Rusya, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği gaz akışını 31 Aralık’ta sonlandırmaya hazırlanırken, Macaristan ve Slovakya sevkiyatın sürmesi için görüşmeleri sürdürüyor. Ancak Rusya anlaşmanın uzatılmayacağı konusunda kararlı. TANAP ve TürkAkım gibi önemli boru hatlarının merkezinde bulunan Türkiye ise yeni enerji denkleminde Avrupa’nın umudu olabilir.
Ukrayna savaşının ardından yaptırımlar nedeniyle müşterilerini ABD, Katar ve Norveç’e kaptıran Rusya, savaş öncesi 201,7 milyar metreküp doğal gaz ihraç ettiği Avrupa’ya geçen yıl sadece 15 milyar metreküp doğal gaz sevk etti. Rus gazının Ukrayna üzerinden sevkiyatına ilişkin anlaşmanın da 31 Aralık’ta sona ermesi bekleniyor.
Gazprom’un AB’deki ana müşterilerinden geriye Macaristan ve Slovakya kalırken, iki ülke sevkiyatın devam etmesi için görüşmeleri sürdürüyor.
‘Sözleşme artık olmayacak’
Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenskiy ise Rus gazının sevkiyatını devam ettirmeyeceklerine dair net açıklamalar yaparken, Putin de 19 Aralık’ta yaptığı açıklamada, “Bu sözleşme artık olmayacak, her şey açık” ifadesini kullandı.
Ukrayna, sevkiyatı Azerbaycan üzerinden sağlamak istese de somut bir ilerleme sağlanamadı.
Türkiye güzergahının önemi artıyor
Bu noktada Türkiye, Avrupa’nın enerji pazarında anahtar bir rol oynayabilir. Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa atıl duruma düşerken, Ukrayna’dan sevkiyatın durması halinde tek güzergah olarak Türkiye ön plana çıkıyor.
Türkiye ve Rusya arasında imzalanan anlaşma kapsamında, Ocak 2020’de faaliyete geçen TürkAkım projesi de söz konusu enerji denkleminde yüksek kapasitesiyle dikkati çekiyor.
Her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki hattan oluşan TürkAkım, bugüne kadar Türkiye’ye 40, Avrupa’ya ise 53 milyar metreküpten fazla doğal gaz arzı sağladı.
Türkiye’de bulunan bir diğer önemli boru hattı TANAP ile de bugüne kadar Türkiye’ye 29 milyar metreküp, Avrupa’ya 38 milyar metreküp gaz ulaştı.
Doğal gaz merkezi
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak da Türkiye üzerinden Avrupa’ya toplam 63 milyar metreküp gaz ihraç edilebileceğini söylemişti. Öte yandan, Türkiye’de bir doğal gaz merkezinin kurulmasına yönelik istişareler de Rus ve Türk yetkililer arasında devam ediyor.
Halihazırda Batı Hattı ve Mavi Akım üzerinden de Rus gazı sevkiyatı devam ederken, Türkiye, İran doğal gazının da müşterisi konumunda. Türkiye’nin girişimleriyle, Türkmenistan gazının Azerbaycan üzerinden, Katar gazının da Suriye üzerinden sevkiyatı da geleceğe yönelik projeler arasında yer alıyor.
Gazprom’un zararı artabilir
Rusya’nın en büyük doğal gaz şirketi Gazprom, 1999’dan bu yana ilk defa geçen yılı zararla kapatırken, şirket Avrupa’da yaşadığı pazar kaybını karşılamak için ihracat önceliğini dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin olarak belirledi.
Gazprom, geçen yıl yaklaşık 430 milyar metreküp doğal gaz tüketen Çin’e Sibirya’nın Gücü boru hattı üzerinden 22,7 milyar metreküp doğal gaz ihraç etti.
Türkiye güzergahının geliştirilmesi için de çalışmalar yapan Gazprom, Türk yetkililerle Marmara Bölgesi’nde bir doğal gaz merkezinin kuruluş sürecinde de yer almak istiyor.
Rus lider Putin, Rusya’nın doğal gazda LNG kapasitesini artırarak daha fazla söz sahibi olmasını isterken, ABD’nin yaptırımları yüksek teknoloji yatırımları gerektiren bu alanda ülkenin ilerlemesini zorlaştıran bir başka unsur olarak ön plana çıkıyor.
