Spor Geliştirme Şirketi A22 tarafından, 18 Nisan 2021 tarihinde dünyanın en zengin ve en ünlü futbol kulüpleri, (AC Milan, Arsenal, Atlético Madrid, Chelsea, Barcelona, Inter Milan, Juventus, Liverpool, Manchester City, Manchester United, Real Madrid, Tottenham ) Şampiyonlar Ligi ile rekabet edecek ve onun varlığını tehdit edecek yeni bir hafta ortası turnuvası ve Avrupa kulüp yarışması olan Avrupa Süper Ligi (ESL) kurduklarını duyurmuşlardı (1).
FIFA’nın rest çektiği futbolun yeni oluşumu Avrupa Süper Ligi (ESL) projesi, 2025 de yeniden başlayabilir. Avrupa Süper Ligi (ESL) kuracağını duyurmuştu. Konsept olarak NFL veya NBA gibi kapalı liglere daha yakın olan Yeni Avrupa Süper Ligi, Avrupa futbolunun temel direkleri olan açık rekabet ve yükselme, küme düşme, formatından uzak sporun yapısını değiştirecektir. Avrupa’nın en zengin kulüpleri uzun zamandır küresel popülerliklerinden para kazanmanın daha iyi bir yolunu aramaktadırlar. Böylece ESL kulüpleri Kendi rekabetlerini oluşturarak, markalarını daha küçük, daha az çekici kulüplerin değerini azaltmadan daha iyi kullanabileceklerine inanıyorlar. Ancak taraftarların, hükümetlerin ve oyuncuların kulüpleri çekilmeye zorlayan itirazları sonrasın bu oluşum 48 saat içinde çökmüştü.
A22 Tepe Yöneticisi Bernd Reichart, ESL’nin amacının; yaklaşık 70 yıldır Avrupa’daki futbol müsabakalarını düzenleyen UEFA’nın tekelini kırmak olduğunu söyledi. Ayrılan kulüpler yaptırım tehdidiyle karşı karşıya kalınca ESL, UEFA ve FIFA’nın Avrupa Birliği‘nin sahip olduğu tekel pozisyonunu kullanarak Rekabet ve Serbest Dolaşım Yasasını ihlal ettiğini iddia ederek mahkemeye gitti. Avrupa Adalet Divanı, Avrupa futbolunun yönetim organı UEFA ve üst kuruluşu FIFA’nın, 12 kulübün Avrupa Süper Ligi (ESL) kurmasını engelleyerek, AB yasalarını ihlal ettiğine karar vermişti.
Mahkeme, UEFA ve FIFA’nın Süper Lig’in kurulmasını engelleyerek AB yasalarını ihlal ettiğini ve kulüplerin ESL’de rekabet etmesini yasaklayarak hâkim konumlarını kötüye kullandıklarına karar verdi. Mahkeme, spor müsabakalarının hem düzenlenmesinin hem de denetlenmesinin UEFA tarafından yapılmasının AB rekabet yasasını ihlal etmediğini fakat spor federasyonlarının üçüncü tarafların pazara erişimini ancak bu reddin geçerli nedenlerle gerekçelendirilmesi halinde reddedebileceğini söyledi. Mahkeme, şu anda “FIFA ve UEFA kurallarının şeffaf, objektif, ayrımcı olmamasını ve orantılı olmasını sağlayan bir çerçeve bulunmadığını” da sözlerine ekledi.
FC Barcelona, Juventus FC ve Real Madrid CF aleyhindeki “Süper Lig” ile bağlantılı UEFA’nın olası bir ihlaliyle ilgili davanın durdurulmasının ardından, UEFA Temyiz Kurulu yargılamaları geçersiz ilan etti ve dava hiç açılmamış gibi geçersiz sayıldı (2).
AB hukuku ile spor arasındaki sürekli artan etkileşimi karakterize eden birçok konuya değinmektedir. Adalet Divanı, ayrılığın önceden onaylanması için açık ve şeffaf bir çerçevenin olmamasının 56, 101 ve 102 TFEU maddelerinin ihlalini oluşturduğunu ileri sürmektedir, ancak bu tür uygulamaların nasıl haklı gösterilebileceğine dair göstergeler sunmaktadır. FIFA-UEFA düzenleyici ekosisteminin diğer yönlerinin (örneğin, yayın haklarının ortak satışı çerçevesi) AB hukuku uyarınca haklı olduğu bulunmuştur. Karar ayrıca sporla ilgili hususların TFEU’nun rekabet ve serbest dolaşım hükümlerinin analizine nasıl dahil edilebileceği konusunda açıklamalar sunmaktadır (3,4).
Eylül 2025’te başlatılacak olan tartışmalı Avrupa Süper Lig Projesi, Yarışmayı tanıtan şirket olan A22’nin CEO’su Bernd Reichart, zaman çizelgesini Alman dergisi Kicker’a doğruladı. Yıllar süren planlamanın ardından, yenilenen Süper Lig, 2021’deki başarısız girişimin yerini almaya hazırlanıyor ve Avrupa futbolunu taze ve finansal olarak sürdürülebilir bir alternatif sunarak yeniden şekillendirmeyi amaçlıyor. Reichart ayrıca, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) Lass Diarra davasında verdiği ve Süper Lig’in kurulmasının önünü açabileceğine inandığı son kararına atıfta bulundu. ABAD, kararında Süper Lig’e 35 kez atıfta bulundu ve Reichart bunu “tekelci kuruluşların temellerinin yıkıldığının bir işareti olarak yorumladı. Bu, Süper Lig’in Avrupa’nın yönetim futbol kuruluşuna güvenmeden meşruiyete giden bir yol ararken UEFA’nın kontrolünden kurtulmak için devam eden hukuki mücadelesini yansıtıyor (5).
ESL, şimdi daha rafine ve kapsayıcı bir formatla 2024/25 lansmanını zorlayan ana savunucuları olan Real Madrid ve Barselona tarafından yeniden canlandırılıyor. ESL Avrupa futbolunun yönetim organı olan UEFA tarafından yönetilen Şampiyonlar Liginin radikal bir dönüşüm geçirmesine yönelik alternatif bir planın önüne geçmek için tasarlandı. Mevcut teklif, Avrupa’nın dört bir yanından 60 ila 80 takımın katılmasına izin veren bir terfi ve küme düşme sistemi içermektedir.
New York merkezli yatırım bankası JP Morgan, gelecekteki yayın gelirlerine karşılık gelecek şekilde 6 milyar euro bir borç finansmanı sağlayacak. Kurucu üyelere 350 milyon Euro’ya kadar hibe verilecek, DAZN TV hakları için 3,5 milyar Euro ödemeye hazır.
UEFA kulüplerden 50-60 milyar euro tazminat talep edecek. Bu tazminatı göze alan kulüpler İngiliz futbolunun altı büyükleri yeni bir Avrupa Süper Ligi’ne katılmak için niyet mektuplarını daha şimdiden imzaladı.
Avrupa Süper Ligi, Yeni Teknolojiler ve İş Modelleri ile desteklenerek futbolseverlerin ekranlarda daha ulaşılabilir ve karşılanabilir deneyimler kazanacağı bir şekle dönüşecek.
Mevcut sistem, yüz milyonlarca dolarlık yıllık televizyon ve sponsorluk gelirini dünyanın en zengin kulüplerine aktarıyor ve bu da yerel gelirlerini Şampiyonlar Ligi’nden gelen milyonlarca dolarlık ödemelerle tamamlıyor.
Yeni süper lig modeli, Şampiyonlar Ligi’ni en çekici ve en başarılı takımlarından ayırarak ve en zengin kulüpleri kendi kapalı yarışmalarında etkili bir şekilde uzaklaştırarak ve milyarlarca doları kendi aralarında paylaşmalarına izin vererek bunu değiştirecek UEFA’nın futbolda tekelleşmesine son verecektir (6).
Tüm dünyadaki futbolseverler önümüzdeki yıllar da Avrupa Süper Ligine yönelecek yerel ligler çok fazla tercih edilmeyecek. Avrupa’nı en seçkin kulüpleri ve futbolcularının yer alacağı bu organizasyon, futbol dünyasında büyük heyecan uyandırarak yayın, reklam, sponsorluk, ve bahis gelirlerinin bir çoğuna ulaşarak, Avrupa Ligleri, Yerel Ligler ve UEFA’nı pastasından büyük pay alacak.
Önümüzdeki yıllarda, Yerel Ligler bu oluşum karşısında kendilerini yenileyemez, yatırım ve projeler geliştiremezlerse, önümüzdeki yıllar kulüplerin kapanması, seyirci taraftar, sponsor kayıpları gibi birçok problemler yaşayacaklar.
Kaynaklar:
- Sebahattin Devecioğlu. Avrupa Süper Lig Ekonomisi. futbolekonomi.com (20 Nisan 2021)
- Avrupa Süper Ligi nedir, Adalet Divanı’nın kararı futbol için ne anlama geliyor? EuroNews. (21 Aralık 2023)
- Guillermo Íñiguez. European Super League Company and the (New) Law of European Football. European Papers. (27.03.024)
- Brannagan, P. M., Scelles, N., Valenti, M., Inoue, Y., Grix, J., & Perkin, S. J. (2022). The 2021 European Super League attempt: motivation, outcome, and the future of football. International Journal of Sport Policy and Politics, 14(1), 169–176. DOI:10.1080/19406940.2021.2013926
- Super League Set for 2025 Launch: A New Era for European Football. Medium.com (Oct 14, 2024)
- A22 Sports Management. a22sports.com
