George Michael ve Andrew Ridgeley… Wham!… Efsanevi ikilinin ‘Make It Big’ albümü ekim ayında 40. yıldönümünü kutladı.
1980’li yıllarda pop müziği şaha kaldıran sanatçıları saymak istesek, ilk akla gelenlerden biri ‘Wham!’ olur. 1982 – 1986 yılları arasında yalnızca üç albüm ve ondört tekli çıkarmalarına karşın toplam satış rakamı otuz milyonu aşan ‘Wham!’ dönemin pop / dance-pop türünü tanımlayıcı etkiye sahip olmasının yanında göz kamaştırıcı bir solo kariyere imza atan George Michael’i müzik dünyasına tanıtmış olmasıyla da ayrı bir saygınlığa sahiptir.
Henüz ilkokul yıllarındayken ilk defa ‘Hey’ dergisinde okuduğum övgü dolu bir yazıyla Wham’in varlığından haberim olmuştu. Nitekim, birkaç hafta sonra Atlantik Sineması’nın karşısındaki müzik mağazasının rafında ‘Make It Big’ plağı gözüme çarpınca hiç duraksamadan hevesle satın almıştım. Kişisel koleksiyonuma kattığım üçüncü plağımdır ki, bugün elime her aldığımda çocukluğumu ve eski ‘Dual’ pikabımızı anımsarım.
İkilinin 1984 yılının ekim ayında çıkardığı ‘Make It Big’ 1980’li yılların en başarılı çalışmalarından biri olarak anılmakta müzik tarihinde. Bugüne dek on milyon satış rakamına ulaşması ile birlikte albümden dört parça 45’lik olarak yayınlanarak İngiltere ve ABD müzik listelerinde ilk üçe girecek kadar sevilmişti.
“Wham! çocukluk hayalimizdi. Karmaşa, eğlence, hiç büyümeyen bir çocuk, kardeşlik anlamına geliyordu.”
George Michael ile Andrew Ridgeley 1975 yılında, henüz oniki yaşlarındayken, öğrenim gördükleri Bushey Meads School’da tanışırlar. Andrew Ridgeley, Netflix’in Wham belgeselinde oldukça içten tümcelerle anlatmış tanışmalarını.
“Okulun ilk gününde sınıf öğretmenimiz yeni bir öğrenciyle geldi. Kocaman çerçeveli gözlükleri vardı. Utangaç, biraz şişman. Öğretmenimiz kendisini Georgios Panayiotou olarak tanıttı. Ben ona hep Yog diye hitap ettim.”
Öte yandan, babası Kıbrıslı Rum olan George Michael ise o günlerden söz ederken yakın arkadaşını oldukça yüksek bir övgüyle anıyor ve müziğe yönelmesinde büyük payı olduğunu söylüyor.
“Babam muhasebeci olmamı istiyordu. Müzikle uğraşmamı yasaklamıştı, plaklarına dokunmama bile izin vermiyordu. Andrew o yıllarda benim idolümdü. Bir gün beni aradı ve hemen bir müzik grubu kurmamız gerekiyor dedi. Ben ise, yapamam, kesinlikle yapamam diye yanıtlamıştım.”
Andrew gitar çalarken George dört oktav sesiyle vokali üstlenir, henüz onaltı yaşındayken ileriki yıllarda listebaşına yükselecek olan şarkılarını yazmaya başlarlar. Birçok genç sanatçı gibi onlar da uzun süre yapımcılar tarafından geri çevrilseler de ABC ve Soft Cell’i keşfetmiş olan Mark Dean’i yeteneklerinin parlaklığı konusunda ikna etmeyi başarırlar.
Böylelikle, ‘Wham!’ 1982 yılının haziran ayında ilk 45’liği ‘Wham Rap (Enjoy What To Do)’, eylül ayında ikinci 45’liği ‘Young Guns (Go For It)’ şarkısı satışa sunulur. Ardından, 1983 yılında çıkardıkları ilk albümleri ‘Fantastic’ ve albümün tanıtımını sağlayan 45’likleri ‘Club Tropicana’ ile dünya çapında üne kavuşurlar.
Wham! farklı müzik türlerini pop müziğin sınırları içerisinde bir araya getirerek fark yarattı.
George Michael, o dönemde medyaya verdiği bir röportajda Wham’in müziğini İngiliz gençlerine yönelik gözlemlerinden yola çıkarak şekillendirdiklerini vurgulamış.
“Yeni bir pop müzik yapmaya karar verdik… Şarkılarımızda kendi durumumuzdan ve çevremizde yaşananlardan bahsediyorduk. Ülke çapında protestolar, gençler genelindeki artan işsizlik. Rap ve disko müziği birleştiriyorduk, sonra pop da ekledik. Toplumsal sorunları ele alan disko müziği yapıyorduk… 3-4 yıl önce insanlar punk akımından etkilendi, bağırıp çağırdılar, isyan ettiler. Bugün artık gençler işsizlikten utanmıyorlar. Kulüplere veya diskolara gidip dans ediyorlar ve unutmayı yeğliyorlar…”
İlk albümün başarısından güç alan Wham! yeni şarkılar yapmayı sürdürür. 1984 yılının mayıs ayında ‘Wake Me Up Before You Go Go’ parçası müzik listelerinde bir numaraya çıkarken, temmuz ayında George Michael’in ilk solo şarkısı ‘Careless Whisper’ de listebaşına oturur. Artık, ikinci albümün sırası gelmiştir.
Bu amaçla, Güney Fransa’daki Miraval Şatosu Müzik Stüdyosu’nun yolunu tutar iki genç sanatçı. Yalnız, yapım şirketi ikinci albümün yapımcılığını George Michael’in yapması gerektiği konusunda ısrarcıdır. Yıl içinde listebaşı olan iki şarkının düzenlemelerini o yapmıştır çünkü. Dolayısıyla, albümün sound’u üzerindeki belirleyici rol George Michael’e ait olur.
Andrew Ridgeley bir televizyon kanalına verdiği demeçte “George iki üç yıl önce sahip olduğu yeteneklerin farkında değildi. Neler başarabileceğini bilmiyordu. Ama son zamanlarda kendine güveni çok arttı.” diyerek çocukluk arkadaşının içinde saklı duran yeteneğinin sınırlarını genişletme serüvenine gönülden destek vermiş o dönemde.
‘Make It Big’, yayınlanmasının ardından ABD ile İngiltere listelerinde kısa süre içerisinde bir numaraya yükselir. Albümü oluşturan sekiz parçanın arasında aynı yıl içinde daha önce yayınlanmış olan iki listebaşı 45’liğe de yer verilir. ‘Wake Me Up Before You Go Go’ ile ‘Careless Whisper’.
Albümün açılış parçası, ‘Wake Me Up Before You Go-Go’…
Andrew Ridgeley’in sabah evden ayrılmadan önce, ailesinin okuması için, bir parça kâğıt üzerine yazıp odasının kapısına yapıştırdığı ‘Wake me up up before you go’ şeklindeki notu gören George Michael, masum bir yazım yanlışı da içeren bu kısa tümcenin iyi bir şarkı adı olacağını düşünür.
“Andrew’un yazısındaki potansiyel ve ritim beni etkilemişti. Genelde şarkılarımı aklımda geliştiririm. Evde bas gitar eşliğinde üzerine şarkıyı söyleyip demo kaydı yaptım. 1950’li ve 1960’lı yılların şarkılarından parçalar içeren bir şarkı yapmak istiyordum. Bir prova sırasında müzisyen arkadaşlarımla şarkının kaydını gerçekleştirdik. Davulcu geç kaldığından ritim için LinnDrum aygıtı kullanmıştık. Şarkıyı dinledikten sonra beğendik ve kaydın olduğu gibi kalmasına karar verdik.”
Parça, başındaki parmak şıklatması ve ortalarındaki geri vokalleriyle 1950’li ve 1960’lı yılların doo wop şarkılarını anımsatmakla birlikte ağırlıklı synth kullanımı, trompet solosunun kattığı renk, canlı ritmi ve Michael’ın oktavı yüksek tenör sesini ustaca kullanımı sayesinde 1980’li yılların en güzel dans parçalarından biri olarak anılmayı hak ediyor bence.
Bütün zamanların en güzel saksafon sololarından biri, ‘Careless Whisper’
Careless Whisper’in ilk notaları Michael ve Ridgeley henüz lise öğrencisiyken yazılır. Netflix’in Wham belgeselinde ünlü gitaristin anlattığına göre parçanın ortaya çıkış öyküsü oldukça ilginç.
“Yog bir akşam evime geldi. Çok sevdiğim bir akor üzerinde çalışıyordum. Bu akor dizisine mükemmel şekilde uyan bir melodim var, dedi.”
George Michael ise parçanın gelişimini “Birlikte bitirdik, evde ya da otobüste yavaş yavaş biraraya getirdik. Her gün üstüne biraz daha ekledik. Bittiği zamanı anımsıyorum. Bir gün okuldan kaçmıştık ve Andrew’e kimin yapacağını veya söylemeye yetecek kadar iyi bir şarkıcı olup olamayacağımı bilmiyorum ama bu şarkı zirveye oynar, demiştim.” şeklinde anlatmakta.
Careless Whisper’in doğuşu ikilinin lise yıllarına dayansa da parça 1984 yılına dek ilgi görmeyi bekledi. George Michael’in solo şarkısı olarak yayınlanmasına karar verilmesinin ardından genç sanatçı Alabama’daki Muscle Shoals Stüdyosu’nun yolunu tutar. Parçayı birlikte yapmalarına karşın George Michael’ın solo şarkısı olarak yayınlanması konusu Andrew Ridgeley’e sıkça yöneltilen sorulardan biri.
“… Bir gün George’nin şarkı yazma potansiyelinden yararlanmak için Wham’in çok ötesine gitmek zorunda kalacağını ikimiz de biliyorduk. Bu kaçınılmazdı. Careless Whisper’in iyi bir adım olacağını düşünmüştü. Ben de aynı düşüncede olduğumu söylemiştim.”
George Michael ise, yalnızca yirmibir yaşındayken üstesinden gelmek zorunda kaldığı heyecan dolu kayıt çalışmalarını esprili bir yaklaşımla anlatmış.
“Aretha Franklin ve Ray Charles’ın yapımcısı Jerry Wexler ile kayda girdim. Stüdyodaki müzisyenlerin çok etkileyici bir repertuarı vardı. Kendime güvensiz hissediyor gibiydim. O sıra Jerry Wexler araya girdi. Unutma George! Aretha Franklin Respect’i burada söyledi, dedi. Tam da otobüste yazdığım o işe yaramaz şarkı için kayda girmeden önce… Teşekkürler diyorsun.”
Genç şarkıcı kayıttan önceki beklentisinin aksine ünlü yapımcı Jerry Wexler’in düzenlemesini beğenmez; kendi istediği şekilde baştan düzenler. Şarkı, sevgilisini aldatan bir adamın pişmanlık sözcüklerini anlatmaktadır. George Michael’ın yorumu, dingin bir ırmağın akışını andırır adeta. Şarkının ruhunu yansıtan nefes kesici saksafon solosunu Steve Gregory çalar. Sonuç, olağanüstü… ‘Careless Whisper’ zamanüstü bir şarkı olur.
‘Freedom’, albümün tanıtımına katkı sağlayacağı da düşünülerek, video klibiyle birlikte, aynı dönemde tekli olarak yayınlandı.
Albümden çıkan üçüncü 45’lik hızlı temposu ve neşeli altyapısı ile İngiltere’de listebaşı olan ‘Freedom’. Andrew Ridgeley, şarkının sözlerine ilişkin ilginç bir değerlendirmede bulunmakta.
“Yazdığı şarkı sözleri Yog’un olmak istediği kişiyi ortaya çıkarıyordu. Bana albümden dinlettiği ilk şarkı Freedom’du. Bu şarkı kendisinin özel yaşantısıyla ilgiliydi büyük olasılıkla. Kesinlikle kendi ikileminden söz ediyordu.”
‘Everthing She Wants’ albümün dördüncü teklisiydi
Aralık ayında noel için yapılan ‘Last Christmas’ adlı şarkı ile çift A-Yüzlü 45’lik olarak yayınlanan parça iki numaraya dek çıkarak listebaşını zorlar.
George Michael, 1985 yılında ‘ASCAP in Action’ dergisine verdiği röportajda şarkının hazırlanış öyküsünü “…Akşam çalışmaya başladım. Linn davul ritmini yazdım, beğendiğim bir synthesizer programı buldum, şarkının altyapısını hazırladım. Sonra otele geri döndüm ve sözlerini yazdım. Bir gün sonra otel odasında vokali hazırladım.” şeklinde anlatmış.
Tamamıyla synth ağırlıklı bir şarkı olarak öne çıkan ‘Everthing She Wants’, açılış şarkısının hızlı ritminden sonra orta temposuyla dinlendirici bir etki uyandırıyor. Evlenmeye hazırlanan ama bu plândan hoşnut olmayan bir erkeğin baba olacağı haberini almasıyla yaşamında yüzleştiği değişiklikleri anlatmakta şarkının sözleri. Wham’in diğer şarkılarında işlediği konulardan farklı olmasıyla dikkat çekiyor.
‘Heartbeat’ albümün en güzel şarkılarından biri
Albümden bir 45’lik daha yayınlanacak olsaydı, büyük olasılıkla bu üçüncü şarkı ‘Heartbeat’ olurdu bence. Michael, elektro gitar ve keyboard arasında kurduğu uyum sayesinde yumuşak ve duygusal bir hava vermiş şarkıya. Seslendirme içten ve canlı, orta tempolu, sözleri romantik, melodisi akılda kalıcı.
Albümün altıncı parçası ‘If You Were There’, başarılı bir yeniden yorum…
‘Isley Brothers’ topluluğunun yeniden yorumlanan parçası ‘If You Were There’ ise albümün yayınlandığı dönemde çok fazla ilgi çekmese de 1997 yılında ikilinin ‘The Best of Wham!: If You Were There…’ adıyla yayınlanan seçkisinde açılış parçası olarak yer bulduğu gibi albümün adında da kullanıldı.
Müzikal kalite açısından listebaşı parçalardan aşağı kalmayan gece müziği havasındaki ‘Like A Baby’ ile 1950’li yılları anımsatan enerji dolu ve ritmik ‘Credit Card Baby’ şarkıları da zevkle dinleniyor.
‘Make It Big’ 1980’li yılların pop müziğini tanımlayan albümlerden biri
Wham! giyimi, imajı ve müziğiyle öğrenciler ve gençlere seslenen bir ikiliyken ‘Make It Big’ ile kaydettiği müzikal gelişim sayesinde dinleyici kitlesini genişleterek yetişkinlere de ulaşmayı başardı. Albüm, 1980’li yılların müziğinde çığır açacak kadar büyük bir etki yaratmasa da şarkılarının kalitesiyle öne çıkan bir başyapıt olarak anılmakta bugün.
Söz George Michael’a gelince; genç sanatçı çocukluk arkadaşı Andrew Ridgeley’in gölgesinden kurtulup şarkı yazarı ve yapımcı kimliğini de öne çıkararak yeteneğinin üstün düzeyde olduğunu gösterme olanağı buldu ‘Make It Big’ sayesinde. 1987 yılında, başka bir deyişle Wham’in dağılmasından bir yıl sonra, çıkardığı ilk solo ‘Faith’ albümü ile kariyerini hızlandırarak gelmiş geçmiş en büyük pop müzik sanatçılarından biri olmayı başardı; 2016 yılında sevenlerine veda etti.
Andrew Ridgeley ise, Wham’in dağılmasından sonra solo kariyer yapmama kararı verdi ve sessizce köşesine çekildi. Bugün, Wham’in mirasını yalnız başına sahiplenmekte.
Kaynakça:
- Wham!, Belgesel, 2023 – Netflix
- Wham! – Wikipedia
- Milestones: Make It Big by Wham! – by Brandon O’Sullivan – Shatter the Standards
- ‘Wham!’ Review: They Made It Big, Then Broke Up – The New York Times
