Film denince akla en az 1 saat 40 dakika süren, sinemada veya medya platformlarında gösterilen uzun metraj filmler gelse de, kısa film de dünya çapında kabul görmüş bir format olarak öne çıkıyor. Pek çok yönetmen için sinema kariyerinin ilk adımını oluşturan kısa film kavramına dair bilinmesi gerekenleri özetliyoruz.
Filmlerle yakından ilgilenen, bir sinema kültürü oluşturmak ve düzenli film izleyerek entelektüel bilgi birikimini artırmak isteyen herkes mutlaka bir film çekmek istemiştir. Çoğunlukla 1 saat 40 dakikanın üzerinde olan süresi, genelde çok sahneli yapısı ve sayfalar dolusu senaryosuyla öne çıkan uzun metraj filmlerden başka bir format olan kısa film, pek çok yönetmen için sinema kariyerinin başlangıç noktası olarak konumlanıyor.
Özellikle genç yönetmen adayları için bu yazımızda kısa filme dair bilmeniz gerekenleri özetlemeye çalışacağız. “Kısa film nedir?” sorusundan yola çıkarak kısa film çekme sürecine, film yapımcılığına, Türkiye’deki popüler kısa film festivallerine uzanan bir maceraya hazırsanız, başlıyoruz.
Kısa film nedir?
Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’ne göre kısa film, tüm jeneriği dahil, süresi 40 dakika veya daha az olan orijinal sinema filmidir. Tanımdan ve Akademi Ödülleri’nin (Oscar) kurallarından da anlaşılacağı üzere reklam filmleri, uzun metraj filmlerin belirli bölümleri, TV dizilerinin yayımlanmamış bölümleri veya satılmamış TV dizileri kısa film olarak değerlendirilmiyor.
Uzun metrajın daha kısa versiyonu gibi anlaşılsa da kısa film kendi estetik anlayışı, hikaye anlatım biçimi, senaryo türü ve yapım aşamaları olan bir sanatsal eser olarak öne çıkıyor. Akademi’ye göre kısa filmlerin süreleri 40 dakikaya kadar uzayabilse de kısa filmler genellikle 20 dakika uzunluğa sahip oluyor.
Kısa film çekimi, genellikle sinema meraklılarının ve yönetmen adaylarının sinema kariyerlerinin başlangıcının ilk aşaması olarak konumlanıyor. Yine de bir yönetmen, kariyerinin farklı dönemlerinde kısa ve uzun metraj filmler çekmeyi, veya yalnızca kısa filmlere odaklanmayı tercih edilebiliyor. Bu yönüyle kısa film, sinema sektörüne giriş yapmak isteyen yönetmen, yapımcı veya oyuncu adayları için gerçek set ortamını, sinema yapım süreci ve film üretim aşamalarını deneyimlemeleri için bir okul görevi üstleniyor.
Kısa film türleri nelerdir?
Kısa filmler, üç farklı kategoride sınıflandırılabiliyor. Bu kategoriler, kısa film yapım tekniklerine ve senaryo anlatım biçimlerine göre farklılık gösteriyor.
Canlı aksiyon (live-action): Canlı aksiyon kısa filmi, gerçek oyuncularla çekilmiş senaryolu kısa filmdir. Başka bir deyişle, oyuncuların genellikle kendi olmayan, senaryoda yazılmış karakterleri canlandırdıkları, üretilmiş ve yazılmış bir hikayeyi konu eden orijinal ve uyarlama çalışmaları tanımlıyor.
Belgesel: Belgesel kısa filmler, uzun belgesellerin kısa versiyonları olarak tanımlanabiliyor. Bu kısa filmler, gerçek bir hikayeyi bir olay örgüsü ve gerçek tanıklılıklar üzerinden anlatmayı öngörüyor. Belgesele konu edilen sinema fikirleri her zaman uzun metraj anlatımları gerektirmediğinden, kısa belgesel de sinema endüstrisine girişin bir basamağı olma özelliğini daha az taşıyor. Örneğin Charles Guggenheim isimli belgeselcinin 9 kez kısa belgeselleriyle Akademi Ödülleri’ne aday gösterildiğini ve üçünde Oscar’ı kazandığı biliniyor.
Animasyon: Animasyon kısa filmler, 2 ya da 3 boyutlu animasyon tekniklerini kullanarak üretilen kısa filmlerdir. Bu film türlerinde gerçek görüntüler hiç kullanılmıyor ya da çok az kullanılıyor. Hikaye anlatımının geneli çizgi öğeler üzerinden gerçekleştiriliyor.
Kısa film nasıl çekilir?
Kısa filmler de tıpkı uzun metraj filmler gibi bir film yapım sürecini içeriyor. Kısa film yapım sürecinde hikayenin, kısa film konularının bulunması, kısa film projesine kimlerin dahil edileceğinin kararlaştırılması, kısa film senaryosunun yazılması, kısa film tekniğine ve kısa film türüne karar verilmesi gibi aşamalar yer alıyor. Elbette bu aşamalardan biri de kısa film bütçesi oluşturmak olarak öne çıkıyor. Zira, kısa film çekim planı sırasında kararlaştırılacak oyuncu, cast, mekân, kısa film senaryo örneği, ekipman gibi ayrıntılar, film üretimini bütçesi olan bir sürece dönüştürüyor.
Genelde ilk kısa filmlerde yönetmen, filmin çekilebilmesi için gereken kaynakları geliştiren yapımcı rolünü de üstleniyor. Yönetmenler, kısa film endüstrisinde tecrübe kazandıkça ve ortak değerlerde uzlaştıkları yapımcılarla tanıştıkça, film projelerinde farklı yapımcılarla çalışmayı da tercih edebiliyor. Kısa film çekimiyle ilgili en önemli noktalardan biri, kısa film bütçesini doğru yapabilmekten geçiyor. İnternet aramalarında kısa film bütçe örneği gibi dokümanlara erişilebiliyor. Bütçe sürecinin doğru yönetilmesi, projenin istendiği gibi çekilebilmesi açısından önem taşıyor. Amatör yönetmenler ve yapımcılar, kısa film bütçesi oluşturabilmek için yakınlarından, öz kaynaklarından yararlanabildikleri gibi kitle fonlama kampanyaları düzenleyerek üretim sürecini daha kolektif hale getirme seçeneğini de değerlendirebiliyor.
Nihai hedef bir sanat eseri ortaya koymak olsa da, yönetmenin kariyerine devam edebilmesi için doğru kararlar vermesi, ödül kazanması, yarışmalarda başarı elde etmesi, filmini kısa film festivallerinde göstermesi önem arz ediyor. Tüm bunlar, kısa film üretimini bir hobi olmaktan çıkarıp profesyonel bir mesleğe dönüştürmek isteyenler için, kısa film çekiminin ve yönetmenliğin bir iş ve kariyer olduğu gerçeğini ortaya çıkarıyor.
Türkiye’ye Cannes film festivalinden ödül getiren Kış Uykusu filminin yapımcısı Zeynep Atakan, bilgiye erişimi demokratileştiren dijital içerik pazaryeri Accessland’de yayımladığı Film Endüstrisine Girmek İçin 10 Öneri eğitim serisinde, bu süreci daha iyi özetliyor. Avrupa Film Akademisi Eurimages tarafından Yılın Yapımcısı olarak seçilen Zeynep Atakan, kişisel deneyim ve eğitimlerinden yola çıkarak 40 dakikalık bu eğitimde film endüstrisine yönetmen ya da yapımcı olarak girmek isteyenlerin dikkat etmesi gerekenleri bir araya getiriyor.
Kimler kısa film çekebilir?
Yazının başlangıcında da belirttiğimiz gibi, kısa film pek çok sinema tutkunu için film endüstrisindeki kariyerin bir başlangıç noktası olarak görülüyor. Bunun dışında öğrenciler, sinema yetkinliğini daha küçük ölçekte uygulamak isteyenler, kısa film yönetmenliğini bir hobi olarak yapmak isteyenler kısa film çekebiliyor. Canlı aksiyon, belgesel veya animasyon türlerinde üretilen kısa filmler, doğru hikayeleri, doğru anlatımlarla ve doğru sinema teknikleriyle bir araya getirdiğinde, sinema meraklıları için yeni bir kariyerin kapılarını aralayabiliyor.
Kısa filmlerde beklediği başarılara ulaşan yönetmen ve yapımcılar, daha girift hikayeleri uzun metraj film senaryolarına dönüştürerek uzun metraj film üretimi yapmak konusunda da cesaretlenebiliyor. Türkiye’nin önde gelen yapımcılarından, sinema sektörünün her alanında çalışmış isimlerden biri olan Zeynep Atakan, kısa filmden uzun metraja geçmek isteyen yönetmen ve yapımcılar için karşılarına çıkabilecek fırsat ve engelleri de Accessland.live’daki İlk Filmin Yolculuğu başlıklı eğitiminde derliyor. Zeynep Atakan, bir yönetmenin çoğu zaman tek başına başa çıkamayacağı ve bir yapımcıya ihtiyaç duyacağı uzun metraj yapım sürecinde ilk filmin oluşum evreleri, usta çırak ilişkisinin önemi, yönetmen yapımcı uyumunun filme etkisi gibi başlıkları deneyimleri üzerinden aktarıyor.
Kısa film nasıl yayımlanır?
Senaryo, çekim, bilgisayar üretimi, kurgu, ses, renklendirme gibi aşamaları geride bırakan ve nihai ürüne ulaşan kısa filmler, genellikle kısa film festivallerinde, kısa film yarışmalarında izleyiciyle buluşuyor ve yarışıyor. Türkiye, İKSV Ulusal Kısa Film Yarışması, Akbank Kısa Film Festivali gibi, yalnızca kısa film sanatına odaklanan yarışma ve festivallere ev sahipliği yapıyor. Ayrıca yönetmenler, koşullarını karşıladıkları müddetçe, kısa filmlerini uluslararası festivallere ve yarışmalara da gönderebiliyor. Bu festivallerde gösterim şansı eden ve ödül alan yönetmenlerin sektördeki bilinirlikleri artıyor. Sinema sektöründe kariyer inşa etmeye başlayan bu kişiler, daha çok yapımcıyla, yönetmenle, oyuncuyla ve sinema profesyoneliyle tanışma şansı yakalayarak sinema kariyeri basamaklarını tırmanmaya başlayabiliyor.
