Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin (UNODC) 2023 yılında yayımlamış olduğu Rekabet Manipülasyonu Vakalarının Araştırılması: Pratik Bir Kılavuzu, sporda yolsuzluklarla mücadelede önemli bir perspektif çizmektedir.
Rekabet manipülasyonu soruşturmalarının önemi:
Spor işletmeciliği pazarının üstel büyümesi, kapsamlı medya kapsamı ve gerçek zamanlı çevrimiçi bahislerin küresel büyümesi, birçok bireyin ve kuruluşun spor müsabakalarının gidişatı veya sonucuyla doğrudan veya dolaylı olarak finansal çıkarı olduğu bir ortam yarattı. Böyle bir ortam, sporu yasadışı kazanç için sömürmek isteyenleri teşvik etmektedir.
Rekabet manipülasyonunun doğası, dolandırıcılık ve kara para aklama gibi spora özgü olmayan suç eylemlerini ve organize suçun dahil olmasını içerir. Dünya çapındaki yasa ve yönetmeliklerin eksikliği veya tekdüze olmaması nedeniyle tespit ve yaptırım riskinin sınırlı olmasıyla büyük karlar elde etme fırsatı (1) nedeniyle sızmak için çekici bir alan olarak görülmektedir (2).
Bunun anlamı, spor organizasyonlarının bu sorunla kendi başlarına başa çıkamayacakları ve kolluk kuvvetleri ve ceza adalet makamlarıyla iş birliğinin rekabet manipülasyonuna karşı mücadeleyi yalnızca güçlendirebileceğidir. Spor örgütlerinin sadece disiplin önlemleri alma yetkisi varken, ceza adaleti otoriteleri ve kolluk kuvvetlerinin emrinde daha geniş bir yelpazede önlemler bulunmaktadır. Rekabet manipülasyonunun karmaşık ve ulus ötesi doğası nedeniyle, suçların soruşturulması çok çeşitli paydaşlar ve yargı bölgeleri için zorlu olabilir. Etkili ve zamanında yapılan soruşturmalar, önleme stratejilerinde önemli bir rol oynar. Aynı zamanda, soruşturma yapılmaması veya etkisiz soruşturmalar, olası suçluları cesaretlendirebilir. Ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde, bu tehditlerle etkili bir şekilde mücadele etmek için daha fazla kaynak tahsisi de dahil olmak üzere daha fazla şey yapılması gerektiği giderek daha fazla kabul görmektedir.
Birleşmiş Milletler Yolsuzluğa Karşı Sözleşmesi‘nin (ana politika yapıcı organı) Taraf Devletler Konferansı, Genel Kurul ve 20 Yolsuzlukla Mücadele Çalışma Grubu tarafından ve 1 Eylül 2019’da, yalnızca rekabet manipülasyonu konusuyla ilgilenen yasal olarak bağlayıcı tek uluslararası araç olan Spor Yarışmalarının Manipülasyonuna İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi‘nin yürürlüğe girmesiyle vurgulanmıştır.
Hedef kitle: Bu kılavuz, soruşturmacıları ve diğer uygulayıcıları ve politika yapıcıları, rekabet manipülasyonu şüphesi olan vakalarda cezai veya spor disiplin soruşturmaları başlatma ve yürütme konusunda daha iyi bilgilendirmek ve yönlendirmek için geliştirilmiştir. Özellikle şunlara hitap eder:
- Savcılar, kolluk kuvvetleri ve yolsuzlukla mücadele yetkilileri de dahil olmak üzere ilgili ceza adalet makamlarından yetkililer
- Spor disiplin soruşturmalarını üstlenen, destekleyen veya bunlara dahil olan yetkililer, tek temas noktaları da dahil olmak üzere, uluslararası spor federasyonları, ulusal Olimpiyat komiteleri ve ulusal spor federasyonları içindeki rekabet manipülasyonuyla ilgili tüm konularda hareket etmek üzere spor federasyonları veya kuruluşları tarafından belirlenen kişiler. Ayrıca, çok sporlu etkinliklerin organizatörlerine yöneliktir.
Bu kılavuz, spor müsabakalarının bütünlüğünü korumak için çalışan herkes dahil olmak üzere daha geniş bir paydaş yelpazesi tarafından da kullanılabilir.
Kılavuzun amacı:
Bu kılavuz, ilgili paydaşların rekabet manipülasyonu iddialarına yönelik etkili ve verimli soruşturmalar yürütme kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bunu, rekabet manipülasyonu şüphesi olan vakalara yönelik cezai veya spor disiplin soruşturmaları yürütmekle görevli olanları desteklemek için pratik bir araç işlevi görerek yapmayı amaçlamaktadır.
Bu yayınlar, rekabet manipülasyonunun bağlamı, ölçeği ve uygulaması hakkında kapsamlı bir inceleme sağlar. Ayrıca, ilgili ceza adalet makamlarından, spor organizasyonlarından ve diğer ilgili kuruluşlardan yetkililere sorunu çözmeye yardımcı olmak için gerekli pratik araçlar ve yaklaşımlar sağlar.
Rekabet manipülasyonunun soruşturulmasıyla ilgili zorlukların ve çözümlerin anlaşılması sürekli olarak gelişmektedir. Bu kılavuz, geçmiş rekabet manipülasyonu vakalarından öğrenilen derslerden yararlanır ve bunları ilgili örnekler ve vaka çalışmalarıyla sağlanan rehberliği açıklamak ve desteklemek için kullanır. Bu kılavuz, temel soruşturma stratejileri ve etkili soruşturmalar yürütmek için gerekli adımlara uygun olarak yapılandırılmıştır. Kılavuz boyunca sağlanan rehberlik, açık kaynaklı araştırma ve uluslararası iyi uygulamaların bir kombinasyonuna dayanmaktadır.
Kılavuzun nasıl kullanılacağı:
Bu kılavuz, rekabet manipülasyonunun araştırılmasına odaklanmıştır. Ancak, genel olarak yolsuzlukla güçlü bağlantıları göz önüne alındığında, UNODC’nin Yolsuzluk Davalarının Araştırılması: Temel Pratik Kılavuz başlıklı yayını ile birlikte okunmalıdır. Bu, okuyuculara yolsuzluğun nasıl araştırılacağına dair geniş bir anlayış sağlayacak ve sinerjilerin ve ilgili kapasitelerin geliştirilmesine olanak sağlayacaktır. Kılavuz, ekteki (3,4,5,6,7,) yayınları tamamlar ve bunlarla birlikte okunabilir.
Kaynaklar:
- Sportradar Integrity Services estimates that around 165 million euros was generated in match-fixing profits in 2021 – Sportradar, “Betting Corruption and Match-Fixing in 2021: A Review by Sportradar Integrity Services” (2022).
- In the report by the United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) and the International Olympic Committee (IOC) entitled Criminalization approaches to combat match-fixing and illegal/irregular betting: a global perspective (Lausanne and Vienna, 2013), it is stated that “the large number of substantial loopholes in the offences established in the legislation of many countries seriously hamper the efforts of law enforcement agencies and judicial authorities to combat match-fixing at the national, and even more so, at the international level.” (p.14).
- United Nations Office of Drugs and Crime (UNODC), Global Report on Corruption in Sport
- UNODC and International Olympic Committee (IOC), Legal Approaches to Tackling the Manipulations of Sports
- UNODC and IOC, Reporting Mechanisms in Sport: A Practical Guide for Development and Implementation
- International Criminal Police Organization (INTERPOL) and IOC, Handbook on Protecting Sport from Competition Manipulation
- UNODC and International Centre for Sports Security, Resource Guide on Good Practices in the Investigation of Match-Fixing
- https://www.interpol.int/Crimes/Corruption/Corruption-in-sport
