2017’nin eylül ayından bu yana adını gittikçe daha sık duymaya başladığımız Güneş patlamaları, son 6 yılın en şiddetli seviyesine çıktı. Solar rüzgarlar yarın Dünya’ya ulaşacak.
Van ve Ordu illerimiz olmak üzere ülkemizin farklı yerlerinde kuzey ışıklarını daha önce görmüştük. Oldukça nadir gerçekleşen bu durum, Güneş’imizin üzerinde gerçekleşen patlamalar ve sıcaklık değişimleri sebebiyle gerçekleşmişti.
Şimdiyse yeni bir patlamayla karşı karşıyayız. Fakat öncekilerin aksine bu patlama, son 6 yılın en büyüğü olma özelliği taşıyor. Bu sebeple radyo dalgalarında 2 saate kadar süren kesintilere de sebep oldu. Patlamanın gerçekleştiği sırada ABD tarafı güneşe dönük olduğundan buradaki pilotlar anlık iletişim kopuklukları yaşandığını belirtti.
Koronal kütle atılımları, solar rüzgârlara sebep olacak
Bunların da 16-17 Aralık tarihlerinde gezegenimize ulaşması bekleniyor. 2017’nin eylül ayından bu yana ilk kez bu kadar büyüğünü gördüğümüz patlamalarin sonucunda G1 seviyesinde jeomanyetik fırtınalar olması bekleniyor. Söz konusu solar rüzgârlar gezegenimize ulaştığında, bu seviyenin ılımlı olarak nitelendirilen G2 ve bundan daha ciddi olan G3 seviyesine kadar çıkabileceği de belirtiliyor.
Söz konusu patlama, Güneş’in kuzeybatı yönlerinde gerçekleşti ve direkt olarak Dünya’ya doğru bakmıyordu. Yine de patlamadan dolayı Dünya’ya doğru yol alan rüzgârlar mevcut. Farklı -özellikle yüksek- noktalarda kuzey ışıklarının görülmesi bekleniyor. Fakat asıl odaklanmamız gereken nokta, genel olarak dünya üzerinde bu fırtınaların nelere sebep olabileceği.
Güçlü güneş fırtınaları
Uzmanlar, gizli bir Koronal Kitle Akımları (CME – Coronal Mass Ejections) içeren güneş rüzgarı akışı nedeniyle 15-16 Aralık’ta küçük G1 sınıfı jeomanyetik fırtınaların meydana gelebileceği konusunda uyarıyor.
Son patlamayla ilişkili CME’nin Dünya’ya ulaşmasının beklendiği 17 Aralık’a kadar fırtına, ılımlı G2 veya hatta güçlü G3 seviyelerine kadar yoğunlaşabilir.
Bir G3 güneş fırtınası potansiyel olarak küçük uydulara zarar verebilir, mobil ağları ve GPS’i etkileyebilir ve hatta manyetik potansiyeli büyük miktarlarda artırarak yerdeki elektronik cihazlar ve elektrik şebekeleri için tehdit oluşturabilir. Aurora etkisi normalden çok daha güneyde de görülebiliyor.
Yalnızca başlangıç
Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden (NOAA) bilim insanları Perşembe günkü X sınıfı patlamanın yalnızca mevcut Güneş Döngüsü 25’in en büyüğü değil, aynı zamanda Eylül 2017’den bu yana en büyüğü olduğunu belirledi.
On the heels of what was likely one of the largest solar radio events ever recorded yesterday, scientists at NOAA's Space Weather Prediction Center have detected multiple Coronal Mass Ejections (CMEs) and have issued a Geomagnetic Storm Watch. The G1-G2 (Minor – Moderate) storm… https://t.co/h6AmcxMLgl pic.twitter.com/4tTWRIUYDu
— National Weather Service (@NWS) December 15, 2023
Uzmanlar, Güneş’teki faaliyetlerin muhtemelen 2024’ün ortalarında zirveye ulaşacağından, canavar patlamasının yalnızca başlangıç olduğunu söylüyor.
Güneş’teki aktivite şiddetleniyor
Bilim insanları, Güneş’teki patlamaların birkaç yıl içinde giderek artacağını ve zirve noktasına ulaşacağını belirtiyor. Çünkü Güneş, şu anda hareketli bir evrede.
Yıldız her 11 yılda bir, sakin veya fırtınalı geçen bir döngüsünü tamamlıyor ve yenisini başlatıyor. Güneş’in 2019’da 25. döngüsüne girdiği biliniyor. Bu döngülerden sakin olanına, yani yıldızdaki patlamaların ve lekelerin minimum seviyeye indiği dönemlere “solar minimum” adı veriliyor.
Güneş lekelerinin arttığı ve patlamaların sıklaştığı evrelerse “solar maksimum” diye adlandırılıyor.
NASA’ya göre yıldız şu anda hareketli bir dönemden geçiyor. Bu yüzden Güneş’te bu tür dev lekelerin oluşması beklenen bir durum.
