uyarı gelişmesine neden olur. Bunun sonucunda beynin psikolojik durumunu belirleyen bölgeleri, haz merkezleri ve görsel alanlar gibi farklı bölgelerde uyarı artışı ile aşağıdaki klinik belirtiler gelişir:
- Yüksek derecede heyecan veya adrenalin, zindelik ve enerji hissi
- Yüksek derecede özgüven veya cesaret
- Öfori ya da aşırı derece mutluluk, coşkunluk hissi
- Künt duygu durum veya çevredeki olaylara aldırmazlık hali
- Paranoya, sanrı veya halüsinasyon gibi psikotik belirtiler
- Artmış cinsel istek
- Kırılgan duygu durum veya ajitasyon, belirli olaylara aşırı tepki verme
- Konuşkanlıkta, sosyallikte artış
- Davranışlarda aşırılık ve olduğundan farklı davranış kalıpları sergileme
- Kan basıncında ve kalp hızında artış
- Vücut sıcaklığında artış
- İştah kaybı
Metamfetamin bağımlılığı belirtileri
Vücudun biyokimyası gereği, beyin hücrelerinin metamfetamine maruz kalmasıyla hücreler uyarı sayısını düzenlemek için maddenin bağlandığı reseptörlerin sayısını azaltır. Buna bağlı olarak kişi, önceki kullanımlarda aldığı haz verici etkileri aynı düzeyde alabilmek için daha yüksek dozda madde kullanımına ihtiyaç duyar. Tolerans olarak bilinen bu etki nedeniyle, kişi kronik kullanımda her seferinde daha fazla dozda madde kullanmak zorunda kalır ve zamanla madde bağımlılığı gelişir. Yine benzer şekilde, madde kullanımını takiben metamfetaminin vücuttaki dozunun madde atılımına bağlı olarak azalmasıyla kişide çekilme belirtileri olarak da bilinen rahatsız edici semptomlar ortaya çıkar. Bu semptomlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Kaygı, huzursuzluk veya depresyon gibi psikolojik belirtiler
- Gözlerde kızarma, yaşarma, tahriş hissi
- Duygu durumda düşüklük, duygulanımda azalma, çevreye ilgisizlik
- Uyku bozuklukları veya uykusuzluk
- Halsizlik, yorgunluk
- Sosyal yönden çekilme, motivasyonda azalma, iş performansında düşme
- Cinsel istekte azalma
- Paranoya
- İştahta artış
Kişi, madde çekilmesine bağlı gelişen bu negatif belirtilerin ortaya çıkmasını engellemek adına madde kullanımına devam eder ve bağımlılığını artırır.
Bahsedilen fiziksel bağımlılığın dışında, kişinin madde kullanımıyla haz verici duygular tecrübe etmesi, psikolojik olarak aynı duyguları sık sık yaşama isteğini pekiştirerek aynı davranışı sık sık tekrarlamaya iter. Psikolojik bağımlılık olarak da bilinen bu durum, fiziksel bağımlılıktan farklı olarak psikolojik temelli mekanizmalar üzerinden ortaya çıkar. Psikolojik bağımlılık süreci, kişiyi fiziksel olarak da madde kullanımına bağımlı hale getirir.
Metamfetamin kullanımı sonucunda kişinin başta kalp-damar ve böbrek sağlığı olmak üzere, nörolojik ve psikolojik yönden sağlık durumu ciddi anlamda olumsuz etkilenir. Madde kullanımı ile kan basıncında veya kalp hızında yaşanan ani yükselmeler, genç yaştaki kişilerde kalp krizi gibi kalp-damar sorunlarını tetikleyebilir. Ayrıca, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını bozarak hayatı tehdit edebilecek durumların gelişmesiyle sonuçlanabilir. Ani duygu durum değişiklikleri nedeniyle kişiler intihara yatkın hale gelebilir, iş ve sosyal hayatları ciddi anlamda olumsuz etkilenebilir.
