Etki ajanlığı nedir?
Siyasette etki ajanlığı, politik amaçlara ulaşmak veya kamuoyunu belirli bir şekilde etkilemek için kullanılan strateji ve taktiklerin tamamıdır. Bu anlamda etki ajanları siyasetin politikalarını ve adaylarını teşvik amacıyla faaliyet gösterir.
AKP “etki ajanlığı” düzenlemesini de içeren torba yasa teklifi, TBMM Adalet Komisyonu’nda onaylandı.
Komisyon Başkanı, “Genel Kurul gündeminde bulunan dokuzuncu yargı paketinin devamı niteliğinde” olduğunu belirttiği “torba kanun” teklifi, 12 farklı kanunda değişiklik veya düzenleme içeren toplam 23 maddeden oluşuyor. Bu teklif, özellikle muhalefetin “etki ajanlığı yasası” olarak tanımladığı ve MİT’in talebiyle torbaya eklenen 16. Maddesiyle dikkat çekiyor. Ayrıca, sivil toplum kuruluşlarının (STK) ve muhalefetin önerileri göz önüne alınmadan görüşmeleri tamamlanarak kabul edildi.
TCK 339’a eklenecek teklif casusluğu genişleterek muallak, müphem bir suça dönüştürüyor. “Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları aleyhine yabancı bir devlet veya organizasyonun stratejik çıkarları veya talimatı doğrultusunda suç işleyenler hakkında üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası” öngörüyor.
Teklif ayrıca, “Fail hakkında hem bu suçtan hem de işlediği ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur” ifadesiyle çifte cezalandırmanın da yolunu açıyor.
Suçun, savaş sırasında veya savaşa hazırlıklarını tehlikeye sokması halinde, ceza 8 yıldan 12 yıla kadar artırılabilecek.
Söz konusu suçtan kovuşturma yapılması ise Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlanıyor.
Bu anlamda gazetecilerden, sosyal medya fenomenlerine, akademisyenlerden kanaat önderlerine, sivil toplumculardan siyasetçilere kadar pek çok grup etki ajanlığı yasası ile beraber mercek altına alınacak.
Türkiye’nin önde gelen basın meslek kuruluşları, 22 Ekim’de yayımladıkları ortak açıklamada, yasa teklifinin “iktidar eleştirisini bastırmak ve gazetecilik faaliyetlerini hukuki belirsizliklerle dolu bir alan içine itmek amacıyla oluşturulduğunu” savunmuştu.
Açıklamada şu ifadeler yer almıştı:
“‘Etki ajanlığı’ kavramının ceza kanununa eklenmesi, basın özgürlüğünü ciddi bir tehdit altına sokan bir adım olup, ‘iç ve dış siyasal yararlar aleyhine’, ‘yabancı organizasyon’ ve ‘savaş etkinliği’ ifadelerinin getirdiği muğlaklık, bu düzenlemenin her türlü gazetecilik faaliyeti üzerinde baskı oluşturma potansiyeli taşıdığına işaret etmektedir.”
“Bu düzenleme, gazetecilerin mesleklerini icra ederken her an ‘etki ajanı’ olarak damgalanma riski ile karşı karşıya kalacakları bir ortam yaratacaktır.”
Etki ajanlığı nasıl mümkün?
Lobi Faaliyetleri
Lobi faaliyetlerinde bulunanlar düzenlemelerin leh veya aleyhine etki sağlamak amacıyla politikacılarla etkileşimde bulunarak bu süreci görüşmeler, maddi destekler ve etki stratejileri yoluyla yürütür. Lobi faaliyetleri savunuculuk ile desteklenerek kamuoyunda da güç kazanır.
Geleneksel Medya ve Yayıncılık, Sosyal Medya
Gazeteler, televizyon kanalları ve dijital medya platformları, politik görüşleri olumlu veya olumsuz yönde eleştirmek, kamuoyu yaratmak için kullanılan en önemli mecraalardan biridir.
Sosyal medya fenomenleri hem bireysel hem de kurumsal olarak, belirli siyasi mesajları yaymak için etkili bir araç haline gelebilir.
Akademik, Düşünce ve Sivil Toplum Kuruluşları
Düşünce kuruluşları ve akademik araştırma enstitüleri, politikalar üzerine çalışır, yaptıkları analizler ve çalışmalarla önerilerde bulunurlar. Böylece bilimsel verileri önceleyerek hem karar alıcılar hem de kamuoyu üzerinde etki yaratırlar. Sivil toplum kuruluşları ise, yine aynı şekilde politikalar üzerinde çalışarak politika metinleri, bildiriler hazırlayarak savunuculuk faaliyetleri düzenleyerek kampanyalar geliştirir. Bu yönüyle hem oluşturduğu kampanyalarla kamuoyunu bilgilendirir bilinçlendirir hem de karar vericilere etki eder.
Halkla İlişkiler ve Reklam, Tanıtım Kampanyaları
Siyasi partiler ve adaylar, kamuoyunu leh ya da aleyhte yönlendirmek amacıyla halkla ilişkiler, reklam ve tanıtım kampanyaları düzenler. Bu çalışmaların geleneksel ve yeni medya araçlarıyla yayılarak kamuoyu oluşturulması ve halka açık etkinliklerin organize edilmesi gibi çeşitli faaliyetler etki alanını artırır.
