Halk arasında bağırsak kanseri olarak da bilinen kolon kanseri, Türkiye’de sık görülen kanserler arasında yer alıyor. Kalın bağırsağın iç yüzeyindeki tabakada bulunan hücrelerin kontrolsüz büyümesiyle ortaya çıkıyor. Kolon ve rektum kanserlerinin %80’i rastlantısal yani herhangi bir tanımlanmış genetik bozukluk olmadığı halde gelişirken, %20’si kalıtsal olarak ortaya çıkıyor. Kabızlık, karında şişlik veya dışkıda kan görülmesi kolon kanserinin belirtileri arasında yer alıyor.
Kolon (bağırsak) kanserinin 7 uyarıcı belirtisi!
Memorial Bahçelievler Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Ediz Altınlı, kolon kanserinin nedenleri, teşhis ve tedavi yöntemleriyle ilgili bilgi verdi.
“Kolorektal kanserlerde 50 yaşa dikkat”
Kolorektal kanserlere yakalanma riski 50 yaşın üzerinde 6 ile 8 kat oranında artmaktadır. Bazı hastalıklar da kolorektal kanserleri tetikleyebilmektedir. İnflamatuvar bağırsak hastalıkları; crohn yani ince bağırsak ve kalın bağırsağın birleşim bölgelerinin çevresinde görülen iltihap olması ya da ülseratif kolit yani kalın bağırsağın iç yüzünü döşeyen tabakanın ödem, ülser ve iltihap olması gibi rahatsızlıklarla mücadele edenlerde kolon kanseri ortaya çıkabilmektedir. Kolorektal kanserler ülkemizde ve dünyada gastroinstestinal sistem yani mide bağırsak sisteminin sık görülen hastalığı olarak ortaya çıkmaktadır.
Kolon (bağırsak) kanserinin 7 uyarı belirtisi:
1- Dışkıda kan: Dışkı yaptıktan veya sildikten sonra kan fark ederseniz veya dışkınız koyu veya parlak kırmızı görünüyorsa bir sağlık uzmanına danışın. Dışkıdaki kanın kolon kanseri olduğunuz anlamına gelmediğini hatırlamak önemlidir. Hemoroidden anal yırtıklara ve pancar yemeye kadar başka şeyler dışkınızın görünümünü değiştirebilir. Ancak dışkınızda veya üzerinde kan fark ettiğinizde bir sağlık uzmanına danışmak her zaman daha iyidir.
2- Bağırsak alışkanlıklarınızda kalıcı değişiklikler (nasıl dışkı yaptığınız): Sürekli kabızlık ve/veya ishaliniz varsa veya tuvalete gittikten sonra hala dışkı yapmanız gerektiğini düşünüyorsanız, bir sağlık uzmanıyla konuşun.
3- Karın ağrısı: Bilinen bir nedeni olmayan, geçmeyen veya çok ağrıyan karın ağrınız varsa bir sağlık uzmanıyla konuşun. Pek çok şey karın ağrısına neden olabilir, ancak alışılmadık veya sık sık karın ağrınız varsa bir sağlık uzmanına danışmak her zaman en iyisidir.
4- Şişkin mide: Karın ağrısı gibi, şişkin hissetmenize neden olabilecek pek çok şey vardır. Şişkin karnınız bir haftadan fazla sürerse, daha da kötüleşirse veya kusma veya dışkınızda veya üzerinde kan gibi başka semptomlarınız varsa bir sağlık uzmanıyla konuşun.
5- Açıklanamayan kilo kaybı: Bu, kilo vermeye çalışmadığınız zamanlarda vücut ağırlığınızda gözle görülür bir düşüştür.
6- Kusma: Bilinen bir neden olmadan periyodik olarak kusuyorsanız veya 24 saat içinde çok fazla kusuyorsanız, bir sağlık uzmanıyla konuşun.
7- Yorgunluk ve nefes darlığı hissi: Bunlar anemi belirtileridir. Anemi kolon kanseri belirtisi olabilir.
Bu belirtiler görüldüğünde uzman kadrolara başvurulmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
Genetik hastalıklar kolon kanserine neden olabilir:
Kolon kanserlerinin %20’si genetik olarak ortaya çıkabilmektedir.
• LYNCH sendromu (Herediter Non-Polipozis Kolorektal Kanser)
• Familyal adenomatozis polipozis (FAP sendromu)
• Geçirilmiş adenomatozis poliposizler
Kolon kanserini tetikleyen bazı genetik hastalıklar olarak sıralanmaktadır.
Yaşam tarzı kolon kanserinde etkili bir faktör
Kolon kanseri risk faktörleri arasında yaşam tarzının da önemli etkisi bulunmaktadır.
• Hayvansal yağ tüketimi
• Yüksek miktarda kırmızı et tüketimi
• Mangal gibi kömürleşmiş et tüketimi
• Fazla şeker kullanımı
• Obezite
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Sigara kullanımı
• Alkol kullanımı
Kolon ve rektum kanserine neden olabilen alışkanlıklar arasında yer almaktadır.
Belirtileri hemoroid ile benzerlik gösterebilir
Kolon kanseri belirtileri itibariyle hemoroid ile karıştırılabilmektedir. Hem hemoroidde hem de kolon kanserinde gaitada kan gözlemlenebilmektedir. Kolon kanserinin hemoroid sanılması tedaviyi geciktirebilmektedir. Hemoroid şikayetiyle uzmanlara başvuran hastalar tedavi için ameliyat edilebilmektedir. Ancak kapsamlı bir muayene yapılmazsa, rektumun 5-6 santimetre üzerindeki tümör atlanabilmektedir. Bu nedenle hemoroid tedavisi sırasında rekroskopi yapılarak kanamanın nedeninin belirlenmesi önemlidir.
Kolon kanseri tedavisinde robotik cerrahi öne çıkıyor
Kolon kanseri tedavisinde polipler kolonoskopi ve ileri endoskopik yöntemlerle alınabilmektedir. Kanser ileri bir evredeyse cerrahi işlem zorunlu hale gelebilmektedir. Bu noktada cerrahi işlemin bu konuda uzman ekipler tarafından yapılması önem taşımaktadır. Tümörlü kısım kişiye özel cerrahi yöntemlerle çıkarılmaktadır. Son dönemlerde robotik cerrahi ile kolon kanseri ameliyatları sıkça tercih edilmekte hastalara önemli konfor sağlamaktadır.
Kolon kanserinden nasıl korunabilirsiniz?
Kolon kanseri, kalın bağırsağın iç yüzeyini saran mukozalardaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşuyor. Bu nedenle kalın bağırsakta polip varlığının erken dönemde tespit edilmesi tedavide başarı şansını artırabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. İlknur Erenler Bayraktar, kolon kanserinin nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleriyle ilgili bilinmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Fazla miktarda tüketilen kırmızı et kolon kanseri riskini artırabilir
Kalın bağırsağın iç yüzeyinde bulunan mukozalardaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan kanser tümörleri çoğunlukla hiçbir belirti vermeden ilerlemektedir. Sinsice ilerleyen kolon kanseri risk faktörleri, bir kişide kanser geliştirme riskini artırmaktadır. İleri yaşlarda, erkeklerde, aile hikayesi olanlarda, adenomatöz polipleri olanlarda, 2. başka bir kanseri olanlarda, ailesel bazı hastalık sendromu olanlarda, iltihabi bağırsak hastalıkları olanlarda, hareketsiz olanlarda, aşırı kilolu olanlarda, sigara içenlerde, çok miktarda kırmızı et ve işlenmiş gıda tüketenlerde kolon kanseri riski artmaktadır.
Kilo kaybı ve geçmeyen yorgunluğu hafife almayın
Kolon kanseri belirtileri birçok farklı kanser olmayan hastalıkta da görülebilir. Kolon kanserinin belirtileri kanserin bağırsaktaki yerleşim yerine göre de değişiklik gösterebilir. Bu nedenle aşağıda belirtilerin görülmesi durumunda hastanın mutlaka bir hekime başvurması gerekir;
• Bağırsak alışkanlıklarının değişmesi
• İshal
• Kabızlık
• Ağrılı defekasyon yani dışkılama
• Dışkıda görülen kan
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Demir eksikliği anemisi
• Kronik yorgunluk
45 yaşından sonra kolonoskopi yaptırmayı ihmal etmeyin
Sağlıklı kişilerin 40 yaşından sonra mutlaka tarama yaptırması gerekir. Ancak ailesinde ya da kendisinde kanser öyküsü olanlar, polip, ailede genetik geçişli sendromları olanlar, inflamatuvar bağırsak hastalığı öyküsü olan bireylerin taramaya daha erken başlaması önerilir. Tarama için rektal muayene, Gaitada gizli kan (GGK) analizi, kolonoskopi, sigmoidoskopi, fekal DNA testi, BT kolonoskopi yapılır. 40’lı yaşlarda yıllık rektal muayene ve GGK testi ile başlar. 50 yaşından sonra 5 yılda bir sigmoidoskopi veya 10 yılda bir kolonoskopi yapılması gerekir. Ayrıca bazı kan tahlilleri ve tümör belirteçleri denilen biyokimyasal belirteçlere de bakılır. Hastalara göre istenen tetkikler değişebilir. Bazen birkaç yöntem aynı anda kullanılabilmektedir.
Hastaya özel tedavi ve bütüncül yaklaşım başarı oranını artırıyor
Kanser tanısının erken dönemde konulması tedavinin planlaması ve başarısı açısından çok önemlidir. Kanser tanısı konulduktan sonra hayatta kalma oranlarını verir. Bu oranlar hastalığın evresine göre değişir. Erken evre, lokalize hastalıkta bu oran % 90’nın üzerindedir. Bu nedenle kolorektal kanser taraması çok önemlidir. Hastalığa erken tanı konulup, tedavi edilmesine olanak sağlar. Kolorektal kanser tedavisi; genel cerrahi, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, patoloji, radyoloji ve gastroenteroloji uzmanlarından oluşan multidisipliner bir ekip tarafından belirlenir. Tedavi seçenekleri hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir Bu tedavi seçenekleri; cerrahi, kemoterapi, radyoterapi, immunoterapi uygulamaları olabilmektedir. Kanserin evresi, vücuda yayılımı, hastanın yaşı ve başka sağlık sorunlarına göre bu tedavi yöntemleri tek tek veya kombine edilerek uygulanabilmektedir.
Yaşam tarzınızı da sağlıklı hale getirin
Kolon kanseri ile mücadelede tarama programlarının dışında bazı önlemlerin alınması da faydalı olacaktır. Sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktiviteye önem verilmelidir. Kolon kanseri riskini en aza indirmek için doymuş yağ oranının azaltıldığı bitkisel lif oranı yüksek yiyeceklerin tercih edilmesi, günde en az yarım saat egzersiz yapılarak sigara ve alkolden uzak durulması gerekir.
