Dünya ile Güneş arasına konulacak devasa bir güneş kalkanı yaratmak iklim krizine çözüm olabilir. Bilim insanları bu şekilde güneş radyasyonunun yüzde 2’si engellenirse gezegenin 1,5 santigrat soğutulabileceğini hesapladı. New York Times tartışılan öneriyi bilim insanlarına sordu.
Fikir, devasa bir güneşlik yaratmak ve onu Dünya ile Güneş arasında uzak bir noktaya göndererek küresel ısınmaya karşı koymaya yetecek kadar küçük ama önemli miktarda güneş radyasyonunu engellemek. Bilim insanları, güneş radyasyonunun yüzde 2’sinin engellenmesi halinde bunun gezegeni 1,5 santigrat derece soğutmaya ve Dünya’yı yönetilebilir iklim sınırları içinde tutmaya yeteceğini hesapladılar.
Destekleyenler giderek artıyor
Bu fikir yıllardır iklim çözümleri hakkındaki konuşmaların dışında yer alıyordu. Ancak iklim krizi kötüleştikçe, güneş kalkanlarına olan ilgi ivme kazanıyor ve daha fazla araştırmacı varyasyonlar sunuyor. Güneş kalkanlarını desteklemeye adanmış bir vakıf bile var. Utah Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir çalışmada uzayın derinliklerine toz saçılması araştırılırken, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) bir ekip de uzay baloncuklarından oluşan bir kalkan yaratmaya çalışıyor.
Uzayda konumlandırılacak dev şemsiye benzeri güneş kalkanı iklim değişikliğine çözüm olabilir mi?
Geçen yaz, Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nde astronom olan Istvan Szapudi, yeniden tasarlanmış bir asteroide büyük bir güneş kalkanı bağlanmasını öneren bir makale yayınladı.
Arjantin büyüklüğünden olması gerek
İsrail Teknoloji Enstitüsü’ndeki fizik profesörü Yoram Rozen liderliğindeki bir ekip, iklim değişikliği ile mücadelede bir çözüm olarak güneş ışığını engelleyen bir “gölge” oluşturma fikrini geliştirdi. Bu gölgenin yaklaşık Arjantin büyüklüğünde olması gerektiği belirtiliyor, ancak bu boyutta bir gölgelik uzaya fırlatılamayacak kadar ağır olduğundan, projenin bir dizi küçük gölgelik içermesi gerekiyor.
Rozen, ekibinin 30 kilometre karelik bir prototip gölge tasarlamaya hazır olduğunu ve bu gösteriyi finanse etmek için 10 ila 20 milyon dolar aradığını söyledi. Fikri destekleyenler, fosil yakıtların yakılmasını durdurmanın tek başına iklim değişikliğiyle mücadelede yeterli olmayacağını ve bir güneşliğin iklimi dengelemeye yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Ancak, eleştirmenler bu çözümün diğer stratejileri tamamlamayacağını ve uzun vadeli çözümlerle birlikte kullanılması gerektiğini savunuyorlar.
“Herkes olası çözüm için çalışmalı”
Gökbilimci Szapudi, asteroide güneşlik bağlanmasını önerirken, bu çözümün tek başına yeterli olmadığını ancak herkesin olası her çözüm üzerinde çalışması gerektiğini belirtiyor. James Early ise 1989’da Dünya ile Güneş arasında yer alan Lagrange Point One yakınına yerleştirilecek sabit bir noktaya “uzay tabanlı güneş kalkanı” önerdi.
Bu kalkan, Dünya ve Güneş’in çekim kuvvetlerini birbirini yok edecek şekilde etkileyecekti. Astronom Roger Angel ise 2006’da Ulusal Bilimler Akademisi’nde saptırıcı güneş kalkanı önerisini sundu. Bu kalkan, L1’e trilyonlarca hafif uzay aracının bırakılması ve şeffaf film ile yönlendirme teknolojisi kullanılarak güneş ışığının Dünya’ya ulaşımını azaltmayı amaçlıyordu. Bu yöntem, güneş ışığını azaltarak atmosferdeki ısınmayı kontrol altında tutmayı hedefliyordu.
“Zamanında uygulanamayacak”
Güneşlik fikrini eleştirenler arasında Avrupa Bilimsel Hesaplama Araştırma ve İleri Eğitim Merkezi’nde güneş radyasyonu modifikasyonu üzerine çalışan doktora adayı Susanne Baur da bulunuyor. Baur, güneşliğin astronomik derecede pahalı olacağını ve küresel ısınmanın hızı göz önüne alındığında zamanında uygulanamayacağını savunuyor. Ayrıca, bir güneş fırtınasının veya uzay taşlarının kalkana zarar verebileceğini ve bu durumun ani ve hızlı ısınmaya neden olabileceğini belirtiyor.
Baur, zaman ve paranın sera gazı emisyonlarının azaltılması ve karbondioksitin atmosferden uzaklaştırılması çalışmalarına harcanmasının daha mantıklı olacağını ve güneş jeomühendisliği fikirlerine daha az kaynak ayrılması gerektiğini öne sürüyor. Ancak güneşlik savunucuları, sera gazı emisyonlarını azaltmanın tek başına iklim kaosunu durdurmayacağını, karbondioksiti uzaklaştırmanın zor olduğunu ve her potansiyel çözümün araştırılması gerektiğini savunuyorlar.
Uzay yatırımları olasılıkları genişletiyor
Planetary Sunshade Foundation’ın direktörü Morgan Goodwin, güneşliklerin ilgi görmemesinin sebeplerinden birinin, iklim araştırmacılarının uzaya değil, Dünya atmosferindeki sorunlara odaklanması olduğunu belirtti. Ancak, uzaya fırlatma maliyetlerinin düşmesiyle güneşlik fikrinin daha olası hale geldiğini söyledi.
Vakıf, uzay kaynaklarının kullanılmasını ve daha ekonomik olan güneş gölgeli gemilerin Ay’dan L1’e fırlatılmasını öneriyor. Goodwin, güneşlik fikrinin iklim savunucuları tarafından daha iyi anlaşıldıkça, tartışmanın daha önemli bir parçası olacağını düşündüklerini belirtti. Rozen ise prototipin üç yıl içinde piyasaya sürülebileceğini ancak tam boyutlu versiyonun trilyonlarca dolara mal olacağını belirtti.
