Türkiye’nin dört bir yanında gökyüzü meraklıları, Ay ve Venüs’ün etkileyici yakınlaşmasına tanıklık etti. Astronomik açıdan ‘gezegen kavuşumu’ olarak adlandırılan bu olay, Ay’ın hilal evresinde olduğu sırada meydana geldi. Ocak ayında 6 gezegen hizalanıyor.
Sosyal medyada Ay ve Venüs’ün aynı karedeki fotoğraflarını paylaşanlar etkileşim yarattı.
Ay ve Venüs, gün batımından sonra batı ufkunda büyüleyici bir şekilde yan yana gelerek izleyenlere unutulmaz bir manzara yaşattı. Sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılan buluşma anı nadir görülen doğa olayını ölümsüzleştirdi. Gözlemciler, bu etkileyici kavuşumu çıplak gözle rahatlıkla görebilirken, teleskop ve fotoğraf makineleriyle daha da etkileyici görüntüler elde etti.
Ocak 2025 gökyüzü olayları: 6 gezegen hizalanıyor
Ocak ayı yıldız gözlemcileri için heyecan verici bir ay olacak gibi görünüyor. Aslında, bu ayın her gecesi gece gökyüzünde hayran olunacak bir şey var, Venüs, Satürn, Jüpiter ve Mars‘ın dört gezegenli kavuşumu Ocak ayı boyunca görülebilecek.
Gökyüzü karardıktan birkaç saat sonra, Venüs ve Satürn güneybatıda Jüpiter üstlerinde ve Mars doğuda görünür hale gelecek. NASA’ya göre, bir teleskopunuz varsa çıplak gözle görülemeyen iki gezegen daha görebilirsiniz: Uranüs ve Neptün.
Bu gezegenlerin üzerinde bulunduğu çizgiye ekliptik denir ve gezegenlerin Güneş etrafında yörüngede döndüğü Güneş Sistemi düzlemini temsil eder. NASA, “Bu arada, bazen gezegenlerin gökyüzünde birbirlerine yaklaşıyormuş gibi görünmesinin nedeni budur, çünkü onları kozmik yarış pistinde hızla ilerlerken bir çizgi boyunca izliyoruz,” diye açıklıyor.
Merkür
Merkür, ocak ayında şafak vakti etkileyici gökyüzü manzaraları sunuyor. Ayın ilk günlerinde Güneş’ten yaklaşık 1,5 saat önce doğu-güneydoğu yönündeki ufuktan yükselen Merkür, gökyüzünde kolayca fark edilebiliyor. (Yazıda verilen saatler Ankara içindir.) Ayın ilerleyen günlerinde ise daha geç doğmaya başlayan Merkür’ün ufuk düzleminden yüksekliği de azalıyor.
Şubat ayının başlarında, yörünge hareketi dolayısıyla Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanan Merkür, bu süreçte gökyüzündeki konumu Güneş’e yaklaştığı için ocak ayının son haftasından itibaren görülemiyor.
Merkür’ü ocak ayının ilk günlerinde şafak vakti gökyüzünde Akrep Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Antares ile bir arada görebilirsiniz.
Venüs
3 Ocak akşamı, Venüs ve hilal şekildeki Ay’ı güneybatı yönünde, ufkun üzerinde birbirine çok yakın görebilirsiniz.
Venüs, ocak ayında Güneş’in batışından sonra güneybatı yönündeki ufkun üzerinde parlıyor. Venüs’ün parlaklığı ve ufuktan yüksekliği, ayın ilerleyen günlerinde artıyor. Ancak gezegen yuvarlağının güneş ışığıyla aydınlanan kısmının oranı, %55’ten %39’a düşüyor.
11 Ocak’ta ise Venüs’ün aydınlık ve karanlık görünen kısımlarının büyüklüğü, neredeyse eşit olacak. Ocak ayında da Venüs’ün evrelerindeki değişimini bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla gözlemleyebilirsiniz.
Venüs, 10 Ocak’ta en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken Güneş ile Venüs arasındaki açısal mesafe, en yüksek değerdedir.
Ay ve Venüs ne zaman buluşacak?
3 Ocak 2025 tarihinde bir araya gelen iki gezegenin bir sonraki dikkat çekici yakınlaşması ise 19 Eylül 2025 tarihinde gerçekleşecek.
Mars
Ocak ayının belki de en önemli gök olayı, Mars kavuşumu. 16 Ocak’ta karşı konuma gelen Mars bu konumdayken Güneş ve Dünya ile aynı hizadadır ve Güneş’e göre Dünya’nın arkasında bulunur. Kızıl Gezegen, bu konumdayken gökyüzünde daha parlak ve büyük görünür.
Mars, ocak ayında Güneş’in batışından yaklaşık 1,5 saat sonra kuzeydoğu-doğu yönündeki ufkun üzerinden doğuyor, gece yarısından kısa bir süre sonra gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor ve Güneş’in aydınlığında kayboluncaya kadar görülebiliyor.
14 Ocak gecesi, Mars ile dolunay evresindeki Ay’ı İkizler Takımyıldızı’nın en parlak yıldızları Polluk ve Kastor ile bir arada görebilirsiniz.
Jüpiter
Jüpiter, ocak ayında Güneş’in batışından sonra doğu yönünde, ufuktan yükseliyor. Gece yarısından yaklaşık iki saat önce ufuk düzlemi üzerindeki en yüksek noktasına ulaşan Jüpiter, Güneş’in doğuşundan iki saat önce batı-kuzeybatı yönündeki ufuktan batıyor. Güneş sisteminin en parlak gezegeni, ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor ve parlaklığı hafifçe azalıyor.
11 Ocak’ta Jüpiter’i ve dolunay evresine yaklaşan Ay’ı batı yönündeki ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz.
Satürn
Ocak ayında Güneş’in batışından sonra ufkun üzerinde olan diğer bir gezegen Satürn. Ayın ilk günlerinde ufkun yaklaşık 40 derece üzerinde ortaya çıkan Satürn, gece yarısından yaklaşık bir saat önce batıyor. Satürn, ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde batmaya başlıyor ve gözlem süresi kısalıyor.
4 Ocak akşamı, Satürn’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı gökyüzünde neredeyse birbirine dokunacak kadar yakın görebilirsiniz.
18 Ocak akşamı, Venüs ve Satürn’ü güneybatı yönündeki ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz. Kova Takımyıldızı’nda bulabileceğiniz iki gök cisminden Venüs, Satürn’e göre çok daha parlak görünüyor.
Quadrantid (Dörtlük) Gök Taşı Yağmuru
Yılın en önemli gök taşı yağmurlarından biri olan Quadrantid (Dörtlük) gök taşı yağmuru, 3 Ocak’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte, uygun gözlem koşullarında saatte 120 adete kadar gök taşı görülebilir. Gök taşı yağmurunun en yüksek etkinliğe ulaştığı tarihte Ay yuvarlağının yaklaşık %11’i aydınlık olduğundan, gök taşlarını fark etmek zorlaşmıyor.
Siz de gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı nokta yani saçılma noktasını 3 Ocak’ı 4 Ocak’a bağlayan gece, kuzeydoğu-doğu yönünde, ufkun üzerinde Çoban Takımyıldızı ile Ejderha Takımyıldızı’nın arasında bulabilirsiniz.
4 Ocak’ta Dünya, yörünge hareketi sırasında Güneş’e en yakın konuma geliyor.
Kaynaklar:
- Dr. Tuba Sarıgül. Ocak 2025’te Gökyüzünde Neler Oluyor? TÜBİTAK Bilim Genç (3 Ocak 2025) https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/ocak-2025te-gokyuzunde-neler-oluyor
- Mars opposition 2025 and the Red planet at its best | BBC Sky at Night Magazine
- Mars Makes its Closest Approach to Earth | NAOJ: National Astronomical Observatory of Japan – English
- Mars: Closest Encounter | HubbleSite
- What’s Up: January 2025 Skywatching Tips from NASA – NASA Science
