Paralimpik Oyunlar, çeşitli engelli gruplarından sporcuların katıldığı çok sporlu etkinliktir. Orijinalindeki “paralympic” kelimesi; İngilizce, engelli anlamına gelen “paralyzed” ve “olympic” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelir. Yaz ve Kış Paralimpik Oyunları o dönemki Olimpiyatların hemen ardından yapılır. Tüm Paralimpik Oyunları Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından yönetilir.
Paralimpik Oyunlar, 1948’de Sir Ludwig Guttmann, İngiltere Stoke Mandeville’de omurilik yaralanmaları olan 16 II. Dünya Savaşı gazisinin katıldığı bir spor yarışması düzenledi. Dört yıl sonra Hollanda’dan yarışmacılar katıldı ve şu anda Paralimpik Hareket olarak bilinen uluslararası hareket doğdu.
Engelli sporcular için olimpiyat tarzı oyunlar ilk kez 1960 yılında Roma’da düzenlendi. Olimpiyat Oyunları’nın sona ermesinden kısa bir süre sonra düzenlenen engelli sporcular için olimpiyat tarzı oyunlara, sekiz spor dalında yarışan 23 ülkeden 400 katılımcı katıldı.
Olimpiyat Oyunları’yla aynı yılda dört yılda bir düzenlenen Paralimpik Oyunları, toplumsal katılımı artırma konusunda gösterdiği başarı ile dünyanın en büyük spor etkinliklerinden biri haline geldi.
Tokyo 1964 Oyunları’nın ardından Paralimpik Oyunları, Olimpiyat Oyunları’ndan farklı şehirlerde düzenlendi; bunlardan biri de 1976’da İsveç’in Örnsköldsvik kentinde düzenlenen ilk Paralimpik Kış Oyunları’ydı. Aynı yıl Toronto’da diğer engelli grupları eklendi ve uluslararası spor müsabakaları için farklı engelli gruplarının bir araya getirilmesi fikri doğdu.
1988 Seul Yaz Oyunları ve 1992 Albertville Kış Oyunları’na kadar iki Oyun farklı şehirlerde düzenlendi. Daha sonra iki Oyun bir kez daha bir araya geldi ve Paralimpik Oyunları da Olimpiyat Oyunları’ndan kısa bir süre sonra aynı mekanlarda düzenlendi.
19 Haziran 2001’de IOC ile IPC arasında Paralimpik Oyunları’nın organizasyonunu korumayı ve “tek teklif, tek şehir” uygulamasını güvence altına almayı amaçlayan bir anlaşma imzalandı.
Bu, Olimpiyat Oyunları’na ev sahipliği yapmayı amaçlayan şehirlerin otomatik olarak Paralimpik Oyunları’nı tekliflerinin bir parçası olarak dahil etmeleri gerektiği anlamına gelmektedir. Bu anlaşma, Pekin 2008 Paralimpik Oyunları ile yürürlüğe girdi ve ardından Vancouver 2010 Paralimpik Kış Oyunları geldi.
Salt Lake City 2002 Oyunları’ndan bu yana, hem Olimpiyat hem de Paralimpik Oyunları’na ev sahipliği yapmaktan tek bir organizasyon komitesi sorumlu olmuştur. Her iki Oyun’daki sporcular aynı köyde yaşar ve aynı ikram hizmetlerinden, tıbbi bakımdan ve tesislerden yararlanır. Olimpiyat Oyunları’ndaki biletleme, teknoloji ve ulaşım sistemleri Paralimpik Oyunları’na sorunsuz bir şekilde genişletilmiştir.
Günümüzde Paralimpik Oyunları bilet satışları bakımından dünyanın üçüncü büyük spor organizasyonudur; sadece Olimpiyat Oyunları ve FIFA Dünya Kupası ondan daha fazla bilet satmaktadır.
Rio 2016 Paralimpik Oyunları, 22 spor dalında yarışan 159 ülkeden 4.328 sporcuyu çekti. İki mülteci sporcunun yer aldığı Bağımsız Paralimpik Sporcular takımı da katıldı. Oyunlar, 150’den fazla ülkede 4,1 milyarlık rekor bir toplam TV izleyici kitlesine ulaşırken, 2,15 milyon bilet satıldı (1).
Paris 2024 Paralimpik Oyunları 28 Ağustos’tan 8 Eylül’e kadar gerçekleşecek ve dünyanın dört bir yanından 4.400’e yakın sporcu katılacak. Paris’in çeşitli ikonik mekanlarında, Eyfel Kulesi, Chateau de Versailles ve Grand Palais dahil olmak üzere 22 spor dalında 549 madalya etkinliğinde yarışacaklar. İlk kez, Paralimpik Açılış Töreni bir stadyumun dışında yapılacak. Atletler ikonik Avenue des Champs-Elysees’den Place de la Concorde’a kadar yürüyecek. Ev sahibi şehrin erişilebilirlik ve kapsayıcılığa olan bağlılığını vurgulayan bu tarihi ana 65.000 seyircinin tanıklık etmesi bekleniyor (2).
Türkiye Paralimpik Oyunlar tarihinde bir ilke imza atıyor ve tarihinin en kalabalık kafilesiyle Paralimpik yaz oyunlarına katılıyor. Türkiye’yi organizasyonda temsil edecek görme engelli, bedensel engelli ve özel sporcuların sayısı rekora ulaştı. Tokyo 2020’ye 87 isimle katılan Türkiye, bu kotayı 7 artırdı.
Paralimpik oyunlarda 2004’ten itibaren her organizasyonda kota sayısı artan Türkiye, 2024 Paris’te bu sayıyı yine yükselterek rekor kotaya ulaştı. 17. Paralimpik Yaz Oyunları’nda Türkiye, 94 milli sporcuyla madalya mücadelesi verecek.
Türkiye, 8. kez yer alacağı oyunlarda daha önce 8 altın, 10 gümüş ve 20 bronz olmak üzere 38 madalya kazanmıştı. Türkiye, oyunlara 15 branşta katılım gösterecek. Golbol Kadın Milli Takımı, Görme Engelli B1 Erkek Milli Futbol Takımı’nın yanı sıra atıcılık, eskrim, halter, kürek, masa tenisi, atletizm, tenis, triatlon, judo, okçuluk, tekvando, yüzme ve badmintonda toplam 94 milli sporcu kota aldı. Türkiye Paris 2024 Paralimpik Oyunlarında 49 kadın 45 erkek milli sporcu ile madalya mücadelesi verecek (3).
Kaynaklar:
- Paralympic Games: Olympic history, rules, latest updates and upcoming events for the Olympic sport
- Paris 2024 – About Us (paralympic.org)
- Türkiye’den Paris 2024 Paralimpik Oyunları’na rekor katılım (aa.com.tr)
