NASA’nın keşfettiği “tuhaf” ötegezegenin atmosferi olması, bilim insanlarını şaşırttı. Yeni bulgular Dünya ve diğer gezegenlerin nasıl evrimleştiğinin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.
Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS), Dünya’dan yaklaşık 1800 ışık yılı uzaktaki yıldızının etrafında dönen bir gezegen buldu.
Yıldızına Merkür’ün Güneş’e mesafesinden 6 kat daha yakın bu gezegenin, maruz kaldığı radyasyon nedeniyle atmosferi olmaması bekleniyordu. Ancak Phoenix (Anka Kuşu) adı verilen bu gezegen, yıldızının alevlerine rağmen kabarık bir atmosfere sahip. Dünya’nın 6,2 katı büyüklükteki bu ötegezegen yıldızı etrafındaki bir dönüşünü de 4,2 günde tamamlıyor.
TESS’in çektiği görüntülerde yıldızdan gelen ışığı filtreleyerek Phoenix hakkında bilgi edinen bilim insanları, kırmızı dev yıldızının etrafında dönen bu gezegenin beklenenden daha küçük, yaşlı ve sıcak olduğunu tespit etti.
Resmi adı TIC 365102760 b olan gezegen, sıcak Neptün sınıfında yer alıyor. Büyüklüğü Jüpiter’le Dünya arasında yer alan bu gökcisimleri kütle açısından gaz devi Neptün’e benziyor fakat yıldızları etrafında çok daha yakın bir mesafeden dönüyor.
Bulgularını hakemli dergi The Astrophysical Journal’da dün yayımlanan bir makalede açıklayan bilim insanları, Phoenix’in bugüne kadar bulunan en yoğun sıcak Neptün’den 60 kat daha az yoğun olması karşısında da şaşkınlığa düştü.
Araştırmayı yürüten Sam Grunblatt, “Bu kırmızı devlerden birinin etrafında bulduğumuz en küçük gezegen ve muhtemelen kırmızı dev bir yıldızın yörüngesinde şimdiye kadar gördüğümüz en düşük kütleli gezegen” diyerek şöyle ekliyor:
Bu yüzden gerçekten tuhaf duruyor. Çok daha küçük ve çok daha yoğun diğer ‘sıcak Neptünler’ atmosferlerini çok daha az ekstrem ortamlarda kaybediyor gibi görünürken bu gezegenin neden hâlâ bir atmosferi olduğunu bilmiyoruz.
Kırmızı dev, ömrünün son dönemlerindeki yıldızları ifade ediyor. Bu yıldızlar çekirdeklerindeki hidrojeni tükettiğinde kendi üstlerine çökerek genişlemeye başlıyor ve neredeyse 100 kat daha büyük hale geliyor. Yaklaşık 5 milyar yıl sonra Güneş’in de böyle bir sürece girmesi ve Mars’ın yörüngesine kadar genişleyerek Dünya da dahil iç kısımdaki gezegenleri yutması bekleniyor.
Yeni araştırmayı yürüten ekip 10 milyar yaşında olduğu düşünülen Phoenix’in yaklaşık 100 milyon gibi kısa bir süre içinde yıldızına doğru savrulup ölmeye başlamasını bekliyor.
Yıldızına bu kadar yakın bir gezegenin atmosferini nasıl tuttuğunu anlamayan Grunblatt “Bu gezegen bizim düşündüğümüz şekilde evrimleşmiyor. Bu sistemlerden beklediğimizden çok daha büyük, daha az yoğun bir atmosfere sahip gibi görünüyor” diyor:
Bu kadar büyük bir ev sahibi yıldıza bu kadar yakın olmasına rağmen bu atmosferi nasıl koruduğu büyük bir soru.
Bu soruyu cevaplamak ve Phoenix hakkında yeni bilgiler edinmek Dünya’nın geleceğine de ışık tutabilir. “Gezegen sistemlerinin evrimlerinin son aşamalarını çok iyi anlamıyoruz” ifadelerini kullanan Grunblatt şöyle ekliyor:
Bu bize belki de Dünya’nın atmosferinin tam olarak düşündüğümüz gibi evrimleşmeyeceğini söylüyor.
Kapak görseli: Animasyon
Kaynak:
