“Önümüzdeki 14 gün çok ilginç olabilir…” Güneş yüzeyinde Dünya’dan 15 kat büyük lekeler çıktı! Peki bu ne anlama geliyor?
NASA’dan gelen son görüntüler, lezzetli bir yumurta sarısı üzerindeki küçük karabiber tanelerine benzese de aslında devasa bir Güneş lekesi kümesini gösteriyor.
Görüntüler, on yılı aşkın bir süredir yıldızımızı izleyen NASA Solar Dynamics Observatory tarafından çekildi. Peki bu görüntü anlama geliyor? Bilim insanlarına göre büyük Güneş patlamalarının habercisi olabilir.
Solar maksimum
Güneş lekelerinden oluşan ‘takımadalar’ Dünya’dan tam 15 kat daha büyük. Ve bu karanlık noktaların ortaya çıkışı yıldızımızın Solar Maksimum (Güneş maksimumu) olarak bilinen zirveye hızla yaklaştığını gösteriyor.
Güneş maksimumu beklediğimizden daha erken geliyor
Güneş’teki hareketlilik aşağı yukarı 11 yılda bir zirve yapıyor. Bir sonraki zirve noktası Temmuz 2025 olarak tahmin ediliyordu. Fakat görünen o ki bir sonraki ‘solar maksimum’ beklediğimizden daha erken gerçekleşecek.
Gezegen büyüklüğündeki bu siyah noktalar Güneş patlamaları ve koronal kütle atımlarıyla (CME); yani Güneş fırtınası olarak tanımlanan devasa ve şiddetli enerji salımlarıyla yakından ilişkili. Bilim insanları bu lekelerin Dünya’ya doğru şiddetli enerji dalgaları yaratarak jeomanyetik fırtınalara neden olabileceği konusunda uyarıyor.
Güneş’in manyetik kutupları her 11 yılda bir yer değiştiriyor ve buna Güneş Döngüsü adı veriliyor. Şu anki döngü 2019’da başladı ve yaklaşık 2030’a kadar devam etmesi bekleniyor. Bir Güneş döngüsünün başlangıcı (solar minimum) Güneş’in en az lekeye sahip olduğu dönem ancak zamanla Güneş aktivitesi ve lekelerin sayısı artıyor (solar maksimum).
Güneş patlamaları ve CME’ler gezegenimizi olumsuz etkileyen bir dizi olaya neden oldukları için astronomların odaklandığı başlıca konular arasında. Bu olaylar sonucunda uzaya savrulan yüksek enerjili parçacıklar saniyede yüzlerce km hızla hareket ederek Dünya’nın manyetik alanına çarpıyor.
Güçlü Güneş patlamalarının salınımı; küresel iletişimi bozmak, uydulara zarar vermek, elektrik şebekesi arızalarına neden olmak ve hatta uçuşları etkileyen radyasyon fırtınaları yaratmak gibi riskler oluşturuyor. Ve aynı zamanda büyüleyici auroralara da yol açabiliyor.
Güneş lekesi grupları ortaya çıktığından bu yana bölünerek AR3492, AR3495, AR3496 ve AR3497 gibi yeni karanlık lekeler doğurdu ve bu da ‘Güneş lekelerinden oluşan bir takımada’ yarattı.
Güneş ve Dünya arasındaki etkileşimleri rutin olarak takip eden Space Weather’a göre, bu Güneş lekesi grubu Solar Dynamics Observatory tarafından yakalanmadan önce de öngörülüyordu. Bilim insanları bu ‘takımadayı’ henüz Güneş’in uzak tarafındayken tespit etmek için titreşimleri kullandı. En son sismik haritalar grubun bir kısmını hâlâ göremediğimizi doğruluyor.
Deprem büyüklüklerine benzer logaritmik bir ölçekte sınıflandırılan Güneş patlamaları, A sınıfından X sınıfına kadar değişiyor. En küçük A sınıfı patlamaları B, C ve M takip ediyor. X sınıfı patlamalar ise en güçlü olanlar.
X patlamaları gezegen çapında sorunları tetikleyebiliyor
Earthsky.org’a göre M ve X sınıfında Güneş patlamaları önümüzdeki günlerde Dünya’ya doğru yönelebilir. M patlamaları Dünya’nın kutup bölgelerini etkileyen kısa süreli radyo kesintilerine ve küçük radyasyon fırtınalarına neden olabilirken, X patlamaları gezegen çapında sorunları ve uzun süreli radyasyon fırtınalarını tetikleyebiliyor.
Meteoroloji uzmanı ve aynı zamanda bir aurora fotoğrafçısı olan Chris Wicklund bunun mevcut Güneş döngüsü sırasında muhtemelen ‘şimdiye kadar gördüğü en büyük Güneş lekesi bölgesi’ olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Önümüzdeki 14 gün çok ilginç olabilir.”
Kaynak: Mashable Türkiye, Daily Mail ve Live Science haberlerinden derlendi.
