Orman yangınları, kuraklık, buzulların erimesi ve iklim değişikliği gibi doğal bozulmalar duyduğumuzda endişelenmemek elde değil. Peki, çocuğunuzu korkutmadan çevre hakkında konuşmanın en iyi yolu nedir?
İlkokul üçüncü sınıftayken çevre konusunda son derece duyarlı bir çocuktum. Çevre, sağlık, doğru beslenme, mimari ve ormanlar gibi konulara ilişkin makaleler okurdum. İnternet olmadığı için çocukluğumda bu bilgileri gazeteden, evdeki ansiklopediden veya televizyondan elde etmeye çalışırdım. Bu ilginin nereden kaynaklandığını bilmiyorum; ancak ebeveynlerin çocuklarının çevre farkındalığını artırmak için çok dikkatli olması gerektiğini çok iyi hatırlıyorum. Evet, ağaç yaşken eğilir, ama çocukları korkutmadan bu bilgiyi vermek önemlidir. 7 Mayıs 2024 tarihinde “Senveben” dergisinde yayınlanan “Permakültür: Toprağın Hikâyesi Hepimizin Hikâyesidir” adlı yazımdan ilham aldım. Bu yazımda, çevre bilincini artırmak için çocuklarımızı nasıl eğitmeliyiz konusunda ebeveynlere hitap etmek istedim.
Birçok ebeveyn gibi, Gözde Okur da 6 yaşındaki kızı, Lilya’nın nasıl bir dünyada yaşayacağını merak ediyor: İklim değişikliğinin nüfus üzerindeki etkisi ne olacak? Kızının çocuklarını da düşünüyor. Büyüdüklerinde hâlâ yeşil alanlar, ormanlar kalacak mı? Ancak korkularını kızına aktarmamaya dikkat ediyor. Çevrenin korunması konusunda farkındalık yaratmanın önemli olduğunu düşünüyor. Ama bunun onun için olumlu bir şey olmasını istiyor. Lilya’nın “gezegeni kurtarmanın yükünü omuzlarında taşıyamayacak kadar küçük” olduğunu belirtiyor.
Bir çocukla çevre hakkında konuşurken alarma geçmekten kaçınmak faydalıdır. Psikologlara göre, “tehlikeleri vurgulayarak bu konuyu açmak, onu korkutma ve kaygı yaşama riski taşıyor.” Ek olarak, iklim değişikliği konusu küçük bir çocuğun anlayabileceği kadar karmaşıktır.
Ekolojik kaygı, çevresel sorunların neden olduğu endişe için kullanılır. Medyanın gezegenin durumu hakkındaki endişe verici haberleri karşısında giderek daha fazla kişi, hatta çocuklar, acı çekiyor. Psikologlar; çevresel kaygı duyuyorsanız, belirsizlikle nasıl başa çıkacağınızı ve iyimser kalmayı öğrenmenizi tavsiye ediyor. Çevreyle ilgili somut eylemler, bunu başarmanın bir yoludur. Böylece değerlerinizle uyum içinde olacak ve kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacak:
Olumluya odaklanın
Küçük çocuğunuzu endişelendirmeden çevre konusunda nasıl eğitebilirsiniz? Bunun olumlu ve somut bir şekilde yapılmasını önemlidir. Onunla çevre sorunları hakkında konuşmak yerine, ona doğa için iyi olan küçük günlük eylemleri göstermek daha iyi olabilir.
Örneğin, Gözde Okur, kızına ellerini yıkarken musluğu biraz açmasını öğretiyor; çünkü su kıymetlidir. Ayrıca ona ihtiyacı olduğu kadar tuvalet kağıdı kullanmasını da öğretiyor; çünkü tuvalet kağıdı ağaçtan yapılmıştır.
Örnek olmak elbette çok önemlidir: Çocuklar taklit yoluyla öğreniyor. Çevre üzerindeki etkilerini azaltmaya çalışan ebeveynler, çocuklarına da aynı şeyi yapmayı öğretir. Örneğin, bir ebeveyn çocuğuna markette bir ürünü daha az plastik kutuya sahip olduğu için satın aldığını söyleyebilir.
Doğayla omuz omuza
Çevreye duyarlı ebeveynler, çocuklarının doğayı sevmesini ve saygı duymasını istiyorlar; çünkü bu onlar için çok önemlidir.
Bir çocuğu çevreyi korumanın önemi konusunda eğitmek için doğayla etkileşime girmeleri gerekir. Amaç, onun yaşadığı dünyayla duygusal bir bağ ve bağlantı kurmasına izin vermektir. Doğayı sevmeyi öğrenecek ve onu korumak için onu sık sık ziyaret edecektir. Küçük bir çocuk merak duygusuna sahiptir. Böcekler, ağaçlar, bitkiler ve kuşlar ilgi çekici ve canlıdır. Ağaçlar olduğu sürece dışarıda oynamak, yürümek, bisiklete binmek veya parkta piknik yapmak doğaya yakınlaşmanın bir yoludur. Bu, şehirden ayrılmadan da yapılabilir.
Bir sebze bahçesi veya saksıda bitki yetiştirmek, doğaya bağlılığı artırmanın başka bir yoludur. Permakültür Tasarımcısı Şafak Nart, çocuklarına evrene ve tüm varlıklara saygı duyarak yaşamayı, fazla olanı paylaşmayı ve hayvansal ve tarımsal üretimi doğal yöntemlerle yapmayı öğretmeye çalışıyor. Örneğin kompost gibi toprağa enerji veren yöntemler kullanıyor ve çocuklara tohumların önemini ve insanın doğanın yalnızca bir parçası olması gerektiğini öğretiyor.
Permakamp etkinliklerine katılmak için İstanbul’da yaşıyorsanız, https://www.permakamp.com/tr/ adresinden yararlanabilirsiniz. Beykoz Öğümce kampüsündeki etkinlikler, çocuğunuzu doğaya yakınlaştırmak isteyen aileler için iyi bir fırsat olacaktır.
“Baba Kampa Gidelim mi?” bu ikinci seçenektir. Hafta sonu çocuklarınızla yaylada çadır konaklamalı kamplarıda eğitici bir zaman geçirmek için bu web sitesini ziyaret edin: https://www.kampagidelimmibaba.com.
Afetler hakkında çocuklarımızla konuşmak doğru mu?
Kasırga, yangın, sel… Çocuğunuzu rahatsız etmemek için bu tehlikeli görüntüleri ve videoları izlemekten kaçınmalısınız. Görüntüleri görmediği veya konuyu kendisi açmadığı sürece onunla bu konu hakkında konuşmamak en iyisidir. Bu durumda, ayrıntılara girmeden sadece ne olduğunu söyleyin. Doğal afetten etkilenen insanlara yardım etmek için çok sayıda insanın birlikte çalışacağını vurgulayın.
Çevre için bazı eylemler
Aileniz gezegeni daha iyi gözlemlemek istiyor mu? İşte size ilham verecek basit ve ucuz fikirler:
Daha az oyuncak satın alın.
Çocukların aşırı miktarda oyuncağa ihtiyacı yok. Ayrıca geri dönüşümü zor olduğundan daha az plastik oyuncak satın almak daha iyidir. İkinci el oyuncakları internetten ya da ikinci el mağazalardan da bulmak mümkün.
Herhangi bir satın alma işlemi yapmadan önce kendinize şunu sorun:
Ailemizin buna gerçekten ihtiyacı var mı? Çevreyi korumak aynı zamanda aşırı tüketimin azaltılmasını da içerir. Kaliteli ürünler satın almak ve bunların bakımını yapmak da faydalı olabilir. Bir öğeyi atmadan ve değiştirmeden önce kendinize tamir edilip edilemeyeceğini sormak da iyi bir fikirdir.
Arıtmalı musluk suyu için
Plastik su şişeleri çok fazla fosil enerji tüketiyor ve çevreyi kirletiyor. Geri dönüştürülebilir olsa da bu şişeler çoğu zaman çöplüğe atılıyor.
Daha fazla pişirin
Aile olarak yapılabilecek harika bir etkinlik. Daha az hazır yemek satın almak, aynı zamanda ambalajın azaltılmasına da yardımcı olur.
Gıda israfını azaltın
Bir ailenin yılda yaklaşık 140 kg yiyeceği çöpe attığı tahmin ediliyor. Daha az yiyecek attığınızda çevre için önemli bir şey yapmış oluyorsunuz ve paradan tasarruf ediyorsunuz.
Bebek mendillerinin yerine keseler kullanın
Onları nemlendirmek için elinizde suyla dolu bir sprey şişesi bulundurabilirsiniz. Küçük bebek pisliklerini temizlemek için bir bez alın. Lekeli veya bağışlanamayacak kadar zarar görmüş pamuklu kıyafetleri paçavraya dönüştürebilirsiniz.
Mümkünse yürümeyi veya bisiklete binmeyi seçin
Arabaları daha az kullanmak iklim değişikliğiyle mücadelenin iyi bir yoludur; çünkü kişisel araçlar sera gazı emisyonlarının %22’sine neden olmaktadır.
Markette tek tek formatlar yerine büyük formatları seçin
Çünkü bu ambalajın azaltılmasına yardımcı olur. Ancak bozulabilir ürünler içeriyorsa gıda israfına dikkat edin! Mümkünse ambalajı tek bir malzemeden (örn. karton) yapılan ürünleri tercih edin; çünkü geri dönüşümü daha kolaydır.
Çocuğunuza geri dönüştürülebilecek her şeyi nasıl tanımlayacağını öğretin
Örneğin mutfağa küçük bir geri dönüşüm kutusu yerleştirin, böylece çocuğunuz plastik ambalajı, kâğıdı, kartonu vb. oraya kendisi koyabilir.
Mümkün olduğunda toplu olarak satın alın
Bu, fazla paketlemeyi azaltmanın bir başka yöntemidir. Çevreye duyarlı bir ev hanımı olan Hülya Karagöl, “uzun zamandır belirli ürünleri toplu olarak satın almaya başladığını” söylüyor.
Evdeki sıcaklığı düşürün
Gece veya gündüz evde kimsenin olmadığı zamanlarda sıcaklığı 3°C düşürün. Bu, daha az enerji tüketmenizi ve ısıtma maliyetlerinden tasarruf etmenizi sağlar.
Toplu taşıma araçlarıyla seyahat edin
Büyük bir şehirde, bir otobüs daha az yer kaplar ve yolcularını herkesin arabası olduğu duruma göre daha verimli bir şekilde taşır. Bulunduğunuz bölgede verimli toplu taşıma yok mu? Araba paylaşımı yapmayı düşünün.
Yerel, mevsimlik meyve ve sebzeleri yiyin
Yerel satın almanın ne anlama geldiği konusunda hemfikir değiliz; ancak uzmanlara göre yerel ve mevsimlik ürünleri tüketmek çevre için iyidir. Organik tarım ürünleri daha da iyidir.
Arkadaş gruplarına veya topluluklara katılın!
Arkadaşlarınız ve komşularınızla birlikte harika insanlarla tanışmak için yakınınızdaki çevreye dahil olmak için çok sayıda fırsat vardır. Örneğin, bir veli komitesi üyesi olabilirsiniz… Ek olarak, çevre ile ilgili endişelerinizi seçilmiş yetkililerinize bildirmekten çekinmeyin.
Tasarruflu Olun
Çocukken ailem ekonomik zorluklar nedeniyle bana kullanılmış kıyafetler giydirirdi. Arkadaşlarımın veya ablamın kıyafetlerini giymek benim tercihimdi. Aynı şeyi bugün çocuklarınızla da yapabilirsiniz. Hem mali sorunlarla mücadele için iyi bir örnek. Aynı prensip, iyi durumda olan her çocuk eşyası için geçerlidir. Çocukları için arkadaşlarından çok şey buluyor.
Unutmayın!
Çocuğunuzu endişelendirmemek için iklim değişikliğinin tehlikeleri hakkında konuşmaktan kaçının. Bunun yerine yürüyüş, bahçe işleri veya böcekleri gözlemleme gibi faaliyetleri teşvik ederek doğayla temasa öncelik verin.
Kıyafet ve oyuncak bağışlamak, daha fazla yemek pişirmek, kompost yapmak, arabayı daha az kullanmak vb. gibi somut eylemlerde bulunarak çocuğunuzun çevre bilincini artırabilirsiniz.
